Reismann-Grone, Theodor

Persoon
Winfried Dolderer (2023, aanvulling), Winfried Dolderer (1998)

Theodor Reismann-Grone (1863-1949) was een vooraanstaande Alduitse Vlaanderen-deskundige, initiatiefnemer en geldschieter van het tijdschrift Germania, vanaf het begin van de Eerste Wereldoorlog wierp hij zich op als pleitbezorger van een radicale Flamenpolitik.

Geboorte
Meppen, 30 september 1863
Overlijden
Essen (Duitsland), 29 maart 1949
Leestijd: 4 minuten

Theodor Reismann-Grone studeerde geschiedenis, staatswetenschappen en germanistiek in Berlijn, München en Halle, waar hij in 1888 promoveerde. Reismann-Grone was korte tijd stenograaf in de Rijksdag en werkte daarna voor het verbond van de Ruhr-mijnbouw in Düsseldorf. In december 1894 werd hij hoofdredacteur en mede-eigenaar van de Rheinisch-Westfälische Zeitung in Essen. Van 1933 tot 1937 was hij burgemeester van Essen.

Zijn belangstelling voor Vlaanderen ontstond al in zijn jeugd in Meppen in het uiterste Duitse Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer
Noordwesten vlakbij de Nederlandse grens, waar toen nog veel Nederlands werd gesproken. Als jongen las Reismann-Grone de werken van Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer
in de originele versie. Bij een bezoek aan Antwerpen maakte hij in 1892 kennis met Pol de Mont De Mont, Pol
Pol de Mont (1857-1931) was een dichter, essayist, folklorist, journalist, kunstcriticus en redenaar. In al zijn activiteiten gaf hij de Vlaamse strijd absolute prioriteit. Decennialang w... Lees meer
. Reismann-Grones cultureel getinte belangstelling kreeg een politieke dimensie in het Alldeutscher Verband Alldeutscher Verband
Het Alldeutscher Verband (1891 - 1939) was een imperialistische drukkingsgroep in het Duitse keizerrijk die de Vlaamse beweging hoopte in te schakelen in een Duits expansiebeleid.Na 1918 ... Lees meer
(tot 1894: Allgemeiner Deutscher Verband) dat hij in 1891 hielp oprichten en waarvan hij, tot hij in 1915 met slaande deuren ontslag nam, bestuurslid was.

In 1897 trok Reismann-Grone binnen het verbond de bevoegdheid voor de betrekkingen met Vlaanderen naar zich toe nadat de relatie met de Brusselse Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer
Vlaamsgezinden van het genootschap De Distel De Distel
De Distel was een in 1881 door Jan-Matthijs Brans en Jan Baptist Janmoulle te Brussel opgericht Nederlandstalig letterkundig genootschap, met als kenspreuk ‘Stekelig, niet hekelig’. ... Lees meer
door onbesuisd expansionistische uitlatingen van enkele Alduitse publicisten waren vertroebeld. In september 1897 en april 1898 bracht Reismann-Grone twee bezoeken aan Vlaanderen. Na de eerste reis in 1897 schreef hij een rapport dat het Alldeutscher Verband ook aan het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken zou overmaken. Daarin stelde hij onder meer dat het ‘Germaanse gevoel in België (…) uit de doden’ moest worden gewekt. Nederland, aldus Reismann-Grone, was vooralsnog voor rechtstreekse Duitse invloed niet vatbaar. Maar als de Duitsers erin zouden slagen de Vlamingen op hun hand te krijgen, zouden ze van daaruit ook ‘de Noord-Nederlanders voor ons cultureel veroveren’. Deze gedachte zou tijdens de Eerste Wereldoorlog in de Flamenpolitik worden hervat.

Als vrucht van de twee reizen van Reismann-Grone naar Vlaanderen verscheen, onder auspiciën van het Alldeutscher Verband, tussen oktober 1898 en eind 1905 het tijdschrift Germania Germania
Germania was een Duits-Vlaams tijdschrift, opgericht en gefinancierd door Alduitsers. Het bestond van 1898 tot 1905. Lees meer
. Reismann-Grone was gedurende heel die tijd de enige geldschieter van het blad waarin hij de Vlaamsgezinde sympathie voor het Tsjechische nationalisme bestreed en in 1899-1900 campagne voerde voor een Duits-Nederlands tolverbond. Op het Alduitse congres in Düsseldorf in september 1911 stelde hij dat de Vlamingen nood hadden aan hechte aanleuning bij de Duitse taal en cultuur, omdat ze volgens hem op eigen kracht geen tegenwicht konden vormen tegen de Franse cultuurinvloed in België. In februari 1912 lichtte hij de Duitse marinetop in Berlijn over de Vlaamse kwestie in. Op het Alduitse congres in 1913 haalde hij fel uit naar de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
strekking in de Vlaamse beweging en klaagde over een ‘vervreemding’ tussen Duitsers en Vlamingen.

Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog stuurde Reismann-Grone in november 1914 een rapport over het Vlaamse vraagstuk naar rijkskanselier Theobald von Bethmann-Hollweg Von Bethmann-Hollweg, Theobald
Als Duits rijkskanselier tussen 1909 en 1917 nam Theobald von Bethmann-Hollweg het initiatief tot Duitse inmenging in de Vlaamse beweging tijdens de Eerste Wereldoorlog en hij werd verant... Lees meer
. Ten minste drie keer – in december 1914, februari 1915 en januari 1916 – vertoefde hij in Brussel voor besprekingen over de Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer
met gouverneur-generaal Moritz von Bissing Von Bissing, Moritz
Moritz von Bissing (1844-1917) was van november 1914 tot aan zijn dood in april 1917 gouverneur-generaal van het bezette België. Lees meer
en topambtenaren van het bezettingsbestuur. Tijdens zijn eerste ontmoeting met Von Bissing in december 1914 stelde Reismann-Grone dat Duitsland België wellicht moest ontruimen, maar het door de Vlamingen vernietigen. Ook na de oorlog had hij nog contact met enkele activistische ballingen en hij bleef in zijn krant aandacht besteden aan de Vlaamse zaak. Aan het einde van de jaren 1930 zou hij de geldschieter geweest zijn van het tijdschrift van de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer
(DeVlag).

Werken

– Die deutschen Reichshäfen und das Zollbündnis mit den Niederlanden, 1899;
– Zur Wirtschaftspolitik Mitteleuropas, in: Germania, jg. 6, 1904, nr. 6, pp. 338-352.
– Der Erdenkrieg und die Alldeutschen, 1919.

Literatuur

– L. Buning, Reismann-Grone, het Alldeutscher Verband en de Vlamingen, in WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse Beweginf, jg. 34, 1975, nr. 223-262.
– B. de Corte, Het tijdschrift Germania in het kader van de Vlaams-Duitse betrekkingen, KULeuven, ongepubliceerde licentiaatsverhandeling 1982.
– S. Frech, Wegbereiter Hitlers? Theodor Reismann-Grone. Ein völkischer Nationalist, 2009.
– B. Yammine, Drang nach Westen. De fundamenten van de Duitse Flamenpolitik, 2011.
– L. Wils, Onverfranst, onverduitst? Flamenpolitik, activisme, frontbeweging, 2014.;
– J. Müller, W. Dolderer, ‘België vernietigen’? Het kronkelpad van een citaat, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 74, 2015, nr. 2, pp. 103-111.
– J. Müller, Die importierte Nation. Deutschland und die Entstehung des flämischen Nationalismus, 2020.

Suggestie doorgeven

1975: Lammert Buning / Jan Behets (pdf)

1998: Winfried Dolderer

2023: Winfried Dolderer

Databanken

Inhoudstafel