Denys, Achiel

Persoon
Filip Boudrez (2023, herwerking), Filip Boudrez (1998)

Achiel Denys (1878-1933) was voor de Eerste Wereldoorlog één van de drijvende krachten achter de katholieke partij, maar nam er geleidelijk aan afstand van, omdat hij vond dat de partij de Vlaamse kwestie niet hoog genoeg op de agenda plaatste.

Volledige voornaam
Achiel-Hendrik-Jozef
Pseudoniem
Nonkel Sarel
Pierlala
Geboorte
Roeselare, 10 april 1878
Overlijden
Roeselare, 15 juli 1933
Leestijd: 4 minuten

Achiel Denys ging naar school aan het college van Veurne waar hij door Serafien Dequidt Dequidt, Serafien
Serafien Dequidt (1859-1911) was een West-Vlaamse priester van cultuurflamingantische signatuur, die een belangrijke rol speelde bij de Boerenkrijgherdenking van 1889 en bij huldes aan Ve... Lees meer
werd beïnvloed en werd er actief in de Vlaamse studentenbeweging Studentenbeweging
Lees meer
. Ook na het vroegtijdige onderbreken van zijn studies bleef Denys de studentenbeweging steunen. Na zijn terugkeer naar Roeselare engageerde hij zich in het culturele en politieke leven van zijn geboortestad. Hij werd (bestuurs)lid van meerdere verenigingen en van allerhande comités die Vlaamse manifestaties organiseerden.

Voor de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
was Denys één van de drijvende krachten van de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
in West-Vlaanderen West-Vlaanderen
Lees meer
. Samen met Jozef Vandenberghe en Karel Smis ontwierp hij het plan om in West-Vlaanderen alle afdelingen van de Katholieke Jonge Wacht en de Jongelingenkringen in een gouwverbond te groeperen. Smis en Denys waren de spilfiguren in de uitvoering van dit plan en stimuleerden de oprichting van nieuwe afdelingen. Denys werd voorzitter van het gouwverbond en later ook voorzitter van het arrondissementsverbond dat hij in 1911 mee oprichtte. In Roeselare was Denys secretaris van de katholieke kieskring.

De eerste jaren na de Eerste Wereldoorlog zette Denys zijn engagement in de katholieke partij verder. In juni 1920 nam hij met de steun van bisschop Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer
de taak op zich om het West-Vlaams gouwverbond van het Katholiek Vlaamsch Verbond ( Katholieke Vlaamsche Landsbond Katholieke Vlaamse Landsbond (1919-1964)
De Katholieke Vlaamsche Landsbond (1919-1955) was de federatie van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbonden, die als drukkingsgroep streed voor de vernederlandsing van Vlaanderen met... Lees meer
(KVL)) opnieuw in te richten. Hij probeerde hierin een samenwerking tussen Fronters Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer
en verdedigers van het minimumprogramma Minimumprogramma
Het Minimumprogramma was de benaming voor het eisenpakket dat de Belgisch-loyale flaminganten, in het bijzonder inzake taalwetgeving, in de periode tussen de beide wereldoorlogen nastreef... Lees meer
tot stand te brengen. Denys, die in oktober 1919 al ontslag had genomen uit de katholieke kieskring van Roeselare, nam geleidelijk aan afstand van de katholieke partij. Onder het pseudoniem van Nonkel Sarel schreef hij artikels in De Stem uit het Vaderland De Stem uit het Vaderland
De Stem uit het Vaderland was een halfmaandelijks blad dat in 1902 werd opgericht onder de titel De Franschman en werd uitgegeven in Frankrijk. Lees meer
. Van zijn hand verschenen volksvertellingen en bijdragen waarin hij uitviel tegen wie het Vlaamse recht bestreed, zonder daarbij katholieke politici te sparen. Deze bijdragen, zijn verdediging van Arthur Mulier Mulier, Arthur
Arthur Mulier (1892-1979) engageerde zich als student in het activisme. Na de oorlog was hij eerst actief in de katholieke partij en daarna in het bedrijfsleven, waar hij pleitte voor ee... Lees meer
en zijn steun voor het vernederlandsen van de Gentse universiteit verstoorden zijn relatie met de geestelijke overheid. Bisschop Waffelaert en deken Desaegher probeerden hem te doen inbinden, maar Denys gaf niet toe. In 1922 staakte hij zijn medewerking aan De Stem uit het Vaderland: de verdediging van Mulier slorpte al zijn vrije tijd op en aan de eis van de eigenaars van de krant om meer gematigde bijdragen te schrijven wou hij geen gevolg geven.

Midden de jaren 1920 steunde Denys volop de plannen om een katholieke en Vlaamse volkspartij op te bouwen. Samen met Karel Versteele, Oscar Verhaeghe Verhaeghe, Oscar
Lees meer
en Odiel Spruytte Spruytte, Odiel
Odiel Spruytte (1891-1940) was een ‘petit vicaire’ en een dwarsdenker in het bisdom Brugge. Als Vlaams-nationalist behoorde hij tot de kernredactie van het weekblad Jong Dietschland, en w... Lees meer
probeerde hij een akkoord tussen de katholieke Vlaams-nationalisten en de katholieke werklieden van het arrondissement Roeselare-Tielt tot stand te brengen. Doel was een gemeenschappelijke lijst voor de parlementsverkiezingen van 1925, maar de onderhandelingen leidden niet tot succes. Denys ondertekende ook mee de beginselverklaring van de Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging
De Roomsch Katholieke Vlaamsch Nationale Vereeniging (1924-1925) was een kortstondige formatie onder impuls van Lodewijk Dosfel, die het katholieke nationalisme in Vlaanderen ideologisch ... Lees meer
(RKVNV) van Lodewijk Dosfel Dosfel, Lodewijk
Lodewijk Dosfel (1881–1925) was een jurist die in de Vlaamse beweging bekendheid verwierf door zijn engagement in de Vlaamse katholieke studentenbeweging en in de campagne voor Vlaamse ta... Lees meer
, wat hem moeilijkheden met de plaatselijke geestelijke overheid opleverde.

Waar hij op politiek vlak niet in slaagde, probeerde Denys te realiseren binnen het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer
en op cultureel vlak. Denys werd na de Eerste Wereldoorlog de centrale figuur van het Davidsfonds in West-Vlaanderen. Hij werd gouw- en arrondissementsvoorzitter en vanaf 1922 ook lid van het hoofdbestuur. Samen met algemeen voorzitter Emiel Vliebergh Vliebergh, Emiel
Emiel Vliebergh (1872-1925) was een centrale figuur in de katholieke Vlaamse beweging. Hij stuurde aan op taalwetgeving, culturele ontwikkeling en eenheid onder de katholieke flaminganten... Lees meer
ijverde hij voor het verbeteren en uitbreiden van de Davidsfondswerking in West-Vlaanderen. In 1930 werd Denys voorzitter van de Roeselaarse afdeling. Onder zijn impuls werden verschillende Vlaamse acties ondernomen.

Daarnaast was Denys ook één van de bezielers van de Vlaamse volkscultuur. Hij onderhield een goede vriendschap met auteurs als Stijn Streuvels Lateur, Frank
Lees meer
en Warden Oom (pseudoniem van Edward Vermeulen Vermeulen, Ward
Edward Vermeulen (1861-1934), ook wel bekend onder het pseudoniem Warden Oom, was behalve voorzitter van het Werk der Vlaamsche Arbeiders in Frankrijk ook een populaire Vlaamsgezinde roma... Lees meer
), was actief in de letterkundige vereniging De Vriendschap De Vriendschap
De Vriendschap (1844-1944) was een flamingantische letterkundige vereniging in Roeselare, die zich bekommerde om het gebruik en de ontwikkeling van de ‘Vlaamse moedertaal’. Lees meer
en zorgde voor de heropleving van de volksalmanak 't Manneke uit de Mane 't Manneke uit de Mane
’t Manneke uit de Mane is een volksalmanak voor Vlaanderen die verschijnt sinds 1881. Lees meer
waaraan ook Warden Oom zijn medewerking verleende. Hij was over heel Vlaanderen een veel gesolliciteerde zanger en humorist en vrolijkte veel feestavonden van zowel gematigde flaminganten Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer
als Vlaams-nationalisten op. Denys probeerde over de partijgrenzen heen een Rodenbachherdenking Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer
in 1930 te organiseren, maar dit initiatief ging niet door.

Werken

– Artikelen in De Stem uit het Vaderland (onder pseudoniem van Nonkel Sarel) en 't Manneke van de Mane (onder pseudoniem van Pierlala).

Literatuur

–  West-Vlaamschen Gouwbond, Hendrik Persyn – Achiel Denys – Jerome Noterdaeme, 1937.
– J. Denys, Achiel Denys, in: Open Maandblad, jg. 3, juli-augustus 1966, nr.6, pp. 186-187.
– Notes historiques: VIII-bis Achiel Denys Schelpe (1878- 1933), in: Familia Denys, april-juli 1972, nr. 18 en nr. 19, pp. 24-37.
– A. Deweerdt, 100 jaar Davidsfonds te Roeselare, 1976.
– A. Deweerdt, De katholieke jonge wacht te Roeselare, 1890-1914, in: Rollariensia, jg. 12, 1980, pp. 77-138 en jg. 14, 1983, pp. 21-60.
– L. Wils, Honderd jaar Vlaamse Beweging, dl. 2, 1985.
– F. Boudrez, De Rodenbachbachstede: bakermat der Vlaamsche Beweging? De Vlaamse Beweging te Roeselare tijdens het interbellum, 1997.

Suggestie doorgeven

1998: Filip Boudrez (pdf)

2023: Filip Boudrez

Databanken

Inhoudstafel