De Broederhand
De Broederhand (1945-1947) was een maandblad onder redactie van de Duitser Johann Wolf, die met het project de culturele en politieke banden tussen de Vlaamse beweging en de Duitstalige gebieden wenste aan te halen.
De Broederhand Tydschrift voor Neder-en Hoogduitsche letterkunde, wetenschap, kunst en openbaar leven was een maandblad dat werd uitgegeven in Brussel, onder redactie van de Duitse filoloog Johann Wilhelm Wolf Wolf, Johann W.
Johann Wilhem Wolf (1817-1855) was een Duitse pan-Germanist die tussen 1840 en 1847 in Gent en Brussel verbleef. Hij was een pionier van de volkskunde in Vlaanderen. Hij raakte verstrikt ... Lees meer , met de medewerking van Victor Delecourt Delecourt, Victor
Lees meer en Lodewijk Vleeschouwer Vleeschouwer, Lodewijk
Lodewijk Vleeschouwer (1810-1866) was medewerker aan tal van periodieken. Hij was lid van De Toekomst en van rederijkerskamer De Olijftak. In 1847 stichtte hij het satirisch weekblad De R... Lees meer (eind juni of begin juli 1845 tot najaar 1847). Wolf had zich in de jaren 1930 in Brussel gevestigd en raakte in de jaren daarna bevriend met enkele bekende flaminganten, waaronder Prudens van Duyse Van Duyse, Prudens
Lees meer . Het tijdschrift paste binnen een periode van warme contacten tussen de Duitse Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer cultuurwereld en Vlaamse culturele organisaties, zoals zangkoren, en Vlaamsgezinde schrijvers zoals Van Duyse. Deze contacten kwamen voort uit een gevoel van verbondenheid op grond van taalverwantschap, wat in de romantische logica van deze periode ook een sterke culturele band impliceerde. Zo riep het tijdschrift op om geld te doneren voor de restauratie van de Dom van Keulen. Anderzijds vormden Wolf en zijn tijdschrift in zekere zin een uitzondering op de regel door het expliciete pangermanisme dat De Broederhand voorstond, een overtuiging waarmee Wolf een eerder geïsoleerde positie innam.
De Broederhand wilde op twee manieren de Vlaams-Duitse culturele verbondenheid versterken. Het tijdschrift droeg de Duitse literatuur, kunst en wetenschap uit in Vlaanderen via recensies en vertalingen van Duitse werken, naast beschouwende essays over literatuur of kunst en aankondigingen van culturele activiteiten. Tegelijkertijd wenste de redactie ook de Vlaamse letterkunde in het Duitstalige gebied onder de aandacht te brengen. Wolf ontwierp bovendien een eigen Vlaamse spelling die dichter moest aanleunen bij het Duits, die voor de nodige controverse zorgde. Zo ontstond onder meer een heftige polemiek met Jan Nolet de Brauwere van Steeland Nolet de Brauwere van Steeland, Jan
Jan Nolet de Brauwere van Steeland (1815-1888) was van Nederlandse afkomst en vestigde zich in Vlaanderen. Hij was de auteur van kritisch en hekelend proza, waarmee hij onder andere ijver... Lees meer .
Het beeld van de Duitstalige gebieden dat in De Broederhand naar voren kwam, via reisverslagen maar ook als literair thema, was er een dat vooral het groene en landelijke karakter ervan in de verf zetten, naast haar middeleeuwse verleden en rijke kunstproductie. Het tijdschrift bespeelde zo de typische thema’s uit de romantiek.
Ondanks een poging van Vleeschouwer om vanuit Antwerpen een nieuw gelijknamig tijdschrift uit te geven verdween De Broederhand na de terugkeer van Wolf naar Duitsland.
Literatuur
— A. Deprez en H. Vanacker, De Broederhand 1845-1847, Der Pangermane-Der Germane 1859-1862 (Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften in de negentiende eeuw, nr. 20, 1988).
— J. Leerssen, Viral nationalism: romantic intellectuals on the move in nineteenth-century Europe, in: Nations and Nationalism, jg. 17, 2011, nr. 2.
— M. Langhendries, “Natuer en kunst gaen hier hand aen hand.” Duitslandbeelden in de vroege Vlaamse beweging (1844-1848), in: WT Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 78, 2019, nr. 4, pp. 293-314.