Maes, Nelly

Jeugdjaren

Nelly Maes groeide op in Sinaai, sinds 1976 een deelgemeente van Sint-Niklaas, in een traditioneel katholiek en Vlaamsgezind gezin. Haar vader was veehandelaar, haar moeder huisvrouw.

Maes behaalde in 1960 het diploma van regentes Nederlands en geschiedenis aan de Normaalschool van de Onze-Lieve-Vrouw Presentatie in Sint-Niklaas en gaf deze vakken aan de middelbare school Instituut Berkenboom in dezelfde stad, van 1960 tot 1971. Haar engagement in de plaatselijke Chiro (tot 1964) haar vormingswerk in het Jong-Davidsfonds Jong-Davidsfonds
Het Jong-Davidsfonds werd – na een moeilijke aanloop – opgericht in 1956 en kende zijn bloeitijd in de jaren 1960. Toenemende ideologische en organisatorische spanningen met de moederorga... Lees meer , waarvan ze in 1964 landelijk ondervoorzitster werd en tot 1968 redactielid was van het tijdschrift Jong, en bij de pluralistische Stichting Lodewijk de Raet Stichting Lodewijk De Raet
De Stichting Lodewijk de Raet is een vormingsinstelling die in 1952 werd opgericht vanuit een Vlaamse, democratische, emancipatorische en pluralistische maatschappijopvatting en die – zij... Lees meer . In die jaren leerde ze in de Vlaamse Volksbeweging Maurits Coppieters Coppieters, Maurits
De progressieve Vlaams-nationalist en christelijke humanist Maurits Coppieters (1920-2005) was vanaf het midden van de jaren 1960 een van de boegbeelden van de Volksunie (VU). Lees meer kennen, afkomstig uit Sint-Niklaas en rijzende ster bij de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer . Hij zou haar politieke mentor worden.

Politieke carrière

In 1967 sloot Maes zich aan bij de Volksunie en werd als eerste vrouw verkozen in het Sint-Niklase partijbestuur. Een jaar later kreeg ze voor de verkiezingen voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers de tweede plaats op de lijst, na Coppieters. Ze werd niet verkozen, maar stond wel mee aan de wieg van de oprichting van de nationale Volksuniejongeren, waarvan ze in 1969 het voorzitterschap opnam (tot 1974). Dat leverde haar een zitje op in het nationaal partijbestuur van de Volksunie.

Haar eerste politieke mandaat volgde bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1970, toen ze gemeenteraadslid werd in Sint-Niklaas. Dat zou ze onafgebroken blijven tot 2010. Voor de Kamerverkiezingen van 1971 kreeg ze andermaal de tweede plaats op de lijst, opnieuw na Coppieters, én ook de eerste opvolgersplaats. De Volksunie behaalde in het Waasland een grote overwinning, maar Nelly Maes raakte nipt niet verkozen. Door een mandaat als provinciaal senator op te nemen, loodste Coppieters haar als zijn opvolgster de Kamer in.

In 1974 stond ze aan de wieg van de Federatie van Vlaamse Vrouwengroepen Federatie van Vlaamse Vrouwengroepen
De Federatie van Vlaamse Vrouwengroepen (later: Forum voor Vlaamse Vrouwen) werd in 1984 erkend als sociaal-culturele vormingsorganisatie. Ze verdween in 2015. Lees meer , in 2006 herdoopt tot Forum van Vlaamse Vrouwen. In 1976 richtte ze mee het Vlaams Internationaal Centrum Vlaams Internationaal Centrum
Het Vlaams Internationaal Centrum (VIC) was een organisatie die in 1976 werd opgericht vanuit de Volksunie en die zich inzette voor ontwikkelingssamenwerking. In 2013 transformeerde het ... Lees meer op, een Vlaams-nationalistische ngo voor ontwikkelingssamenwerking, waarvan ze enkele jaren voorzitster was.

Bij de parlementsverkiezingen van 1974 en 1977 trok Coppieters de Senaatslijst in het Waasland en het Dendermondse en wist Maes als lijsttrekster op eigen kracht een Kamerzetel te veroveren. Als Nederlandstalig parlementslid zetelde ze tegelijk in de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap, een verre voorloper van het Vlaams Parlement Vlaams Parlement
Het Vlaams Parlement is de parlementaire vergadering van de Vlaamse deelstaat in het federale België. Zijn geschiedenis kent drie grote fasen: de periode van de Cultuurraad voor de Neder... Lees meer . In 1978 werd de Volksunie politiek afgestraft voor haar deelname aan de regering Tindemans Tindemans, Leo
De Vlaamse christendemocraat Leo Tindemans (1922-2014) leidde vier Belgische regeringen. Hij werd nadien CVP-voorzitter en later ook minister van Buitenlandse Zaken. Als minister van Geme... Lees meer IV en de discussies over het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer . Maes verloor toen haar zetel.

In 1981 keerde ze terug op het politieke voorplan als gecoöpteerd senator en in 1985 opnieuw als Kamerlid (tot 1991). Als zodanig maakte ze ook deel uit van de Vlaamse Raad, die in 1980 in de plaats van de Cultuurraad was gekomen. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 1988 werd Nelly Maes in Sint-Niklaas schepen van cultuur, onderwijs, landbouw, ontwikkelingssamenwerking, emancipatie en jeugd, in een coalitie met de socialisten en liberalen, waarbij Freddy Willockx burgemeester werd.

In 1991 werd Nelly Maes provinciaal senator en in 1995, bij de eerste verkiezingen voor een volwaardig Vlaams Parlement, Vlaams volksvertegenwoordiger. Toen Europees parlementslid Jaak Vandemeulebroucke Vandemeulebroucke, Jaak
Jaak Vandemeulebroucke (1943) is een Vlaamsgezind politicus die tot de progressieve stroming binnen de Volksunie werd gerekend. Later stapte hij over naar de N-VA. Hij verwierf vooral bek... Lees meer in 1998 ontslag nam, volgde Maes hem op. In de negen maanden vóór de Europese verkiezingen van 1999 maakte ze naam door de door corruptieschandalen geteisterde Commissie tot ontslag te dwingen. De daaropvolgende verkiezingen werden een succes voor de Volksunie met twee verkozenen, Nelly Maes en Bart Staes. Ze zette vervolgens haar schouders onder het Europees samenwerkingsverband van regionalistische en nationalistische partijen, EVA (Europese Vrije Alliantie), waarvan ze voorzitster werd in 2004 (tot 2009).

Door interne ruzies en een al langer aanslepende strijd tussen een linker- en een rechtervleugel kwam het in 2001 tot een splitsing binnen de Volksunie. Uit de rechtervleugel kwam N-VA Nieuw-Vlaamse Alliantie
De N-VA is op electoraal vlak de meest succesvolle Vlaams-nationalistische partij ooit en slaagde er ook in om de grootste Belgische partij te worden. Ze zit bijna 20 jaar in de Vlaamse R... Lees meer voort, uit de linkervleugel Spirit. Maes koos uiteindelijk, na pogingen om de twee uitersten te verzoenen, voor Spirit. In 2004 raakte ze niet meer verkozen op de kartellijst van Spirit met sp.a Vooruit
Lees meer , wat het einde betekende van haar nationale politieke carrière.

Nelly Maes werd in 2008 nog voor een maand voorzitster ad interim van het tot VlaamsProgressieven herdoopte Spirit, maar na een zoveelste naamverandering, ditmaal van VlaamsProgressieven naar SLP (Sociaal Liberale Partij), in een poging om het progressief en Vlaams gedachtegoed op de politieke kaart te zetten, besloot ze in 2010 om helemaal met politiek te stoppen.

In 2011 werd ze bestuurslid-secretaris in het Algemeen-Nederlands Verbond Algemeen-Nederlands Verbond
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) werd in 1895 opgericht. Aanvankelijk behartigde het de belangen van de Nederlandse taal. Later en tot op de dag van vandaag ijvert het voor de brede ... Lees meer , een vereniging voor Nederlands-Vlaamse samenwerking. Hiervan was ze van 2014-2019 voorzitster.

Politiek-ideologische opvattingen

In de jaren 1960 was de Volksunie uitgegroeid tot een vrijhaven voor hervormingsgezinde, vooruitstrevende en Vlaamsgezinde activisten, waarvan Maes de spreekbuis werd. Een sterke en diverse emancipatiegedachte zou de rode draad vormen in haar hele politieke carrière.

Vanzelfsprekend ijverde ze als Volksunie-parlementslid voor de erkenning van de rechten van Vlamingen in de Belgische administratie en in de faciliteitengemeenten Vlaamse Rand
De Vlaamse Rand omvat de negentien gemeenten grenzend aan Brussel of aan een faciliteitengemeente. De relatie tot Brussel leidt er tot specifieke uitdagingen. Lees meer , voor eigen Vlaamse bevoegdheden, zoals op het vlak van onderwijs Onderwijs
Lees meer , en een eigen Vlaams parlement. Niet alleen kwam ze op voor meer Vlaamse autonomie, maar ook voor een beter Vlaanderen, door aandacht te vragen voor milieu Natuur, milieu en landschap
Tot de Tweede Wereldoorlog bestond er een band tussen de Vlaamse beweging en de natuurverenigingen in Vlaanderen. Een gevoeligheid en zorgzaamheid voor het landschap en de schoonheid van... Lees meer thema's en een goede ruimtelijke ordening.

Haar consequente strijd voor de vrijheid van vrouwen om hun eigen keuzes te maken inzake studeren, werken en seksualiteit, maakte dat zij zich in 1990, toen in het parlement een wet gestemd werd die abortus mogelijk maakte, als enige uit de Volksunie bij dit wetsvoorstel van liberalen en socialisten aansloot (zie Gender Gender
Vrouwen en mannen kregen verschillende rollen binnen de Vlaamse beweging. De heersende verwachtingen spoorden echter niet altijd met de werkelijke genderverhoudingen en evolueerden boven... Lees meer ).

Ook internationale thema’s lagen haar na aan het hart. In de vroege jaren 1970 betoogde ze tegen de oorlog in Vietnam, waaraan ze de haar door extreemrechtse kringen toebedeelde spotnaam Rode Nelly overhield, en later ook tegen de kernwapenwedloop in Europa. Ze steunde het zelfbeschikkingsrecht van volkeren en regio’s in heel Europa en daarbuiten, waarbij ze daarbij vooral aandacht vroeg voor de rechten van Palestijnen en de zwarte bevolking in Zuid-Afrika Zuid-Afrika
Deze bijdrage belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en Zuid-Afrika van de 19de tot de 21ste eeuw. Lees meer . Dat laatste deed haar botsen met de Protea Protea
De vereniging Protea werd in 1977 gesticht met als doel de contacten tussen Vlaanderen en Zuid-Afrika te bevorderen ten tijde van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime. De belangrijkste pe... Lees meer -Vlamingen in haar eigen en andere partijen die de apartheid verdedigden.

Maes’ pacifistische Pacifisme
Lees meer overtuiging bracht haar er in 2004 toe om de schouders te zetten onder de oprichting van het Vlaams Vredesinstituut, een adviesorgaan van het Vlaams Parlement ‘voor vrede en geweldpreventie’, waarvan ze de eerste voorzitster werd (van 2005 tot 2015). In 2021 kreeg ze vanwege de stad Sint-Niklaas als eerste de Vredesprijs uitgereikt. En in 2014 de Orde van de Vlaamse Leeuw.