Ost, Alfred

Alfred Ost ging naar de kostschool Saint-Berthuin Malonne (1895-1898) en naar het Klein Seminarie van Hoogstraten Klein Seminarie van Hoogstraten
Het Klein Seminarie van Hoogstraten (1835) kende tot na de Tweede Wereldoorlog een prominente Vlaamsgezinde scholierenbeweging. Lees meer (1899-1901). Nadat zijn ouders zich in 1902 te Mechelen vestigden, volgde hij de zondagcursus schilderkunst aan de plaatselijke academie. Tegelijk genoot hij een avondopleiding aan de Koninklijke Academie te Antwerpen (1902-1905), waarna hij zich inschreef voor de leergang dierschildering bij Frans Van Leemputten aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (1905-1906).

Ost debuteerde in 1905 als laureaat van de ontwerpwedstrijd voor een prentbriefkaart naar aanleiding van de Fréderic de Merodefeesten te Berchem. Aansluitend ontving hij in 1906-1908 zijn eerste opdrachten voor affiches en boekverluchting: onder meer voor werk van Jan Hammenecker Hammenecker, Jan
Jan Hammenecker (1878-1932) was een Vlaamse priester, leraar, dichter en schrijver, die invloed uitoefende op de Vlaamse scholieren- en studentenbeweging en de katholieke vlaamse meisjesb... Lees meer (1908) en voor publicaties van Pieter F. Van Kerckhoven Van Kerckhoven, Pieter F.
Lees meer , August Monet Monet, August
Lees meer en Raf Verhulst Verhulst, Raf
Raf Verhulst (1866-1941) was een Vlaamsgezinde schrijver, journalist en docent, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol opeiste in het activisme. Lees meer door de uitgeverij van Gust Janssens Janssens, Gust
Gust Janssens (1873-1924) was een Antwerpse uitgever. In 1916 publiceerde hij Paul van Ostaijens debuut Music Hall. Lees meer .

Vooroorlogse Mechelse periode

Tot 1914 leefde en werkte Ost in Mechelen. Hij verwierf bekendheid met de verluchting van Malines jadis et aujourd’hui (uitgever L. & A. Godenne, 1908), waarbij hij zijn waardering voor en kennis van het lokale erfgoed demonstreerde. Exemplarisch in dat verband is ook zijn strijdlust ter vrijwaring van het oude stedenschoon (1911) en de uitgave van lithografische prentkaartenreeksen gewijd aan die zogenaamde Belfortstrijd (1912). Hij ontwikkelde een eigen, herkenbare stijl in talloze tekeningen, affiches en prentbriefkaarten. In deze vroegste jaren maakte hij ook olieverfschilderijen, veelal met het landelijke leven als onderwerp. Zo ontstond het (eenzijdige) beeld van boerenpaardenschilder, een imago dat hij moeilijk van zich af kon schudden.

In deze jaren voor de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer hielp hij flamingantische publicaties en affiches vormgeven ( affichekunst Affichekunst
Van aankondigingen van Rodenbach- of Consciencevieringen over verkiezingsaffiches tot propagandabiljetten voor Vlaamse onafhankelijkheid: affichekunst speelde in de loop van de 20ste eeu... Lees meer ). In zijn illustraties en prentkaarten kwamen motieven voor die rechtstreeks met de Vlaamse beweging in verband stonden en een grote verspreiding kenden.

Op vraag van Lodewijk Peerenboom Peerenboom, Lodewijk
Lodewijk Peerenboom (1872-1937) richtte in 1909 in Brussel mee het Vlaams Huis aan de Grote Markt op. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij betrokken bij het activisme. Daarna was hij li... Lees meer illustreerde hij aanplakbiljetten, programma’s en prentkaarten voor massamanifestaties met Vlaamse zang en muziek in Brussel, georganiseerd door het Muziekfonds en het Vlaamse Huis en gewijd aan Peter Benoit Benoit, Peter
Peter Benoit (1834-1901) was een Vlaamsgezinde componist en muziekpedagoog. Lees meer en Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer (1910-1912). Voor het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer tekende hij een propagandakaart ‘Wij willen in Vlaanderen Vlaamsch!’ en een serie prentbriefkaarten met een aan Consciences De Leeuw van Vlaanderen De leeuw van Vlaenderen
De leeuw van Vlaenderen (1838) is een historische roman van Hendrik Conscience over de gebeurtenissen rond de Guldensporenslag in 1302. Verschillende leuzen en symbolen uit de roman zijn ... Lees meer ontleende iconografie (1912). In 1913 ontstonden twee kaarten voor de Leuvense studentenvereniging het Vlaamsch Verbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Leuven K
Het Katholiek Vlaamsch Hoogstudenten Verbond (KVHV) werd opgericht in 1902 onder de benaming Vlaamsch Verbond als eerste Vlaamse studentenkoepel aan de Katholieke Universiteit Leuven, een... Lees meer .

Eerste Wereldoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer vluchtte hij naar Nederland. In Amsterdam smeedde hij banden met andere uitgeweken kunstenaars en met uitgevers als Albéric Deswarte Deswarte, Albéric
Albéric Deswarte (1875-1928) was een radicaal Vlaamsgezinde socialistische politicus, die onder andere ijverde voor Nederlandstalig hoger onderwijs. Tijdens de Eerste Wereldoorlog schippe... Lees meer en Gabriël Opdebeek Opdebeek, Gabriël
Gabriël Opdebeek (1895-1979) was een Antwerpse journalist, literair auteur en uitgever. Samen met zijn vader, Lode Opdebeek, was hij in 1929 betrokken bij de oprichting van de Vereniging ... Lees meer . Voor De Vlaamsche Stem De Vlaamsche Stem (1915-1916)
De Vlaamsche Stem (1915-1916) was een Vlaamsgezind dagblad dat in Nederland verscheen en na een tijd in Duitse handen overging. De koerswijziging die het dagblad als gevolg daarvan onderg... Lees meer ontwierp hij in april 1915 de kopillustratie en verschillende prentkaarten. Ost werkte voor drukker Jan Kotting. Geheel belangeloos tekende hij er tientallen affiches, invitaties, programma’s en kunstmappen voor liefdadigheidsinitiatieven van de Belgische hulporganisaties voor krijgsgevangenen, vluchtelingen, wezen en weduwen.  

Interbellum

In 1919 keerde hij terug naar België en vestigde zich te Borgerhout, waar hij een tijdlang bij zijn broer Hector inwoonde die priester was. Ondanks veel sollicitaties en aanbevelingen van vooraanstaande landgenoten die tijdens de oorlog in de hulpcomités actief waren, kon Ost geen leeropdracht aan de Academie te Antwerpen verzilveren en ging hij vanaf 1921 noodgedwongen aan de slag als tekenleraar in lagere scholen te Antwerpen en Borgerhout. De afwijzingen bedrukten zijn gemoed, wat zich in zijn werk vertaalde in een verzwaarde toon en thematiek. Tegelijk inspireerden ze hem tot een kritische bevraging van zijn eigen stijl en tot vormexperimenten. Ost evolueerde in de richting van een mystiek-religieus gemeenschapsideaal en kwam in contact met De Pelgrim De Pelgrim
De Pelgrim was een katholieke kunstenaarsbeweging die in 1924 werd opgericht door Felix Timmermans, Ernest van der Hallen en Flor van Reeth. De beweging wilde het Vlaams-katholieke kunst... Lees meer -beweging en met de katholiek-expressionistische toneelbeweging: onder meer Anton van de Velde Van de Velde, Anton
Anton van de Velde (1895-1983) was een Vlaams-nationalistische theaterauteur en romanschrijver, die als lid van de Pelgrimbeweging en spilfiguur bij het Vlaamsche Volkstoneel in de jaren ... Lees meer , Pol de Mont De Mont, Paul
Paul de Mont (1895-1950) was toneelschrijver, journalist en hoofdredacteur van verschillende kranten. Als leidende figuur van Rex-Vlaanderen zette hij zich voor in voor de samenwerking va... Lees meer . Genoemde auteurs deden een beroep op hem voor het illustreren van hun werk. Met zijn onstuimig temperament en bohémien-levensstijl had hij het, anders dan vóór de Eerste Wereldoorlog, moeilijk zich maatschappelijk te integreren of professionele erkenning af te dwingen.

Oprechte religieuze bevlogenheid hield hem ver van het pluralistische Het Vlaamsche Front Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer in de Antwerpse agglomeratie. Hij leverde tekeningen aan voor De Ring De Ring
De Ring (1920-1957) was in Berchem een muziekuitgeverij die werken van hedendaagse Vlaamse componisten uitgaf. Lees meer (1921-1922), Ons Volk Ons Volk
Ons Volk Ontwaakt begon in 1911 als Vlaamsgezind weekblad en evolueerde – vooral na de naamswijziging naar Ons Volk in 1932 – tot een katholiek gezinsmagazine. Lees meer (1923) en illustreerde het in 1934 met financiële steun van zijn vriend Jef Van Eyck Van Eyck, Jef
Jef van Eyck (1901-1986) was achtereenvolgens aanhanger van de Frontpartij en van het VNV. Hij was ook betrokken bij de stichting van het Vlaamse Kruis en betrokken bij diverse andere Vla... Lees meer heropgestarte De Keikop De Keikop
De Keikop was het tijdschrift van het Antwerpse Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS); eerst enkel van AKVS-Antwerpen, dan van de AKVS-Gewestbond Groot Antwerpen, en tenslot... Lees meer , studentenblad van het Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (1890-1892) was de tweede kortstondige nationale overkoepeling van de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Lees meer . Van Eyck richtte ter ondersteuning van de kunstenaar in 1937 ook de eerste Ost-vereniging op en gaf een Vlaamse prentkaartenserie naar diens hand uit. Dat jaar ook zette Van Eyck hem aan tot een Guldensporenslag Guldensporenslag
De Guldensporenslag was een veldslag op de Groeningekouter nabij Kortrijk op 11 juli 1302. Hierbij werd het Franse ridderleger verslagen. De slag kreeg in de Vlaamse beweging een symbolis... Lees meer -reeks, geïnspireerd op de Spiegel historiael van Lodewijk van Velthem en gepubliceerd in onder meer Het Handelsblad Het Handelsblad (van Antwerpen)
Lees meer , Gazet van Hoogstraten en Le Pays réel.

Hij maakte vele afbeeldingen voor Vikings, een opera van Arthur Meulemans Meulemans, Arthur
Arthur Meulemans (1884-1966) was een Vlaams-nationalistisch georiënteerde componist, die onder meer dirigeerde op het Vlaams Nationaal Zangfeest en de IJzerbedevaart. Lees meer (1937/1938).

Voor de honderdste verjaardag van het verschijnen van Consciences De Leeuw van Vlaanderen (1938) bereidde hij de verluchting voor van een volksuitgave (niet gepubliceerd). Tegelijk vertrouwden de stad Antwerpen en de gemeente Borgerhout hem de opdracht toe voor hun gelegenheidsaffiche. De openluchtvertoningen op de Antwerpse Grote Markt naar een bewerking van Frans Meire Meire, Frans
Journalist Frans Meire (1905-1940) werd bekend met zijn toneelbewerking van De Leeuw van Vlaenderen van Hendrik Conscience. Lees meer inspireerden hem tot een suite van tientallen pentekeningen.

Oeuvre

Overtuigd dat zijn oeuvre het volk toebehoorde, was hij vanaf 1927 tot 1942 in de weer met de oprichting van een Ost-museum, wat niet lukte. Wel stond hij delen van zijn werk af aan de steden Mechelen (1936-1939), Roosendaal (1937), Hoogstraten (1937), ’s Hertogenbosch (1938) en aan de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde Antwerpen (1945, nu eigendom Stedelijk Museum Hoogstraten). Na het overlijden van de kunstenaar bestendigden de erven Ost dit met nieuwe schenkingen, onder meer aan de gemeente Zwijndrecht (1956), het Letterenhuis (1974, 2009), het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (1988) en het Koninklijk Legermuseum (1989).

Na 1960 kreeg zijn werk, via talrijke tentoonstellingen inzonderheid onder impuls van Frans Mertens, meer bekendheid. De honderdste verjaring van Osts geboorte in 1984 leidde tot de oprichting van een nieuwe, derde Alfred Ost-vereniging en, in de schoot van het Stedelijk (Ost)Museum Hoogstraten, de publicatie van een driemaandelijks tijdschrift Ost-info. Sinds 1995 richtte het onderzoek zich ook op voorheen onderbelichte stijl- en oeuvreaspecten, waaronder zijn toegepast werk (muurtekeningen, affiches, prentbriefkaarten).