Verbist, Alfons

Persoon
Emmanuel Gerard (2023, aanvulling), Emmanuel Gerard (1998)

Alfons Verbist (1888-1974) was een katholiek politicus, die als voorzitter van de KVV fungeerde en mee aan de basis lag van het beginselakkoord KVV-VNV. Na de oorlog was hij minister van Volksgezondheid en het Gezin.

Volledige voornaam
(Petrus) Alphonsus
Geboorte
Itegem, 15 september 1888
Overlijden
Bonheiden, 24 oktober 1974
Leestijd: 4 minuten

Alfons Verbist was de zoon van een bakker en werd in 1912 leraar aan de katholieke normaalschool te Mechelen, waar hij in 1907 het diploma van onderwijzer had behaald. Verbist gaf er pedagogie en muziek, terreinen waarop hij zich verder bleef bekwamen. In 1931, na bijkomende opleiding in het buitenland, promoveerde hij te Gent tot doctor in de opvoedkunde.

Als normalist engageerde Verbist zich in de katholieke Vlaamse studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer
, die in die jaren de waarde van de sociale inzet beklemtoonde. Als jong leraar wierp hij zich in de Vlaamse en sociale strijd, hierin aangemoedigd door zijn vriend priester Ivo Cornelis Cornelis, Ivo
Ivo Cornelis (1887-1958) was een Vlaamsgezind priester in Mechelen, die tijdens en na de Eerste Wereldoorlog mee de christelijke arbeidersbeweging uitbouwde en vooral bekend werd met zijn... Lees meer
.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
stichtte hij met onder meer Philip van Isacker Van Isacker, Philip
Philip van Isacker (1884-1951) was een Vlaamsgezind historicus, advocaat, katholiek minister en bankier. Hij drukte mee de democratisering en vervlaamsing van de katholieke partij en van ... Lees meer
een niet- activistische Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
studiekring, die via een netwerk van wijkkringen de naoorlogse Vlaamse actie in het Mechelse moest voorbereiden. Uit deze kring groeide na de wapenstilstand het Katholiek Vlaamsch Verbond, dat een aandeel had in de vervlaamsing en de democratisering van de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
te Mechelen. Verbist, die zich vanaf 1919 ook engageerde in de christelijke arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer
, speelde daarbij een leidende rol. Hij steunde, zoals Van Isacker, de invoering van de standenvertegenwoordiging in de katholieke partij in de overtuiging dat die ook haar Vlaams karakter zou waarborgen. Hij weigerde echter de door de arbeiders aangeboden plaats op de Kamerlijst en gaf de voorkeur aan zijn onderwijstaak. Hij werd voorzitter van het werkersverbond van het arrondissement, dat dankzij hem en secretaris Edward Clottens Clottens, Edward
Edward Clottens (1891-1961) was oorlogsvrijwilliger in de jaren 1914-1918. Hij drukte mee de vervlaamsing en democratisering van de katholieke partij door. Daarnaast was Clottens een leid... Lees meer
op Vlaams gebied zeer strijdvaardig was. Van 1927 tot 1938 was hij gemeenteraadslid en vanaf 1933 ook schepen te Mechelen.

In 1932 werd hij tot senator verkozen. Hij bekleedde weldra een leidende positie in de Katholieke Vlaamsche Senaatsgroep, waarvan hij in november 1935 voorzitter werd in opvolging van de overleden Hector Lebon Lebon, Hector
De Vlaamsgezinde en maatschappelijk bewogen advocaat Hector Lebon (1863-1935) begon zijn politieke loopbaan in de daensistische beweging, maar stapte later over naar de katholieke partij.... Lees meer
. In die hoedanigheid kondigde hij samen met Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
, voorzitter van de Katholieke Vlaamsche Kamergroep, aan dat de leden voortaan nog enkel Nederlands zouden spreken in het parlement. Nog voor de parlementsverkiezingen van mei 1936 werd hij Vlaams secretaris van de Katholieke Unie.

Verbist, die al in 1924 op het congres van de Katholieke Vlaamsche Landsbond Katholieke Vlaamse Landsbond (1919-1964)
De Katholieke Vlaamsche Landsbond (1919-1955) was de federatie van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbonden, die als drukkingsgroep streed voor de vernederlandsing van Vlaanderen met... Lees meer
en in 1925 op de Vlaamse Sociale Week een begripvol standpunt had ingenomen tegenover de katholieke Vlaams-nationalisten, bleek na de katholieke verkiezingsnederlaag van mei 1936, de geknipte figuur om een brug te slaan naar het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV). Op 11 oktober 1936 werd hij voorzitter van het voorlopig directorium van de Katholieke Vlaamsche Volkspartij Katholieke Vlaamsche Volkspartij
De Katholieke Vlaamsche Volkspartij was de Vlaamse vleugel van het Blok der Katholieken van België, opgericht op 11 oktober 1936 met als Franstalige tegenhanger de Parti catholique social... Lees meer
(KVV) en lag hij mee aan de basis van het Beginselakkoord KVV-VNV Beginselakkoord KVV-VNV
Het beginselakkoord KVV-VNV werd ondertekend door vertegenwoordigers van de Katholieke Vlaamsche Volkspartij (KVV) en het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) op 8 december 1936. Het moest ee... Lees meer
, dat hij op 8 december 1936 mee ondertekende. In een radiorede, begin november 1936, deed hij een oproep om ‘mede te bouwen aan de Vlaams-nationale orde in de KVV’. In maart 1937 werd hij bevestigd als voorzitter van de KVV, functie die hij cumuleerde met het voorzitterschap van de Katholieke Vlaamsche Senaatsgroep. Als zodanig speelde hij een vooraanstaande rol in het politieke leven op het einde van de jaren 1930. In februari 1939 ondertekende hij het zogenaamde Manifest van Antwerpen Manifest van Antwerpen
In het Manifest van Antwerpen (februari 1939), dat ondertekend werd door vier Vlaamse en evenveel katholieke parlementariërs, werd op basis van het principe van culturele autonomie gepone... Lees meer
ten gunste van Adriaan Martens Martens, Adriaan
Lees meer
. Bij de verkiezingen van 1939 stapte hij van de senaat naar de Kamer over.

Na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
werd Verbist lid van het voorlopig organisatiecomité dat de stichting van de Christelijke Volkspartij moest voorbereiden. In de regering- Paul-Henri Spaak Spaak, Paul-Henri
Paul-Henri Spaak (1899-1972) was een Franstalige socialistische politicus die een rol speelde in talrijke communautaire kwesties. Lees meer
III (20 maart 1947 tot 27 november 1948) was hij minister van Volksgezondheid en van het Gezin. Als minister sprak hij als eerste in het parlement altijd in het Nederlands. Intussen had hij al in september 1944 geprotesteerd tegen de excessen van de repressie Repressie na de Tweede Wereldoorlog
De repressie na de Tweede Wereldoorlog omvat alle maatregelen en acties tegen personen die na de oorlog verantwoordelijk werden gehouden voor samenwerking met de nationaalsocialistische b... Lees meer
. In 1950 werd hij voorzitter van de opnieuw opgerichte maar kortstondige Vlaamse Katholieke Kamergroep. In 1960 behoorde hij tot de eerste Groep van Acht Groep van Acht
De Groep van Acht bestond uit vier CVP-Kamerleden en vier CVP-Senatoren. Ze werd in 1960 opgericht om de Vlaamse actie beter te concerteren, zowel binnen de Vlaamse vleugel van de CVP, al... Lees meer
, vier Kamerleden en vier senatoren, die de Vlaamse actie van de CVP dynamiseerden. In 1961 trok hij zich uit de politiek terug, maar hij bleef actief in Vlaamse organisaties voor pedagogie en volksopvoeding.

Literatuur

— Feestbundel Prof. Dr. A. Verbist, z.j. (1952).
— E. Gerard, De katholieke partij in crisis. Partijpolitiek leven in België (1918-1940), 1985.
— H. de Lannoy, 'Verbist, Alphonsus Petrus', in NBW, XII, 1987.
— W. Beke, De ziel van een zuil. De Christelijke Volkspartij 1945-1968, Leuven, 2005.

Suggestie doorgeven

1975: Guido Provoost (pdf)

1998: Emmanuel Gerard

2023: Emmanuel Gerard

Databanken

Inhoudstafel