Fransen, Frans

Persoon
Luc Vandeweyer (2023, ongewijzigd), Luc Vandeweyer (1998)

Geneesheer Jan Fransen (1886-1975) was hoogleraar aan de Gentse universiteit. Na de Tweede Wereldoorlog was hij voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en het Vlaams Geneesherenverbond.

Volledige voornaam
Jan Frans
Alternatieve naam
Franssen
Geboorte
Rijkevorsel, 9 februari 1886
Overlijden
Gent, 19 juni 1975
Leestijd: 3 minuten

Werd geboren in een landbouwersfamilie, studeerde aan het college te Hoogstraten en doctoreerde in de geneeskunde te Leuven (1910). Fransen specialiseerde zich in de psychologie bij professor Michotte, met wie hij samen een studie uitgaf: Notions sur l'analyse des facteurs de mémoration et sur l'inhibition associative (1914). Intussen verbleef hij voor studie te München, waar hij bij professor Knaepelin colleges volgde in de experimentele psychologie en psychiatrie. Van 1912 tot 1923 was hij geneesheer-psychiater aan de Rijksgestichten voor Gerechtspatiënten, eerst te Doornik en daarna te Rekkem. In 1914 werd Fransen opgeroepen als kapitein-geneesheer. Bij Namen gevangengenomen, verbleef hij in een Duits krijgsgevangenenkamp tot hij naar België mocht terugkeren om zijn werk te hervatten. Bij de gedeeltelijke vernederlandsing van de Gentse Rijksuniversiteit werd hij hoogleraar in de psychologie (1923-1956). Hij doceerde terzelfder tijd aan de Katholieke Hogere Instituten voor Opvoedkunde te Gent en Leuven, alsook aan de Sociale Hogeschool te Leuven (1923-1924).

In 1935 was Fransen betrokken bij de splitsing van de Bond van Grote en van Jonge Gezinnen Bond van Grote en Jonge Gezinnen
Gezinsbond (1921-), tot februari 2002 nog Bond van Grote en van Jonge Gezinnen (de Bond), is een sociaal-culturele vereniging ter verdediging van het gezin. Door te wegen op het beleid en... Lees meer
in een zelfstandige Vlaamse en Waalse afdeling. Van 1933 tot 1945 maakte hij deel uit van de raad van beheer van De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer
. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij lid van de raad van beheer van De Schakel, die de redactionele lijn van De Standaard controleerde (1947). Hij aanvaardde tevens het voorzitterschap van het opnieuw opgerichte Vlaams Geneesheren Verbond Vlaams Artsenverbond
Het Vlaams Geneesheren Verbond (1922) was de beroepsvereniging van de Vlaams geneesheren. Het ijverde voor de vernederlandsing van de geneeskunde in Vlaanderen. Later werd geijverd voor ... Lees meer
(1947) en van het IJzerbedevaartcomité IJzerbedevaartcomité
Lees meer
(1948), organisaties die zware schade hadden geleden door hun collaboratieverleden Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
. Hij was erg gegriefd door het opblazen van de IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer
en hij wilde zich inzetten voor de bouw van een nieuwe toren, voor hem symbool van de komende wederopstanding van Vlaanderen. Hij speelde ook een rol in het binnenloodsen van gewezen collaborateurs op verkiesbare plaatsen op de lijsten van de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer
. Als gevolg van die inzet zou hij scherpe haatreacties ondervinden zoals een bomaanslag op zijn huis op 19 augustus 1948. Als voorzitter spande hij zich in om bij de IJzerbedevaarten ook de gewezen collaborateurs te betrekken. Door zijn tact en voorzichtigheid zou hij er lange tijd in slagen de meer radicale en gematigde tendensen binnen het comité in evenwicht te houden. Hij was ervan overtuigd dat de naoorlogse bestraffing niet op eerlijke wijze was verlopen ( repressie Repressie
Lees meer
) en was een van de eersten die in het openbaar opkwamen voor algemene amnestie Amnestie
Lees meer
en voor de vrijlating van opgesloten vooraanstaande collaborateurs.

Fransen bleef voorzitter van het IJzerbedevaartcomité tot in 1968. Ook al was hij het vaak niet eens met vele andere flamingantische Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer
leiders, toch bleek hij in staat te fungeren als brugfiguur en bindmiddel.

Literatuur

Getuigenissen sprekend over professor emeritus Frans Fransen, 1970.
– G. Durnez, De Standaard. Het levensverhaal van een Vlaamse krant, 2 dln., 1985-1993.
– G. Lindemans, 'Fransen, Jan Frans', in NBW, XI, 1985.
– id., 'J.F. Fransen als cultuurflamingant', in WT, jg. 44, nr. 4 (1985), p. 225- 237.
– F. van der Elst, De bewogen jaren. Mijn memoires 1920/1958, 1985.
– L. Wils, Honderd jaar Vlaamse Beweging, III, 1989.
– A. Beck, De IJzerbedevaarten 1945-1965. Een politieke massamanifestatie, RUG, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1996.

Suggestie doorgeven

1998: Luc Vandeweyer

2023: Luc Vandeweyer

Inhoudstafel