Vlaamse Volksbond

Organisatie
Koen Van Keer (2023, aanvulling), Bart De Wever (1998)

De Vlaamse Volksbond (1950-1951) was een overkoepelende katholiek-flamingantische vereniging die werd opgericht in de nasleep van de Koningskwestie.

Oprichting
23 augustus 1950
Stopzetting
1951
Leestijd: 3 minuten

De Vlaamse Volksbond was een overkoepelende katholiek-flamingantische vereniging.

Bij de katholiek-flamingantische opinie, die de afwikkeling van de Koningskwestie Koningskwestie
Constitutioneel, politiek en maatschappelijk vraagstuk rond de persoon en de houding van koning Leopold III tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer
als bijzonder vernederend had ervaren, groeide de behoefte om zich beter te organiseren. Op de IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
van 20 augustus 1950 – die door de afwikkeling van de Koningskwestie veel meer aanwezigen telde dan de twee vorige edities – riep Jan F. Fransen Fransen, Frans
Geneesheer Jan Fransen (1886-1975) was hoogleraar aan de Gentse universiteit. Na de Tweede Wereldoorlog was hij voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en het Vlaams Geneesherenverbond.... Lees meer
op tot eenheid van alle Vlaamsgezinden in een Vlaamse Volksbond. Dit initiatief was voorbereid door een groep met onder anderen Leo Lindemans, Robert Vandeputte Vandeputte, Robert
Robert Vandeputte (1908-1997) was een advocaat en hoogleraar en vervulde meerdere hooggeplaatste functies. Zo was hij onder meer voorzitter van de Nationale Maatschappij voor Krediet aan ... Lees meer
en Corneel Heymans Heymans, Corneel
De Gentse hoogleraar Corneel Heymans (1892-1968) won in 1938 de Nobelprijs voor geneeskunde. Over zijn rol tijdens de Tweede Wereldoorlog ontstond controverse. Na 1944 was hij – naast zij... Lees meer
. Drie dagen later volgde de officiële stichting.

De Vlaamse Volksbond telde een dertigtal stichter-bestuursleden, waaronder verschillende vooraanstaande katholieke flaminganten en een aantal bekende Vlaams-nationalisten: Vandeputte (voorzitter), Gilbert Claus (secretaris), Eduard Amter Amter, Edward
De Vlaamsgezinde katholiek Eduard Amter (1898-1969) was van 1924 tot 1964 algemeen secretaris van het Davidsfonds en vanuit die functie een belangrijke actor in het flamingantische midden... Lees meer
, J. Cleymoet, Edward Clottens Clottens, Edward
Edward Clottens (1891-1961) was oorlogsvrijwilliger in de jaren 1914-1918. Hij drukte mee de vervlaamsing en democratisering van de katholieke partij door. Daarnaast was Clottens een leid... Lees meer
, Jozef Clottens Clottens, Jozef
Lees meer
, Angela Tysmans Tysmans, Angela
Angela Tysmans (1890-1985), echtgenote van Lodewijk Dosfel, was tijdens het interbellum en de Tweede Wereldoorlog een van de leidinggevende figuren van de Vlaams-nationalistische meisjesb... Lees meer
, H. Engels, Fransen, Jozef Goossenaerts Goossenaerts, Jozef
Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en i... Lees meer
, Heymans, Paul Knapen Knapen, Paul
Advocaat Paul Knapen (1916-1998) was hoofdbestuurslid van het Davidsfonds en Limburgs gedeputeerde voor de CVP. Hij ijverde voor Vlaamse cultuurautonomie en was de eerste voorzitter van d... Lees meer
, Jan Lebeer Lebeer, Jan
Kinderarts Jan Lebeer (1887-1971) was actief in de Vlaamsgezinde studentenbeweging. Later was hij onder andere lid van het IJzerbedevaartcomité. Lees meer
, Lindemans, P. Monbaillyu, J. Rombouts, Boudewijn Steverlynck Steverlynck, Boudewijn
Boudewijn Steverlynck (1893-1976) was een West-Vlaamse ondernemer en beleidsmaker. Als voorzitter van het  Vlaams Economisch Verbond (1935-1940) voer hij een krachtige Vlaamsgezinde koer... Lees meer
, J. van de Perre, K. van den Bussche, Philippine van de Putte, J. van de Weyer, Edmond van Dieren Van Dieren, Edmond
Edmond van Dieren (1879-1961) was een advocaat en een gematigd Vlaams-nationaal en onafhankelijk politicus. Hij was een pleitbezorger van de hereniging van Vlaamse katholieken en Vlaams-n... Lees meer
, Marcel Vandewiele Vandewiele, Marcel
Marcel Vandewiele (1920-1999) was actief binnen de Christelijke vakbeweging, werd gemeenteraadslid in Brugge, senator en staatssecretaris voor ruimtelijke ordening en huisvesting in de re... Lees meer
, Maurits van Haegendoren Van Haegendoren, Maurits
Maurits van Haegendoren (1903-1994) was een Vlaamse historicus, rijksarchivaris, politicus en publicist. Hij leidde vanuit een Vlaamsgezinde overtuiging het Vlaams Verbond van Katholieke ... Lees meer
, Wim van Hille, J. (vermoedelijk Jan) van Mierlo, Jozef van Overstraeten Van Overstraeten, Jozef
Lees meer
, J. van Waterschoot en O. Zeghers. Vele katholieke verenigingen traden toe.

De doelstelling van de Vlaamse Volksbond was niet erg verschillend van die van de Katholieke Vlaamsche Landsbond Vlaamsche Katholieke Landsbond
Lees meer
, maar de nieuwe vereniging wilde meer afstand houden van de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer
. De ontgoocheling over de houding van de partij inzake de oplossing van de Koningskwestie speelde daarbij een grote rol. Na lange gesprekken kwam het op 27 oktober 1950 dan toch tot een samengaan van de Volksbond en de Landsbond. Er werd een nieuw dagelijks bestuur samengesteld onder het voorzitterschap van Paul Heymans Heymans, Paul
Lees meer
. De Vlaamse Landsbond slaagde er evenwel niet in om een massale ledenbeweging te worden. De bond bleef daarvoor te veel een (tijdelijke) vereniging van ontgoochelden. Tevens verloor de organisatie al snel de aanvankelijke sympathie van de nationalisten. Op de IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
van 1951 stelde Fransen dan ook de mislukking vast.

Eind 1951 werd de vereniging omgevormd tot de Vlaamse Volksraad. Hiertoe konden de verenigingen zelf, en nu alle Vlaamsgezinde verenigingen, toetreden. Belangrijke organisaties als het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer
, het Vermeylenfonds August Vermeylenfonds
Het August Vermeylenfonds, opgericht in 1945 door Vlaamse socialisten, beoogde de versmelting van socialistische en Vlaamse idealen. In de jaren 1960 en 1970, onder leiding van Gerlo, koo... Lees meer
, het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer
en de Vlaamse Toeristenbond - Vlaamse Automobilistenbond (VTB-VAB) Vlaamse Toeristenbond
VTB-VAB (1922) was een cultureel-toeristische organisatie die bijdroeg aan de ontwikkeling van het toerisme en de mobiliteit in Vlaanderen. Ze was door haar financiële en culturele slagkr... Lees meer
besloten echter niet toe te treden en het initiatief werd zonder succes in november 1953 afgevoerd.

Literatuur

– H. Todts, Hoop en wanhoop der Vlaamsgezinden, dl. 1, 1961.
– T. van Moerbeke, Voorgeschiedenis en ontstaan van de Vlaamse Volksbeweging (1945-1957), Katholieke Universiteit Leuven, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1981.
– L. Wils, Van Clovis tot Happart, 1992.
– B. de Wever, De Vlaamse Beweging weer van wal (1944-1958). in: Handelingen – Koninklijke Zuid-Nederlandse maatschappij voor taal- en letterkunde en geschiedenis, jg. 52, 1998, pp. 55-75.
– L. Wils, Van Clovis tot Di Rupo, 2005.

Suggestie doorgeven

1998: Bart De Wever

2023: Koen Van Keer

Databanken

Inhoudstafel