Katholieke Vlaamsche Volkspartij

Organisatie
Emmanuel Gerard (2023, aanvulling), Emmanuel Gerard (1998)

De Katholieke Vlaamsche Volkspartij was de Vlaamse vleugel van het Blok der Katholieken van Belgiƫ, opgericht op 11 oktober 1936 met als Franstalige tegenhanger de Parti catholique social (PCS).

Afkorting
KVV
Alternatieve naam
Katholieke Vlaamse Volkspartij
Oprichting
11 oktober 1936
Stopzetting
1945
Leestijd: 3 minuten

De hervorming van de katholieke partij op tweeledige basis was het gevolg van haar verkiezingsnederlaag op 24 mei 1936. De beslissing van 11 oktober 1936 was evenwel een soort coup de thĆ©Ć¢tre en gebeurde onder de indruk van het kort daarvoor uitgelekte akkoord tussen het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV) en Rex Rex
Rex was een Belgische politieke partij (1935-1940) en een collaboratiebeweging in Franstalig Belgiƫ (1940-1944). Lees meer
. Op voorstel van minister Edmond Rubbens Rubbens, Edmond
Edmond Rubbens (1894-1938) was onder meer advocaat, volksvertegenwoordiger, lesgever, ACW-voorzitter en minister. In de loop van zijn leven verdedigde hij verschillende Vlaamsgezinde stan... Lees meer
kreeg een voorlopig directorium de bevoegdheid om met alle Vlaamse katholieken te onderhandelen over een hergroepering. Dit directorium bestond uit Alfons Verbist Verbist, Alfons
Alfons Verbist (1888-1974) was een katholiek politicus, die als voorzitter van de KVV fungeerde en mee aan de basis lag van het beginselakkoord KVV-VNV. Na de oorlog was hij minister van ... Lees meer
(voorzitter), Edgar de Bruyne De Bruyne, Edgar
Edgar de Bruyne (1898-1959) was een professor filosofie, die zich tevens in de politiek engageerde. De Bruyne was senator voor de katholieke partij en bekleedde na de oorlog een ministerp... Lees meer
, Alfons van Coillie Van Coillie, Alfons
Alfons van Coillie (1884-1949) was stichtend voorzitter van het Katholiek Vlaams Verbond, dat ijverde voor het minimumprogramma. Hij engageerde zich eveneens in de katholieke middenstands... Lees meer
, Gaston Eyskens Eyskens, Gaston
Gaston Eyskens (1905-1988) was een Vlaamsgezinde katholieke econoom en politicus, die onder andere eerste minister was ten tijde van de Koningskwestie en aan de basis lag van de eerste st... Lees meer
, Jan Gruyters Gruyters, Jan
Jan Gruyters (1887-1970) was in Limburg politicus voor de Katholieke Partij, de Katholieke Vlaamse Volkspartij en de CVP. Ook was hij een kopstuk van Katholieke Vlaamsche Bond van Limburg... Lees meer
, Paul-Willem Segers Segers, Paul-Willem
Paul-Willem Segers (1900-1983) was secretaris van het ACW en achtereenvolgens KVV- en CVP-politicus, die na de Tweede Wereldoorlog verschillende ministerposities bekleedde. Hij was betrok... Lees meer
, en Albert de Vleeschauwer De Vleeschauwer van Braekel, Albert
Albert de Vleeschauwer (1897-1971) was een katholiek politicus. In 1940 maakte hij beslissende keuzes die de vorming van een Belgische regering-in-ballingschap mogelijk maakten. Zijn rol ... Lees meer
. Het trad in onderhandeling met het VNV. Hieruit volgde het beginselakkoord KVV-VNV Beginselakkoord KVV-VNV
Het beginselakkoord KVV-VNV werd ondertekend door vertegenwoordigers van de Katholieke Vlaamsche Volkspartij (KVV) en het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) op 8 december 1936. Het moest ee... Lees meer
van 8 december 1936 dat evenwel al vlug als een wederzijds huwelijksbedrog werd beschouwd.

Pas na deze episode werd de KVV in de steigers gezet. Op 7 maart 1937 keurden de afgevaardigden van de zeventien Vlaamse arrondissementen de stichting definitief goed. Hetzelfde gebeurde iets later aan Franstalige zijde. De Vlaamse en de Franstalige vleugel vormden samen het Blok der Katholieken van Belgiƫ Blok der Katholieken van Belgiƫ
Lees meer
, maar beschikten over een ruime autonomie. De coƶrdinatie werd verzekerd door de samenvoeging van het Vlaams en Franstalig directorium in een nationaal directorium, zonder dat nochtans sprake was van een algemene voorzitter. Anders dan in de Katholieke Unie voordien werden nu individuele leden erkend en werd de rol van de standsorganisaties beperkt. De rol van het Fransgezinde Verbond van Katholieke Kiesverenigingen was uitgespeeld; het werd vervangen door een Vlaamsgezind Burgersverbond.

De voorheen losstaande Vlaamse parlementsgroepen van Kamer en Senaat werden nu de fracties van de KVV, die ook meer greep probeerde te krijgen op de katholieke pers. Maar het dagblad van de KVV, De Courant De Courant
De Courant was een katholieke Vlaamse krant die tussen 19 september 1937 en 10 mei 1939 in Brussel werd uitgegeven door de samenwerkende vennootschap De Beiaard. Lees meer
, dat tegen De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hƩt blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer
van de met de partij overhoopliggende Gustaaf Sap Sap, Gustaaf
Gustaaf Sap (1886-1940) was een invloedrijk en controversieel katholiek politicus, die op verschillende momenten in zijn leven een ministerpost bekleedde en vanaf 1929 tot zijn overlijden... Lees meer
werd opgericht (september 1937), kwam nooit tot bloei en werd na de parlementsverkiezingen van april 1939 opgedoekt.

Inzake de Vlaamse kwestie stond de KVV tussen twee vuren. Ze moest zich verdedigen tegen het VNV dat de KVV van verraad beschuldigde tegenover de Vlaamse volksgemeenschap en tegen de PCS die de KVV daarentegen van separatisme beschuldigde. Typisch voor de KVV was het gebruik van een Vlaams-nationale terminologie om een programma van culturele autonomie binnen het Belgische kader te verdedigen. In de formulering van dit programma speelde professor Edgar de Bruyne een belangrijke rol.

Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 1938 vormde de KVV in een 100-tal gemeenten een concentratielijst met het VNV, soms ook met Rex. Bij de parlementsverkiezingen van april 1939 haalde het Blok der Katholieken 73 zetels, waarvan 47 voor de KVV, wat een lichte vooruitgang betekende in vergelijking met de uitslagen van de katholieke partij in mei 1936. Het Blok der Katholieken werd in 1945 ontbonden en vervangen door de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer
(CVP).

Literatuur

ā€” H.J. Elias, 25 jaar Vlaamse Beweging 1914-1939, IV, 1969.
ā€” E. Gerard, De Katholieke Partij in crisis. Partijpolitiek leven in BelgiĆ« (1918-1940), 1985.
ā€” E. Gerard, Omstreden democratie, in: R. Gobyn (red.), De Jaren '30. De massa in verleiding, 1994, pp. 75-123.

Suggestie doorgeven

1973: Guido Provoost (pdf)

1998: Emmanuel Gerard

2023: Emmanuel Gerard

Databanken

Inhoudstafel