Het Taelverbond

Publicatie
Maarten Langhendries (2023, aanvulling), Hans Vanacker (1998)

Het Taelverbond (1845-1855) was een Antwerps literair maandblad, dat gaandeweg vooral op geschiedenis en taalkunde focuste. Het tijdschrift had een sociaaleconomische inslag en cultiveerde een culturele verbondenheid met de Duitstalige en Scandinavische gebieden, en met Engeland.

Volledige titel
Het Taelverbond : Tydschrift voor geschiedenis tael- oudheid- en letterkunde
Alternatieve titel
Het Taelverbond : Letterkundig tydschrift
Periode
1845 -
1855
Leestijd: 2 minuten

Het Taelverbond werd uitgegeven in Antwerpen en was in feite de voortzetting van het Kunst- en Letterblad (1840-1845). Het maandblad werd gesticht in 1845 door Jan F. Verspreeuwen Verspreeuwen, Jan
Jan Verspreeuwen (1807-1860) was dichter en organisator van het liberale Vlaamse cultuurleven in Antwerpen. Lees meer
, die de redactie toevertrouwde aan de nog jonge Jacob F. Heremans Heremans, Jacob
Lees meer
. De liberaal Verspreeuwen had de leiding tot 1847; hij werd achtereenvolgens opgevolgd door Jan van Beers Van Beers, Jan
Jan van Beers (1821-1888) was een Vlaams leraar en dichter uit Antwerpen. Lees meer
(waarschijnlijk tot 1850), de boekhandelaar Hendrik Peeters (tot 1852), Heremans en Pieter Génard Génard, Pieter
Pieter Génard (1830-1899) was stadsbibliothecaris en stadsarchivaris van Antwerpen. Zijn Vlaamsgezindheid reflecteerde zich in zijn keuze om zijn gedichten, toneelstukken, artikels en bro... Lees meer
(tot 1855). De laatste aflevering werd bezorgd door de Leuvense stadsarchivaris Eduard van Even.

De Vlaamsgezinden moesten in de visie van Verspreeuwen, zoals uiteengezet in het eerste nummer, kunnen terugvallen op ‘een schrift dat de tolk zy der vlaemsche beweging -- dat, door de beste nederduitsche schrijvers ondersteund, de merkpael worde waarop men de hoogte en den voortgang der nationale letterkunde moge lezen.’ Medewerkers waren onder meer Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer
, Jan J. de Laet De Laet, Jan Jacob
Antwerpenaar Jan J. de Laet (1815-1891) was een liberale en flamingantische letterkundige. Ook ijverde hij als Kamerlid van de Meetingpartij voor het stemmen van taalwetten. Lees meer
, Theodoor van Ryswyck Van Ryswyck, Theodoor
Theodoor van Ryswyck (1811-1849) was een Vlaamse dichter die in dichtbundels, kranten en tijdschriften een omvangrijk literair oeuvre bij elkaar schreef. Met zijn gedichten gaf hij vorm a... Lees meer
, Eugeen Zetternam Diricksens, Joos
Joos J. Diricksens (1826-1855), beter bekend onder zijn pseudoniem Eugeen Zetternam, was een Antwerpse letterkundige en huisschilder. Hij staat bekend om zijn sociaal geëngageerde romans ... Lees meer
, Johan van Rotterdam Van Rotterdam, Johan
De Antwerpse auteur Johan van Rotterdam (1825-1877) stond vooral bekend om zijn zedenschetsen en -romans. Hij was redacteur van het Journal d’Anvers en was daarnaast betrokken bij de lite... Lees meer
, Ferdinand A. Snellaert Snellaert, Ferdinand A.
Ferdinand Augustijn Snellaert (1809-1872) was een arts, filoloog, letterkundige en leidende figuur in de Vlaamse beweging. Lees meer
, Prudens van Duyse Van Duyse, Prudens
Lees meer
, Karel L. Ledeganck Ledeganck, Karel L.
Karel Lodewijk Ledeganck (1805-1847) was een Vlaams ambtenaar, politicus, jurist en dichter uit Eeklo. Hij was een cultuurflamingant en schreef een dichterlijke trilogie die in de Vlaamse... Lees meer
en Frans Rens Rens, Frans
De verdienste van de letterkundige Frans Rens (1805-1874) lag niet zozeer in zijn eigen poëtische werk, maar wel in zijn inzet voor verschillende Vlaamsgezinde verenigingen en tijdschrift... Lees meer
. Tot en met 1852 ging de aandacht vooral uit naar de letterkunde, wat ook blijkt uit de ondertitel: ‘Letterkundig tydschrift’. Naast poëzie, proza en theater verschenen in die periode ook theoretische essays, onder andere over de band tussen de Nederlandstalige romankunst en de Vlaamse beweging.

Daarna kwam de nadruk op de geesteswetenschappen (geschiedenis, taalkunde, literatuurgeschiedenis) te liggen. De ondertitel werd gewijzigd in ‘Tydschrift voor geschiedenis, tael-, oudheid- en letterkunde’. Met die inhoudelijke verandering moest het blad het Belgisch Museum Belgisch Museum
Het Belgisch Museum voor de Nederduitsche Tael- en Letterkunde en de Geschiedenis des Vaderlands was een filologisch en historisch tijdschrift dat in Gent verscheen tussen 1837 en 1846.... Lees meer
vervangen, dat na het overlijden van Jan F. Willems Willems, Jan Frans
Jan Frans Willems (1793-1846), de “vader van de Vlaamse beweging”, was dichter, polemist, filoloog, tekstediteur en initiatiefnemer of lid van tal van academies en genootschappen in binne... Lees meer
in 1846 nog geen volwaardige opvolger had gevonden.

Het Taelverbond had een lichte sociaaleconomische inslag, vooral in de geschriften van Zetternam en Eduard Michels. Het blad droeg daarnaast een gevoel van verbondenheid met de Duitstalige wereld uit (gelijkaardig aan het Vlaemsch-Duitsch Zangverbond Vlaemsch-Duitsch Zangverbond
Het Vlaamsch-Duitsch Zangverbond (1846-1848) wilde koormuziek op Duitse, Latijnse en Nederlandse teksten verspreiden. Daartoe werden meerdere zangfeesten georganiseerd. Lees meer
en De Broederhand De Broederhand
De Broederhand (1945-1947) was een maandblad onder redactie van de Duitser Johann Wolf, die met het project de culturele en politieke banden tussen de Vlaamse beweging en de Duitstalige g... Lees meer
), maar richtte zich ook op Engeland en Scandinavië Scandinavië & Vlaanderen
Lees meer
. Dit discours sloot aan bij de tijdsgeest van die periode, waarin bepaalde strekkingen binnen de Vlaamse beweging een sterke verwantschap met deze gebieden cultiveerden als lid van dezelfde taal- en dus ook, in de romantisch nationalistische geest van die tijd, cultuurfamilie. De houding tegenover Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer
was genuanceerd. Toch sprak men zich uitdrukkelijk uit voor de eenheid van spelling met Nederland.

Literatuur

– M. Oukhow, Het Taelverbond (1845-1855), in: De Vlaamse Gids, jg. 57, 1953, pp. 451-460.
– A. Deprez en H. Vanacker, Het Taelverbond. Letterkundig tydschrift 1845-1852. Tydschrift voor geschiedenis, tael-, oudheid- en letterkunde (Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften in de negentiende eeuw, nr. 5), 1985.

Suggestie doorgeven

1975: Guido Goedemé (pdf)

1998: Hans Vanacker

2023: Maarten Langhendries

Inhoudstafel