Devos, Dries

Persoon
Romain Vanlandschoot (2023, aanvulling), Romain Vanlandschoot (1998, aanvulling)

Dries Devos (1894-1960) speelde tijdens de jaren 1920 en begin jaren 1930 een prominente rol in het politieke Vlaams-nationalisme. Eind jaren 1930 en tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij burgemeester van Handzame. Na de oorlog fungeerde hij als voorzitter van het Algemeen-Nederlands Verbond in West- Vlaanderen.

Volledige voornaam
P.J. Andries
Geboorte
Handzame, 10 januari 1894
Overlijden
Handzame, 26 juli 1960
Leestijd: 4 minuten

Dries Devos studeerde Germaanse filologie aan de Katholieke Universiteit Leuven.

Hij maakte de Eerste Wereldoorlog aan het IJzerfront IJzerfront
Lees meer
mee en was in Alveringem ten huize van Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer
getuige van het onderhoud met Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
, waarbij ook Adiel Debeuckelaere Debeuckelaere, Adiel
Adiel Debeuckelaere (1888-1979) was een Vlaams-nationalistisch politicus. Hij zou zijn imago vooral opbouwen dankzij zijn leidende rol in de Frontbeweging. Lees meer
, Hendrik Borginon Borginon, Hendrik
Hendrik Borginon (1890-1985) was lid van de leiding van de Frontbeweging en Vlaams-nationalistisch politicus in de Frontpartij en het Vlaamsch Nationaal Verbond. Tijdens de bezetting fung... Lees meer
, Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer
en Oscar de Gruyter De Gruyter, Oscar
Lees meer
aanwezig waren (1918) en waar de tegenstelling omtrent de 'bestuurlijke aanpassing' aan het licht kwam.

Prominente rol in het Vlaams-nationalisme tot 1932

Hij behoorde tot de organisatoren van het Zoldercongres (1920), met de verboden redevoering van Verschaeve. Met Oscar Dambre Dambre, Oscar
Oscar Dambre (1896-1972) was betrokken bij de Frontbeweging en droeg onder andere bij aan de herinneringscultus rond de gebroeders Van Raemdonck en Joe English. Tijdens de Tweede Wereldoo... Lees meer
vormde hij in datzelfde jaar een voorlopig Joe English English, Joe
Joe English (1882-1918) was een Brugse kunstschilder, die zijn grote faam binnen de Vlaamse beweging vooral ontleende aan zijn tekenwerk als frontkunstenaar. Lees meer
-comité, kern en uitgangspunt voor de eerste IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
. In december 1921 publiceerde Devos een open brief in Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer
, om de groeiende nationalistische ontstemming en malaise in de katholieke Vlaamse studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer
bekend te maken. Hij werd, na Hilaire Gravez Gravez, Hilaire
Hilaire Gravez (1889-1974) was een Vlaams-nationalistische politicus en arts, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol speelde in de Frontbeweging. Tijdens de jaren 1930 koos... Lees meer
en Berten Pil Pil, Berten
De scheikundige Albert ‘Berten’ Pil (1892-1940) was oud-strijder van de Eerste Wereldoorlog en lag mee aan de basis van het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS). Pil was erg actief in ... Lees meer
, in 1922 voorzitter van het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond
Het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond (AVHV) was een overkoepeling voor Vlaamsgezinde studentenverenigingen van verschillende universiteiten, gesticht door Leuvense en Gentse Vlaamse... Lees meer
.

Devos speelde een belangrijke rol bij twee markante gebeurtenissen voor het katholieke Vlaams-nationalisme in West-Vlaanderen West-Vlaanderen
Lees meer
: de stichting van de Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging
De Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging (1924-1925) was een kortstondige formatie onder impuls van Lodewijk Dosfel, die het katholieke nationalisme in Vlaanderen ideologisch ... Lees meer
(RKVNV) op 16 maart 1924 (de RKVNV ging later op in het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond (1925-1933) was een Vlaams-nationalistische partij in West-Vlaanderen. Lees meer
-KVNV), en de Beginselverklaring van 15 februari 1931.

Het RKVNV, geesteskind van de groep rond het weekblad Vlaanderen Vlaanderen (1922-1933)
Vlaanderen was een radicaal Vlaams-nationalistisch weekblad dat verscheen tussen 1922 en 1933. Het stond voor het grootste deel onder leiding van Robrecht de Smet en Josué de Decker. Het ... Lees meer
(1922-1933)
, verwierp, vooral in zijn West-Vlaamse geledingen, elke confessionele neutraliteit in de Vlaamse strijd, maar kwam niettemin in botsing met Mgr. Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer
(1925 en 1927). Devos zette zijn Vlaams-nationalistische oppositie voort in zijn bijdragen aan het Vlaams-nationalistische weekblad Jong Dietschland Jong Dietschland (1926-1933)
Jong Dietschland (1926-1933) was een radicaal Vlaamsgezind en Groot-Nederlands weekblad met veel interesse voor kunst en literatuur en met aandacht voor de Nieuwe Orde-stromingen. Het bla... Lees meer
(1926-1933)
.

De RKVNV was de eerste stap naar een katholiek solidarisme en betekende het definitieve einde van de Godsvrede Godsvrede
Godsvrede is een middeleeuws begrip dat een schorsing van de vijandelijkheden tussen verschillende partijen inhoudt. In de geschiedenis van de Vlaamse beweging werd het begrip op verschil... Lees meer
. Devos was nauw betrokken geraakt in onderhandelingen met de christelijke arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer
in Tielt (eind 1924). Odiel Spruytte Spruytte, Odiel
Odiel Spruytte (1891-1940) was een ‘petit vicaire’ en een dwarsdenker in het bisdom Brugge. Als Vlaams-nationalist behoorde hij tot de kernredactie van het weekblad Jong Dietschland, en w... Lees meer
en Prosper Moncarey Moncarey, Prosper
Prosper Moncarey (1876-1961) was een West-Vlaamse leraar, kapelaan en pastoor. Hij legde de nadruk op Vlaamse en sociale emancipatie. Lees meer
hebben deze onderhandelingen bijgewoond. Devos vroeg aandacht voor de sociale kwestie binnen en niet naast het nationalistisch standpunt, waardoor het conflict met Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer
onvermijdelijk werd. Eind augustus 1928 legde hij het voorzitterschap van het gouwbestuur van het KVNV West-Vlaanderen neer, onder meer omdat dit bestuur nog achter Van Severen stond.

Op de gouwbestuursvergadering van 15 februari 1931 verdedigde Devos een Beginselverklaring, gesteund door Jeroom Leuridan Leuridan, Jeroom
Jeroom Leuridan (1894-1945), leraar en advocaat, was van 1929 tot 1944 parlementslid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), en vanaf 1934 VNV-gouwleider van West-Vlaanderen. Hij was een ... Lees meer
en Kamiel de Vleeschauwer De Vleeschauwer, Kamiel
Kamiel de Vleeschauwer (1873-1975) was een schoolinspecteur voor het lager onderwijs, die zich in de jaren 1920 en 1930 engageerde in het partijpolitieke Vlaams-nationalisme en betrokken ... Lees meer
. Devos gewaagde daarbij op sociaal-economisch vlak meer van publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie. Hij voerde aan dat het zogenaamde solidarisme een beletsel was voor de eenheid onder allen en dat het etnische karakter van Vlaanderen (Verschaeviaans) vóór een politiek grootneerlandisme ( Robrecht de Smet De Smet, Robrecht
Robrecht de Smet (1875-1937) was een West-Vlaamse priester en kapelaan. Hij evolueerde in radicale anti-Belgische en autoritaire richting en was betrokken bij het Verbond van Vlaamsche Na... Lees meer
, Van Severen) ging. Vruchteloos poogde hij de nee-stemmer Van Severen te overhalen. Devos werd waarnemend gouwhoofdman, maar stond kort daarna zijn functie af aan Leuridan, nadat Verschaeve eind 1931 niet geslaagd was in een laatste verzoeningspoging.

Van 1932 af verminderde de rol van Devos. Van Severen en het Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer
gingen hun eigen weg. Leuridan verhoogde zijn parlementaire prestige en Jong Dietschland Jong Dietschland (1926-1933)
Jong Dietschland (1926-1933) was een radicaal Vlaamsgezind en Groot-Nederlands weekblad met veel interesse voor kunst en literatuur en met aandacht voor de Nieuwe Orde-stromingen. Het bla... Lees meer
zieltoogde.

Burgemeesterschap en naoorlogs parcours

Devos werd geen lid van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV). Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 1938 was hij lijsttrekker van de Vlaams-nationalistische lijst, die de absolute meerderheid behaalde. Devos werd tot burgemeester van Handzame benoemd en kon in tegenstelling tot de meerderheid van zijn West-Vlaamse collega's, dit ambt tijdens de bezetting blijven uitoefenen.

Tijdens de repressie Repressie
Lees meer
konden hem weinig feiten ten laste worden gelegd, maar hij werd niettemin uit zijn ambt ontzet. Daarna werd hij nog voorzitter van het heropgerichte Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer
in West- Vlaanderen en in 1954 lid van de redactiecommissie voor de (tweede) uitgave van het verzameld werk van Verschaeve. Hij was ook bestuurslid van het in 1955 opgerichte genootschap De Nederlanden in Europa.

Literatuur

– In memoriam Dr. Dries Devos (1894-1960), in: Neerlandia, 64, nr. 6, 1960, p. 85-86.
– In memoriam Dries Devos, in: Mededelingsblad der Vlaamse Academici, 5, nr. 3, september 1960, p. 2-7.
– H.-J. Demoen, Jeroom Leuridan. Recht en trouw, Zulte, 1963.
– H.J. Elias, 25 jaar Vlaamse Beweging 1914-1939, Antwerpen, 1969, dl. I & III.
– A. Deweerdt, 100 jaar Davidsfonds te Roeselare, Roeselare, 1975.
– L. Vos, Het “Zoldercongres”. Perikelen rond het VIe Grootnederlands Studentencongres Leuven 20-23 maart 1920, in: Wetenschappelijke tijdingen, 40, nr. 2, maart-juni 1981, p. 65-84.
– L. Vos, Bloei en ondergang van het A.K.V.S., Leuven, 1982, dl. I-II.
– R. Renard, De ideologische en organisatorische problemen van het Vlaams nationalisme in West-Vlaanderen 1919-1931, licentiaatsverhandeling RU Gent, 1983.
– F. Boudrez, De Rodenbachstede, bakermat van de Vlaamsche Beweging? De Vlaamse beweging te Roeselare tijdens het interbellum, Roeselare, 1997.
– R. Vanlandschoot, Kapelaan Verschaeve. Biografie, Gent/Tielt, 1998, p. 230, 282, 322, 351.
– L. Vos, Idealisme en engagement. De roeping van de katholieke studentenjeugd in Vlaanderen 1920-1990, Leuven, 2011, p. 31, 32, 462.

Suggestie doorgeven

1973: Romain Vanlandschoot (pdf)

1998: Romain Vanlandschoot (pdf)

2023: Romain Vanlandschoot

Inhoudstafel