Mathot, Lodewijk-Jan

Persoon
Nico Van Campenhout (2023, aanvulling), Filip Boudrez (1998)

Lodewijk-Jan Mathot (1830-1895) was een Antwerpse katholieke flamingant die actief was als essayist, literator, geschiedschrijver en politicus.

Pseudoniem
L. Van Ruckelingen
Geboorte
Antwerpen, 26 augustus 1830
Overlijden
Antwerpen, 5 juli 1895
Leestijd: 4 minuten

Lodewijk-Jan Mathot nam na zijn middelbare studies aan het Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwcollege het strohoedenbedrijf van zijn overleden vader over. Hoewel hij aanvankelijk auteurs uit de Klassieke Oudheid vertaalde, bracht hij later ook creatief werk tot stand.

Zijn vakantieverblijven in het dal van de Limburg Limburg
Lees meer
se rivier de Jeker en met name in het vlakbij de taalgrens gelegen dorp Rukkelingen – vandaar zijn meest gebruikelijke pseudoniem L. van Ruckelingen – leverden stof voor novellen, net als zijn professionele werkzaamheden. Mathot was ook de auteur van twee toneel Toneel
Het Vlaamse toneel onderhield vanaf zijn ontstaan in de 19de eeuw een complexe en gelaagde verhouding met de Vlaamse beweging. Van een belangrijk emancipatorisch instrument en voorwerp va... Lees meer
stukken en van historische studies; vooral over de Zuidelijke Nederlanden tijdens de 18de eeuw, waaronder een meerdelig verzamelwerk en een tijdschriftbijdrage over het taalgebruik in Antwerpen tijdens de Franse Tijd. Mathot was briefwisselend lid van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis van België.

De Vlaamse beweging

Aanvankelijk was Mathot van mening dat de Vlaamse beweging apolitiek diende te zijn, maar algauw identificeerde hij Vlaamsgezindheid met het katholicisme en de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
. In 1856 won hij de schrijfwedstrijd van het toen nog neutrale Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer
over Vlaemsche Beweging. Bediedenis, doel, invloed, toekomst met een essay dat hetzelfde jaar onder die titel werd gepubliceerd. In zijn brochure Over de Vlaemsche belangen. Brief aan enen zoogezegden liberalen Vlaming uit 1858 stelde hij dat flamingantisme op zich liberaal noch katholiek was, maar dat de Vlaamse eisen de facto beter werden verdedigd door katholieke politici. Bovendien was de Vlaamse volksaard volgens hem godsdienstig. Nog in 1858 bracht hij Antwoord van eenen jongen Antwerpenaer op de brieven van eenen ouden Staetsman op de markt. Daarin pleitte hij weliswaar voor Vlaamse samenwerking over de ideologische grenzen heen, maar liet hij tegelijk niet na erop te wijzen dat de inzet van de katholieken op dat en tal van andere terreinen van het maatschappelijke leven tot dan een heel stuk groter was geweest dan die van de vrijzinnigen Vrijzinnigheid
Dit artikel belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en de vrijdenkersbeweging van de 19de eeuw tot nu. Lees meer
.

Hoewel hij ervan overtuigd was dat Nederlanders en Vlamingen één volk met een gemeenschappelijke taal Taal
De ontwikkeling van het Nederlands vormde tot diep in de 20ste eeuw een fundamenteel aandachtspunt in de Vlaamse beweging. De wijze waarop het geschreven en gesproken Nederlands gehanteer... Lees meer
vormden en dat samenwerking inzake literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer
en op andere domeinen behoorde te worden bevorderd, achtte Mathot staatkundige eenheid uit den boze, zoals hij uiteenzette in een bijdrage met als titel ‘Het eene Nederland. Vroeger-heden-later’ in het novembernummer van 1862 van het tijdschrift Noord en Zuid Noord en Zuid
Noord en Zuid, maandschrift voor kunsten, letteren en wetenschappen, dat tussen 1862 en 1869 verscheen, eerst in Brussel en vervolgens in Antwerpen, behoorde tot de meest invloedrijke Vl... Lees meer
(zie Nederland-Vlaanderen Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer
). Ondertussen moest de Vlaamse beweging volgens Mathot de Franse invloed en de verfransing in Vlaanderen bestrijden, diende het openbare leven in Vlaanderen te worden vernederlandst en moesten het Nederlands en het Frans in België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer
op gelijke voet worden gesteld.

Gemeenteraadslid in Antwerpen

Mathot trad toe tot de de Nederduitsche Bond Nederduitsche Bond
De Nederduitsche Bond (1861-1914) was een Antwerpse kiesvereniging die flamingantische katholieken en liberalen verenigde. De Bond was een invloedrijke machtsfactor binnen de Meeting, voo... Lees meer
, de Vlaamsgezinde en democratische drukkingsgroep binnen de Meetingpartij Meetingpartij
De Meeting (1862-1914) was een Antwerpse politieke formatie die ontstond uit een coalitie van flaminganten, progressieve liberalen en katholieken. Ze liet zich kenmerken door een uitgespr... Lees meer
, waarvoor hij van 1863 tot 1872 in de Antwerpse gemeenteraad zetelde. Hij werkte mee aan diverse literair-culturele tijdschriften en werd bij de oprichting in 1886 opgenomen in de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer
.

Op het einde van zijn leven steunde Mathot de christendemocratie, waarvan hij hoopte dat die dankzij de uitbreiding van het stemrecht de invloed van de verfranste burgerij in Vlaanderen zou kunnen terugdringen. Hij overleed tijdens een treinreis van Antwerpen naar Brussel, op weg naar een vergadering van het hoofdbestuur van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer
, waarvan hij sinds 1882 ondervoorzitter was.

Werken

– Artikelen in Nederduitsch Overzigt, Noord en Zuid, De Vlaemsche School, Het Belfort.
– De Vlaemsche Beweging. Bediedenis, doel, invloed, toekomst, 1856.
– Over de Vlaemsche belangen. Brief aan enen zoogezegden liberalen Vlaming, 1858.
– Antwoord van een jongen Antwerpenaer op de brieven van eenen ouden staetsman. I. De geestelijkheid. II. Het verpligtend onderwys en de Vlaemsche Beweging. III. Het verpligtend onderwys en en de katholieke godsdienst. Een laetste woord over de Vlaemsche belangen, 1858.

Literatuur

– J.G. Frederiks en F.J. van den Branden, Lodewijk Mathot, in: Biographisch woordenboek der Noord- en Zuid-Nederlandsche letterkunde, 1888-1891.
– Lodewijk Mathot, in: Het Belfort, 1895, pp. 124-127.
– L. Mathot, in: Dietsche Warande en Belfort, 1895, p. 516.
– Redevoering uitgesproken in het sterfhuis van L. Mathot, in: Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Vlaamse Taal- en Letterkunde, pp. 384-385.
– F. de Hert, Lodewijk-Jan Mathot, in: Mengelingen, 1896, pp. 1-12.
– F. Prims, Oud-Antwerpsche Portretten-galerie. Lodewijk Mathot (1830-1895), in: Zondagsvriend, 15 juli 1934.

Suggestie doorgeven

1975: Brigitte Raskin / Xavier Smeesters (pdf)

1998: Filip Boudrez

2023: Nico Van Campenhout

Databanken

Inhoudstafel