Landsbond der Vlaamsch-Nationale Mutualiteiten

Organisatie
Reinoud D'haese (2023, ongewijzigd), Reinoud D'haese (1998)
Afkorting
LVNM
Alternatieve naam
Landsbond der Vlaams-Nationale Mutualiteiten
Vlaamsch Nationale Ziekenkas
Oprichting
23 oktober 1932
Stopzetting
1945
Leestijd: 4 minuten

Opgericht op 23 oktober 1932 door afgevaardigden van drie nationalistische regionale mutualiteitsverbonden, aangesloten bij de neutrale landsbond (erkend bij KB van 29 maart 1933), met zetel te Aalst. Elk verbond groepeerde een aantal zogenaamde primaire kassen, die op hun beurt de gemeenten die rond de zetel lagen, bedienden. Jan-Baptist de Neve De Neve, Jan-Baptist
Jan-Baptist de Neve (1870-1942) was betrokken bij de daensistische beweging. In Aalst was hij tijdens het interbellum gemeenteraadslid en schepen. Voor het VNV was hij senator. Lees meer
, sinds 1903 de drijvende kracht achter de toen nog daensistische mutualiteiten, werd voorzitter, M. Schouppe secretaris en Luc Matthys Matthys, Luc
Luc Matthys (1902-1977) was een Vlaams-nationalistische politicus, schepen van Deinze en ondervoorzitter van de Oost-Vlaamse Provincieraad. Lees meer
, leider van de Sociale Centrale van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV), voorzitter van het dagelijks bestuur. Vergeleken met de katholieke en de socialistische bonden bleef de LVNM een bescheiden organisatie, maar zij bood haar leden praktisch dezelfde voordelen. Zij heeft samen met die andere landelijke organisatie, het Vlaamsch Nationaal Syndicaat Vlaamsch Nationaal Syndicaat
Het Vlaamsch Nationaal Syndicaat (1933-1941) was een Vlaams-nationalistische vakbond die deel uitmaakte van de Vlaams-nationalistische partij het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). Lees meer
(VNS), een belangrijke rol gespeeld in de eenmaking van de nationalistische politieke fracties onder VNV-vlag. Het zwaartepunt van de werking van de LVNM lag in de arrondissementen Aalst, Kortrijk en Brussel, die voordien door de daensisten bewerkt waren (zie Daensistische beweging Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer
).

Voorgeschiedenis

In 1923 sloten Fronters Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer
en daensisten een akkoord (viering te Aalst op 9 september 1923) om hun partijorganisaties in Oost- en West-Vlaanderen te versmelten. Hierdoor kreeg het Vlaams-nationalisme de beschikking over de daensistische maatschappelijke onderbouw van ziekenfondsen, vakbonden en coöperatieven, die in de arrondissementen Aalst, Kortrijk en Ronse mettertijd in het Vlaams-nationalisme geïntegreerd werden. Dat proces verliep ongelijk in de tijd en verschillend naar gelang van de streek. Er ontstond in het interbellum een intense organisatorische en financiële wisselwerking tussen deze organisaties onderling én met de politieke beweging.

In Oost-Vlaanderen groepeerde het Verbond der Maatschappijen van Onderlingen Bijstand De Broederbond (opgericht te Aalst op 7 september 1912) aan het eind van de Eerste Wereldoorlog primaire kassen uit 14 gemeenten van het arrondissement Aalst. De mutualiteit in de stad Aalst gold voor de regering als een model inzake organisatie en dienstverlening. Vanuit Aalst werd de uitbouw ononderbroken voortgezet, eerst in het arrondissement Aalst, vanaf 1925 in heel Oost-Vlaanderen en in de andere Vlaamse provincies. Tussen 1932 en 1936 verdubbelde het ledental van dit (nu provinciaal) verbond tot 40.000, gegroepeerd in 21 primaire kassen.

In West-Vlaanderen werd Juul de Clercq De Clercq, Juul
Juul Declercq (1897-1955) was in de jaren 1920 actief in het Algemeen Christelijk Vakverbond en pleitte voor een toenadering tot de katholieke Vlaams-nationalisten. Vanaf 1931 vervulde h... Lees meer
uit Izegem vanaf 1925 de sociale voorman. De primaire kassen waren er aangesloten bij het Verbond van Vlaamsch Nationale Ziekenfondsen en de herverzekeringskas Helpt Elkander, beide met zetel te Kortrijk. Ze werden op 28 december 1930 met elkaar versmolten onder de naam De Vlaamsche Broederliefde, met zetel te Izegem. Voorzitter De Clercq volgde Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer
naar het Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer
. Daarom richtte Tony Herbert Herbert, Tony
Tony Herbert (1902-1959) was een aanvankelijk radicaal Vlaams-nationalistische en vanaf medio jaren 1930 Belgischgezinde ingenieur en textielindustrieel met autoritaire opvattingen. Hij ... Lees meer
in 1930 de Vlaamsch Nationale Centrale voor Sociale Actie op. Met technisch-financiële steun vanuit Aalst werd de ziekenfondsorganisatie in West-Vlaanderen opnieuw opgebouwd. Ze bestond uit arrondissementsziekenfondsen en omvatte 146 afdelingen, gegroepeerd in 8 primaire kassen, die gebundeld waren in het mutualiteitsverbond Ik Dien. Voorzitter werd Jozef Devroe Devroe, Jozef
Jozef Devroe (1905-1976) werd in 1936 en 1939 in het arrondissement Brugge tot volksvertegenwoordiger gekozen. Vanaf november 1941 was hij oorlogsburgemeester van Groot-Brugge. Tussen 196... Lees meer
, secretaris O. de Keyser.

Het derde verbond omvatte de andere Vlaamse provincies. In het Antwerpse en het Mechelse hinderden politieke tegenstellingen de uitbouw, terwijl de emancipatie van de katholieke landelijke bevolking in de Kempen en later in Limburg weinig nieuwe organisaties deed ontstaan. In Brabant was het arrondissement Brussel sterk georganiseerd, Leuven zwak. Het Verbond der Vlaamsch-Nationale Ziekenbonden (gesticht op 2 oktober 1932; voorzitter was J. l'Ecluse en secretaris J. Stesses) omvatte 18 afdelingen in het arrondissement Leuven, 38 afdelingen in de provincies Antwerpen en Limburg, en 71 afdelingen in het arrondissement Brussel.

Op 18 november 1933 sloten de Aalsterse Christene Volkspartij-Vlaamsche Front Christene Volkspartij / Vlaamsche Front / Partij van Vlaamse Nationalisten
De Christene Volkspartij-Vlaamsche Front (1923-1933) uit Aalst ontstond uit de versmelting van deze beide partijen. In 1933 ging ze op in het pas opgerichte VNV. Lees meer
en de bij haar aanleunende organisaties aan bij het VNV, waar de Landsbond, samen met het VNS, deel uitmaakte van de Sociale Centrale, een der zes pijlers waarop het VNV steunde. Op 17 mei 1940 werd het secretariaat van de Landsbond door brand vernield. Na de Tweede Wereldoorlog werd de wettelijke erkenning ingetrokken (Besluitwet 7 april 1945, artikel 4).

Literatuur

– R. d'Haese, De overgang van Daensisme naar Vlaams-nationalisme in het arrondissement Aalst 1914-1925, RUG, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1976.
– B. van Rossem, Het VNV in het arrondissement Aalst 1933-1940, RUG, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1981.
– K. Rotsaert, Het Daensisme in West-Vlaanderen, 1989.
– A. Himpe, De beweging in huis, 1992.
– B. de Wever, Greep naar de macht. Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde. Het VNV 1933-1945, 1994.

Suggestie doorgeven

1975: Albert Goovaerts (pdf)

1998: Reinoud D'haese

2023: Reinoud D'haese

Inhoudstafel