Wolfs, Antoon

Antoon Wolfs, die al vóór de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer actief was in de christelijke arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer , was vanaf 1917 secretaris van de Werkmanskring Vrede Sint-Willibrordus van het arrondissement Turnhout. Wolfs was tegelijk betrokken bij het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer en werkte in de regio Mechelen-Turnhout als propagandist voor het Centraal Vlaamsch Propagandabureau Centraal Vlaamsch Propagandabureau
Het in Brussel gevestigde Centraal Vlaamsch Propagandabureau was tijdens de Eerste Wereldoorlog het centrum en het secretariaat van de activistische propaganda vanwege de Raad van Vlaande... Lees meer . In zijn voordrachten en in zijn brochure Een noodkreet uit onze katholieke sociale beweging (1917) gaf hij uiting aan zijn flamingantische en sociaaleconomische opvattingen. Zo wilde hij het Duitse sociale systeem, dat in ruimere tegemoetkomingen en vormen van ondersteuning voorzag dan het Belgische, invoeren in een autonoom te maken Vlaanderen. Wolfs was lid van het op 25 oktober 1917 opgerichte Kempisch Vlaamsch Verbond en leunde aan bij de meer gematigde, zogeheten unionistische Unionisten
Activisten, binnen en buiten de Raad van Vlaanderen, die ervoor opteerden om België na de beëindiging van de Eerste Wereldoorlog opnieuw in te richten als een federale staat, werden union... Lees meer activisten. Eind april 1918 modereerde hij in Antwerpen een debat over de vraag of professionele krachten en militanten van de christelijke arbeidersbeweging het activisme mochten propageren.

De jaren 1920

In 1921 werd Wolfs aangesteld tot secretaris van de het jaar voordien opgerichte Christelijke Bond van Beambten en Arbeiders in Openbare Dienst, de voorloper van de huidige Centrale der Openbare Diensten. Hij werkte zich op tot hoofdbestuurslid van het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) Algemeen Christelijk Vakverbond
Het Algemeen Christelijk Vakverbond (1912) is de overkoepelende organisatie van het christelijk syndicalisme in België. Lees meer , waarvan deze syndicale organisatie deel uitmaakte.

In 1924 lag hij samen met Emiel Verheeke Verheeke, Emiel
Emiel Verheeke (1881-1963) was actief binnen het ACV en tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Unie van Hand- en Geestesarbeiders. Daarvoor werd hij bij het ACV nadien uit al zijn functies ... Lees meer en Frans Daels Daels, Frans
Frans Daels (1882-1974) vormde de spil van de Vlaamsgezinde organisaties aan het IJzerfront en groeide in het interbellum als voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en voorvechter van N... Lees meer aan de basis van de Vlaams-nationalistische Katholieke Christelijke Volkspartij voor Vlaanderen Katholieke Christelijke Volkspartij voor Vlaanderen
De Katholieke Christelijke Volkspartij voor Vlaanderen (1924-1926) was een Gentse Vlaams-nationalistische partij onder impuls en op initiatief van Frans Daels en Jozef Goossenaerts. Hoewe... Lees meer . Het ACV, waarin Wolfs militeerde, keurde dit initiatief niet openlijk af. De partij behaalde echter slechts magere verkiezingsresultaten. In 1925 riep ACV-voorzitter René Debruyne (1868-1941), die ook Kamerlid was voor de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer , op tot orde en tucht binnen de christelijke arbeidersbeweging. Vlaams-nationalisten waren er niet langer welkom. Wolfs trok zich terug uit de Katholieke Christelijke Volkspartij voor Vlaanderen, die overigens al in 1926 ophield te bestaan. In 1933 werd hij verkozen tot lid van het hoofdbestuur van het ACV.

De jaren 1930

Toen in 1936 van diverse zijden werd geprobeerd om een zogeheten concentratie Vlaamsche Concentratie
Vlaamsche Concentratie (1935-±1940) was de naam voor de idee en de beweging die streefde naar de hergroepering van alle katholieke Vlamingen. Lees meer van alle rechtse en katholieke politiekmaatschappelijke krachten in Vlaanderen tot stand te brengen, pleitte Wolfs op het ACV-congres van 3 en 4 november van dat jaar voor samenwerking met het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer en Rex Rex
Rex was een Belgische politieke partij (1935-1940) en een collaboratiebeweging in Franstalig België (1940-1944). Lees meer , onder meer als dam tegen het communisme. Op 8 december 1936 werd een beginselakkoord gesloten tussen de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer , die kort daarvoor een federale structuur had aangenomen en zich in Vlaanderen presenteerde als Katholieke Vlaamse Volkspartij Katholieke Vlaamsche Volkspartij
De Katholieke Vlaamsche Volkspartij was de Vlaamse vleugel van het Blok der Katholieken van België, opgericht op 11 oktober 1936 met als Franstalige tegenhanger de Parti catholique social... Lees meer (KVV) aan de ene en het VNV aan de andere kant. Onder andere door de oppositie van het ACV daartegen bleef die samenwerkingsovereenkomst evenwel dode letter. In de aanloop naar het eerste congres op 3 november 1937 van Arbeidsorde Vlaamsche Arbeidsorde
Vlaamsche Arbeidsorde (1936-1941) werd opgericht onder de leiding van Victor Leemans als een corporatistische organisatie die in theorie de rexistische vakbonden en het Vlaamsch Nationaal... Lees meer , het gemeenschappelijk syndicaat van het VNV en Rex, voerde Wolfs gesprekken met Victor Leemans Leemans, Victor
Victor Leemans (1901-1971) was een politiek en sociaaleconomisch theoreticus, die het gedachtegoed van de revolutie van rechts introduceerde in de Vlaamse beweging. Tijdens de Tweede Were... Lees meer , de voorzitter van deze corporatistische organisatie. Ook VNV-parlementariër Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer was daarbij betrokken. Wolfs, die zich situeerde ‘in het moeilijk af te bakenen gebied tussen Vlaams-nationalisme en politiek katholicisme’ (Bruno de Wever), stelde voor om het ACV en Arbeidsorde te fuseren en zo te komen tot één christelijke sociale organisatie. Het VNV hield, ondanks eerdere aanstalten om daarop in te gaan, uiteindelijk de boot af. Ook in het ACV bestond er heel wat weerstand tegen deze plannen, die uiteindelijk niet werden uitgevoerd.

Ondanks zijn duidelijke sympathie voor het VNV was Wolfs een hevige tegenstander van de nationaalsocialistisch geïnspireerde toon in het partijdagblad Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer . Intussen bleef hij in contact met Arbeidsorde en suggereerde hij in de zomer van 1940 dat de door hem geleide christelijke vakbondscentrale voor de openbare diensten zou toetreden tot Arbeidsorde en vervolgens tot de door de Duitse bezetter opgerichte, Nieuwe Orde-getrouwe eenheidsvakbond Unie van Hand- en Geestesarbeiders Unie van Hand- en Geestesarbeiders
Tijdens de Duitse bezetting in 1940-1945 probeerden Belgische vakbonden, zoals het Christelijk Vakverbond (ACV) en het Belgisch Vakverbond (BVV), hun positie te behouden. Onder druk van D... Lees meer . Dat gebeurde echter niet, onder meer doordat het episcopaat zich daartegen verzette.

Ondertussen had Wolfs in 1937 samen met de Vlaamsgezinde theaterrecensent en cultuurpromotor Constant Godelaine Godelaine, Constant
Toneelcriticus Constant Godelaine (1888-1942) nam een vooraanstaande plaats in in de katholieke theatervernieuwing in Vlaanderen tijdens het interbellum. Lees meer een vertaling uitgebracht van de bewerking door de destijds in het katholieke milieu in Vlaanderen bekende Franse (toneel)auteur Henri Ghéon (1875-1944) van het stuk Het mysterie der Heilige Mis van de Spaanse dramaturg Pedro Calderon de la Barca (1600-1681) (zie Toneel Toneel
Het Vlaamse toneel onderhield vanaf zijn ontstaan in de 19de eeuw een complexe en gelaagde verhouding met de Vlaamse beweging. Van een belangrijk emancipatorisch instrument en voorwerp va... Lees meer ).  

De Tweede Wereldoorlog en daarna

Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer diende de in 1939 aangetreden Schotense burgemeester Victor Théodore Bracht (1883-1962) zijn ontslag in. Van juni 1940 tot maart 1941 trad de latere Antwerpse provinciegouverneur Frans Wildiers Wildiers, Frans
Frans Wildiers (1905-1986) was een advocaat, redacteur en Vlaams-nationalistisch politicus. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij gouverneur van de provincie Antwerpen. Na de oorlog was ... Lees meer , een VNV-prominent, op als waarnemend burgemeester. Later in 1941 werd Wolfs aangesteld als burgemeester van zijn woonplaats. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog werd een justitieel onderzoek ingesteld om te beoordelen of Wolfs’ burgemeesterschap van 1941 tot 1944 al dan niet als een vorm van collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer met de Duitse bezetter diende te worden beschouwd en fungeerde Joseph Ullens de Schooten (1892-1969) als waarnemend burgemeester. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1946 behaalde de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer (CVP), waar Wolfs inmiddels lid van was geworden, de absolute meerderheid in Schoten en werd hij aangesteld als burgemeester. Hij behield die functie tot 1964, toen hij niet meer deelnam aan de gemeenteraadsverkiezingen. In Schoten werd een straat naar hem genoemd.