Van Cauwelaert, Emiel

Emiel van Cauwelaert, neef van Frans Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer en August van Cauwelaert Van Cauwelaert, August
De Vlaamsgezinde katholiek August van Cauwelaert (1885-1945), die professioneel aan de slag was als advocaat en rechter, was ook literair actief als dichter en essayist. Hij was betrokken... Lees meer , was de derde van de vier zonen van een landbouwer die tevens burgemeester was. Hij volgde middelbaar onderwijs aan het Klein Seminarie van Mechelen Klein Seminarie van Mechelen
Het Klein Seminarie van Mechelen was een belangrijke onderwijsinstelling van het aartsbisdom Mechelen met humaniora en filosofieafdeling voor priesterstudenten. Ze speelde in de 19de eeuw... Lees meer , maar staakte die studie op veertienjarige leeftijd. Toen zijn vader de uitbating van het familiale landbouwbedrijf omwille van ziekte niet meer aankon, nam hij die taak over. Zijn oudste broer studeerde aan de Leuvense universiteit, de tweede volgde een opleiding tot priester en de jongste was nog te klein om dat te doen.

Journalisatieke carrière

Nadat de jongste van de broers het landbouwbedrijf van hun in 1927 overleden vader in 1936 had overgenomen, maakte Emiel van Cauwelaert via de connecties van de familie de overstap naar de journalistiek. Via een uitgebreide en gevarieerde lectuur had hij intussen intensief gewerkt aan zijn persoonlijke en intellectuele vorming. Vanaf 1937 schreef hij voor het pas opgerichte dagblad De Courant De Courant
De Courant was een katholieke Vlaamse krant die tussen 19 september 1937 en 10 mei 1939 in Brussel werd uitgegeven door de samenwerkende vennootschap De Beiaard. Lees meer en later voor het weekblad Elckerlyc Elckerlyc
Elckerlyc (1935-1939) was een katholiek Vlaamsgezind weekblad dat werd opgericht door een groep rond de katholieke en flamingantische politicus Frans van Cauwelaert. Het verdedigde het mi... Lees meer , die allebei de politiek van zijn oom Frans van Cauwelaert verdedigden.

Nadat hij als soldaat in mei 1940 de Achttiendaagse Veldtocht had meegemaakt, trad Van Cauwelaert tijdens de Tweede Wereldoorlog in dienst van de Textielcentrale, het overkoepelende overheidsorganisme voor de Belgische textielnijverheid. Hij was ook betrokken bij het verzet, onder meer als medewerker aan illegale radio-uitzendingen.

Van 1944 tot 1965 was Van Cauwelaert redactiechef binnenlandse politiek van de christendemocratische krant Het Volk Het Volk
Het Volk (1891-2008) was de Gentse krant van de christelijke arbeidersbeweging. Lees meer , waarvan hij vervolgens – in opvolging van zijn broer Karel – tot zijn pensioen op 1 januari 1976 politiek directeur was. Een van zijn 8 kinderen is journalist Rik van Cauwelaert.

Vlaamsgezind politicus voor de Christelijke Volkspartij

Van eind 1944 tot aan de fusie met Strijtem en Pamel tot Roosdaal met ingang van 1 januari 1965 was Van Cauwelaert namens de Christelijke Volkspartij (CVP) burgemeester van zijn geboortedorp Onze-Lieve-Vrouw Lombeek, waar hij in 1939 zijn intrede in de gemeenteraad had gedaan. Samen met zijn partijgenoot Paul de Keersmaeker, burgemeester van Kobbegem, nam hij het initiatief om de tweetalige formulieren van de talentelling van 1960 terug te sturen aan het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hun voorbeeld werd gevolgd door omstreeks 500 Vlaamse gemeentebesturen.

Tijdens de jaren 1950 was Van Cauwelaert betrokken bij de oprichting van de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer en het Jong-Davidsfonds Jong-Davidsfonds
Het Jong-Davidsfonds werd – na een moeilijke aanloop – opgericht in 1956 en kende zijn bloeitijd in de jaren 1960. Toenemende ideologische en organisatorische spanningen met de moederorga... Lees meer en van 1958 tot 1970 was hij lid van het IJzerbedevaartcomité IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer . Van Cauwelaert was een trouwe en loyale maar kritische CVP’er, die de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer (VU) omschreef als ‘een extremistische partij zonder staatsfilosfie’. Illustratief voor zijn positionering inzake de Vlaamse beweging was zijn post factum-evaluatie over de flamingantische Marsen op Brussel: ‘Na de eerste mars waren de Brusselaars onder de indruk, na de tweede waren ze geërgerd. En uit de andere is het F.D.F. voortgekomen’.

In Het Volk publiceerde Van Cauwelaert, als vertolker van de standpunten van de Vlaamsgezinde vleugel van de CVP, talrijke bijdragen over communautaire thema’s, zoals de repressie Repressie
Lees meer , de eerbiediging van de taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer in Brussel, de talentellingen Taaltelling
Talentellingen waren gekoppeld aan de tienjaarlijkse volkstellingen in België (1846-1947). De resultaten hadden grote gevolgen voor het taalstatuut van de gemeenten rond Brussel-hoofdsta... Lees meer , de industrialisering van Vlaanderen, de taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer , de oprichting van het bisdom Hasselt (los van dat van Luik) en de splitsing van de Leuvense universiteit (zie hoger onderwijs: Leuven Hoger onderwijs in Leuven
De Franstalige Katholieke Universiteit Leuven werd vanaf 1910 geleidelijk vernederlandst. De strijd voor ‘Leuven Vlaams’ leidde in 1968 tot een splitsing, het ontstaan van twee autonome L... Lees meer ). Vooral over dat laatste oordeelde hij scherp: ‘Eén Brussel is genoeg! De Franstaligen hadden voor mijn part nog honderd jaar in Leuven mogen blijven als ze de flater niet hadden begaan de gastvrijheid die ze genoten wettelijk te maken. In elk geval hebben wij de splitsing niet uitgevonden, ze is een verweer geweest’.

Onder de schuilnamen F. van Groenenberg en W. van Uksem schreef Van Cauwelaert in het tweewekelijkse progressieve en flamingantische blad Het Pennoen Het Pennoen (1950-1977)
Het Pennoen was een Vlaamsgezind maandelijks opinieblad dat, geleid door Jan Olsen, verscheen tussen 1950 en 1977. Het evolueerde van een traditioneel jeugdblad naar een vernieuwend en la... Lees meer in de jaren 1950 artikelen waarin werd gepleit voor federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer , wat toen in Vlaanderen nog een minderheidsstandpunt was. In de bundel Het federalisme in Vlaanderen uit 1962, een verzameling historische en actuele teksten over dat thema, publiceerde hij onder eigen naam een bijdrage met als titel ‘Is het federalisme aktueel in België?’. ‘De dualiteit van de Belgische bevolking kan niet meer veronachtzaamd worden in belangrijke politieke zaken’, stelde hij met verwijzingen naar de Vlaams-Waals tweespalt tijdens de koningskwestie Koningskwestie
Constitutioneel, politiek en maatschappelijk vraagstuk rond de persoon en de houding van koning Leopold III tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer (1944-1950), de schoolstrijd (1954-1958) en de staking tegen de Eenheidswet (1960-1961). ‘Het federalisme is een poging om deze natuurlijke drang van twee volksgemeenschappen op te vangen in een nieuwe staatsvorm, in een nieuw evenwicht, dat het voortbestaan van de Belgische staat zal verzekeren’, zo ging hij verder. In 1977-1978 kantte Van Cauwelaert zich fel tegen ‘dat akelig Egmontpact’.

Leo Tindemans Tindemans, Leo
De Vlaamse christendemocraat Leo Tindemans (1922-2014) leidde vier Belgische regeringen. Hij werd nadien CVP-voorzitter en later ook minister van Buitenlandse Zaken. Als minister van Geme... Lees meer noteerde in zijn memoires dat ‘drie toonaangevende journalisten toentertijd op de christendemocratische politici een vrij grote invloed hadden’. De CVP-politicus verwees daarbij in het bijzonder naar de val van de christendemocratisch-liberale regering Vanden Boeynants Vanden Boeynants, Paul
De rechts-conservatieve christendemocraat Paul vanden Boeynants (1919-2001) werd twee keer premier, in 1966-1968 en in 1978-1979. Tegelijk drukte hij zijn stempel op het bestuur van de st... Lees meer - De Clercq De Clercq, Willy
Willy de Clercq (1927-2011) was een Vlaamse liberale politicus. Hij was een van de stichters en de eerste voorzitter van de Vlaamse Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV). Lees meer over de communautaire perikelen rond de Leuvense universiteit begin 1968, waarin Van Cauwelaert en zijn collega’s-editorialisten van respectievelijk De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer en Gazet van Antwerpen Gazet van Antwerpen
De krant Gazet Van Antwerpen verschijnt sinds 1891 en betoonde van bij de start belangstelling voor de Vlaamse beweging. Aanvankelijk werd de Antwerpse Meetingpartij gesteund en later Fra... Lees meer , Manu Ruys Ruys, Manu
Manu Ruys (1924-2017) was een Vlaamsgezind journalist en publicist, die van 1975 tot 1989 als politiek hoofdredacteur van De Standaard fungeerde. Ruys gold als een invloedrijk commentator... Lees meer en Karel de Witte De Witte, Karel
Karel De Witte (1921-1983) behoorde sinds 1946 tot de Brusselse redactie van de Gazet van Antwerpen. Hij was bovendien medestichter en bestuurder van de Vlaamse Journalistenclub. De Witte... Lees meer , een niet onbelangrijke rol speelden. Ook de aanstelling van de christendemocraat Jean Van Houtte (1907-1991) tot eerste minister in 1952 en de verkiezing van Wilfried Martens Martens, Wilfried
Lees meer tot CVP-voorzitter in 1972 werden door Van Cauwelaert mee bevorderd.

Aan het eind van zijn leven zette de overtuigde katholiek Van Cauwelaert zich nadrukkelijk af tegen de door hem als gauchistisch gepercipieerde ‘geest en mentaliteit van Mei ‘68’, wat werd gesymboliseerd door zijn felle oppositie tegen de legalisering van abortus en tegen andere aangelegenheden die indruisten tegen de katholieke moraal. Het pluralisme doorvoeren, is de jeugd een grabbelton voorzetten, zoals vroeger op de foor, alsof er in alles evenveel waarheid zou zitten’, zo meende hij.