De Lille, Jozef

Persoon
Bruno De Wever (2024, aanvulling), Bruno De Wever (1998)

Jozef de Lille (1896-1985) was een Vlaams-nationalistisch politicus en Kamerlid (1932-1940) voor de Vlaamsch Nationale Volkspartij en het Vlaamsch Nationaal Blok, de kieslijst van het Vlaamsch Nationaal Verbond waarop ook niet-VNV’ers stonden. Hij was hoofdredacteur van ’t Getrouwe Maldeghem en collaboreerde tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Volledige voornaam
Jozef Maria Antoon
Pseudoniem
Jym
Alternatieve naam
Jozef Delille
Geboorte
Maldegem, 1 juni 1896
Overlijden
Knokke, 5 maart 1988
Leestijd: 4 minuten

Jozef de Lille trad na zijn humaniora te Eeklo voltijds in dienst als redacteur van 't Getrouwe Maldeghem 't Getrouwe Maldeghem
't Getrouwe Maldeghem (1888-1944) was een Vlaamsgezind weekblad in het Meetjesland, gesticht door Victor de Lille die hoofdredacteur was tot 1932 toen zijn zoon Jozef hem opvolgde. Het bl... Lees meer
, het weekblad dat door zijn vader Victor de Lille De Lille, Victor
Victor de Lille (1863-1940) was stichter, uitgever en hoofdredacteur van ’t Getrouwe Maldeghem, waarmee hij ijverde voor de vernederlandsing van Vlaanderen. Hij was literair auteur en uit... Lees meer
werd uitgegeven. Van 8 januari 1932 trad J. de Lille, alias Jym, op als hoofdredacteur. Het blad werd volledig in het teken van zijn politieke carrière geplaatst.

Als lid van de Christene Vlaamsche Volkspartij Christene Volkspartij / Vlaamsche Front / Partij van Vlaamse Nationalisten
De Christene Volkspartij-Vlaamsche Front (1923-1933) uit Aalst ontstond uit de versmelting van deze beide partijen. In 1933 ging ze op in het pas opgerichte VNV. Lees meer
werd hij na de gemeenteraadsverkiezingen van 1932 eerste schepen en op 30 oktober 1933 burgemeester van Maldegem. Hij verloor zijn burgemeesterssjerp al op kerstdag van dat jaar toen hij werd afgezet vanwege een rede in het parlement waarin hij voor eenzijdige ontwapening had gepleit. Hij bleef eerste schepen.

Verkozen voor de VNP van Elias en het Vlaamsch Nationaal Blok

De Lille werd in 1932 voor de Kamer verkozen in het arrondissement Gent-Eeklo op de lijst van de Vlaamsch Nationale Volkspartij Vlaamsch Nationale Volkspartij
Vlaams-nationalistische partij (1930-1933) opgericht op initiatief van Hendrik Elias en opgegaan in het Vlaamsch Nationaal Verbond. Lees meer
(VNVP) van Hendrik Elias Elias, Hendrik
Hendrik Elias (1902-1973) was een historicus en Vlaams-nationalistisch politicus die als leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond collaboreerde met de Duitse bezetter tijdens de Tweede W... Lees meer
, waar hij na Elias de tweede plaats bekleedde. Met zijn 7276 voorkeurstemmen zorgde De Lille voor minstens de helft van de stemmen en zodoende bewerkstelligde hij mee de verkiezing van Elias. In het akkoord was ook voorzien dat vader V. de Lille de senaatslijst zou duwen. De De Lilles behaalden hun stemmen in het Meetjesland, het verspreidingsgebied van 't Getrouwe Maldegem.

De succesvolle electorale samenwerking tussen Elias en de familie De Lille werd voortgezet in 1936 en 1939, toen Elias een van de topfiguren van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV) was geworden, mede doordat het VNV aan de kiesstrijd deelnam met Vlaamsch Nationaal Blok Vlaamsch Nationaal Blok
Vlaamsch Nationaal Blok (VNB) was de benaming waaronder de Vlaams-nationalistische partij het Vlaamsch Nationaal Verbond bij de parlements- en provincieraadsverkiezingen van 1936 en de p... Lees meer
-lijsten, waarop ook niet-VNV'ers zoals De Lille figureerden. Zijn broers Gabriël De Lille, Gabriël
Gabriël de Lille (1899-1995) was medewerker van ’t Getrouwe Maldeghem en stemmentrekker op de senaatslijst van het Vlaamsch Nationaal Blok in 1936 en 1939. Lees meer
, Eugeen De Lille, Eugeen
Eugeen de Lille (1901-1992) was een Vlaams-nationalistisch politicus in het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij partijganger van de Duits-Vlaamse Arbeid... Lees meer
en Léon De Lille, Léon
Léon de Lille (1897-1995) was een Vlaams-nationalistisch politicus en verkozene in de Senaat voor het Vlaamsch Nationaal Blok (1939-1940). Lees meer
stonden eveneens op VNB-lijsten in 1936 en 1939. De Lille verlengde zijn mandaat tweemaal. In 1936 haalde hij met 8831 voorkeurstemmen zijn persoonlijke topscore (38,5% van het totaal aantal uitgebrachte stemmen op de VNB-lijst). Dat was haast vijfduizend stemmen meer dan VNV-leider Staf de Clercq De Clercq, Staf
Staf de Clercq (1884-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die zijn politieke carrière begon als kamerlid voor de Frontpartij. Hij staat vooral bekend als stichter en eerste l... Lees meer
, de populairste VNV'er op de lijsten voor de Kamer in 1936.

Verenigd Europa en eenzijdige ontwapening

De Lille kan vóór de Tweede Wereldoorlog niet als een VNV'er worden beschouwd. In het parlement en in zijn weekblad spreekt hij een eigenzinnige taal waarin vooral een radicaal antimilitarisme en de pleidooien voor een Verenigd Europa opvallen. Zijn standpunten brachten hem soms in botsing met de leden van de VNB-fractie. Naar aanleiding van de geanimeerde debatten aangaande zijn afzetting als burgemeester verklaarde VNB-fractieleider Hendrik Borginon Borginon, Hendrik
Hendrik Borginon (1890-1985) was lid van de leiding van de Frontbeweging en Vlaams-nationalistisch politicus in de Frontpartij en het Vlaamsch Nationaal Verbond. Tijdens de bezetting fung... Lees meer
dat De Lille zich uit de fractie had gesloten door tegenover de minister van Binnenlandse zaken te verklaren dat hij de Belgische instellingen noch met revolutionaire noch met legale middelen wenste te vervormen. Zijn pleidooien voor een eenzijdige ontwapening naar aanleiding van de besprekingen aangaande het Frans-Belgisch Militair Akkoord in 1935 sloten aan bij de standpunten van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer
. Op 2 december 1935 verklaarde hij in de Kamer zelfs dat het ‘moord is te sterven voor een nationaliteit’. Het bracht hem in aanvaring met radicale VNV'ers.

In 1936 wees De Lille het akkoord Rex Rex
Rex was een Belgische politieke partij (1935-1940) en een collaboratiebeweging in Franstalig België (1940-1944). Lees meer
-VNV van de hand, onder meer omdat Rex de defensie-inspanningen van België steunde. Het Beginselakkoord KVV-VNV Beginselakkoord KVV-VNV
Het beginselakkoord KVV-VNV werd ondertekend door vertegenwoordigers van de Katholieke Vlaamsche Volkspartij (KVV) en het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) op 8 december 1936. Het moest ee... Lees meer
steunde hij wel, totdat de Katholieke Vlaamsche Volkspartij Katholieke Vlaamsche Volkspartij
De Katholieke Vlaamsche Volkspartij was de Vlaamse vleugel van het Blok der Katholieken van België, opgericht op 11 oktober 1936 met als Franstalige tegenhanger de Parti catholique social... Lees meer
(KVV) de verlenging van de dienstplicht goedkeurde. Hij fulmineerde tegen de oorlogsstokers Benito Mussolini en Adolf Hitler, maar weigerde vanuit een hyperneutralistisch standpunt de Duitse agressie te veroordelen. Al met al getuigden zijn politieke standpunten niet van een samenhangende visie.

In de collaboratie met de DeVlag

Tijdens de bezetting koos De Lille met zijn weekblad al in de zomer van 1940 voor de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
. In augustus 1940 ondertekende hij de oproep voor de Volksbeweging van het VNV, waarmee hij nu openlijk sympathiseerde. Maar zijn ideeën over een Europese eenmaking gingen naadloos over in sympathie voor een Groot-Germaans Rijk. Zo steunde hij ook de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer
(DeVlag). Toen zijn broer Eugeen in november 1941 de lokale leider van de DeVlag werd, kreeg hij een wekelijks forum in 't Getrouwe Maldegem.

Toen niet lang daarna de open strijd tussen het VNV en de DeVlag uitbrak, laveerde De Lille tussen de twee. Hij pleitte voor een samensmelting van de twee organisaties. In 1943 helde hij over naar de DeVlag. Hij bleef de werving voor de Waffen-SS steunen nadat het VNV die stopzette in augustus 1943. Zijn vooroorlogs antimilitarisme was al verdwenen toen hij in 1941 volmondig de strijd aan het oostfront toejuichte. Inmiddels had hij in zijn weekblad alle aspecten van het nationaalsocialisme verdedigd, incluis de verplichte tewerkstelling.

Na de bevrijding werd De Lille veroordeeld wegens collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
. Hij speelde geen actieve rol meer. Met hem verdween ook 't Getrouwe Maldegem.

Literatuur

– D. de Lille, 't Getrouwe Maldeghem (1888- 1944): het weekblad van Victor De Lille, RUG, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1981.
– B. de Wever, Greep naar de macht. Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde. Het VNV 1933- 1945, 1994.
– P.J. Verstraete, De familie De Lille en de Vlaamse Beweging, 2001.

Suggestie doorgeven

1973: Karel M. De Lille (pdf)

1998: Bruno De Wever

2024: Bruno De Wever

Databanken

Inhoudstafel