Goris, René

René Goris was afkomstig uit een Antwerpse burgerlijke familie en behaalde een diploma in de handelswetenschappen aan de Sint-Ignatiushandelshogeschool in zijn geboortestad. Van 1937 tot 1962 doceerde hij er zelf, net als aan de Antwerpse Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen
De Katholieke Vlaamse Hogeschool (voor Vrouwen) is een instituut dat in 1919 werd opgericht dankzij Marie-Elisabeth Belpaire, die het gebouwencomplex aan de De Bomstraat in Antwerpen ter ... Lees meer (1938-1963).

Vlaamse beweging

Tijdens zijn studententijd was Goris lid van de Vlaamsgezinde scholieren- en studentenvereniging De Wikings en tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer sympathiseerde hij met het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer , net als zijn broer Jan-Albert Goris, Jan-Albert
Jan-Albert Goris (1899-1984) was een veelzijdig schrijver, ambtenaar en diplomaat. Als literator maakte hij naam onder het pseudoniem Marnix Gijsen. Hij debuteerde als expressionistisch d... Lees meer , die zich overigens wat verder engageerde in deze met de Duitse bezetter collaborerende beweging. In de eerste naoorlogse jaren schreef hij voor het Antwerpse studentenblad Storm Storm (1919-1921)
Storm/DeStorm (1919-1921) was een halfmaandelijks Antwerps katholiek studenten en scholierentijdschrift, dat verscheen (met verschillende ondertitels) als Storm van 15 april 1919 tot 15 s... Lees meer over de Vlaamse beweging onder het pseudoniem Werner. Bij de stichting in 1941 van de Wikingsenioren, een vereniging van oud-studenten van de Sint-Ignatiushandelhogeschool met als motto ‘Paepsch en Dietsch’ – katholiek en Groot-Nederlands – nam Goris het voorzitterschap op zich.

Woordvoerder van het katholieke patronaat en de corporatieve ideologie

Goris was van 1928 tot 1965 directeur van het toen in Antwerpen en later in Herentals gevestigde bedrijf De Beukelaers Fabrieken Biscuits en Chocolade en vanaf 1929 ook beheerder van deze firma. Vanuit die dubbelfunctie bekleedde hij vanaf 1933 bestuursmandaten in het Algemeen Christelijk Verbond van Werkgevers (ACVW), de voorloper van het Verbond van Kristelijke Werkgevers (VKW), dat later op zijn beurt werd omgevormd tot de Federatie van Katholieke Werkgevers van België. Als exponent van een nieuwe generatie Vlaamsgezinde ondernemers werkte Goris in de jaren 1930 het autoritaire corporatieve beginselprogramma uit van het ACVW, dat mee geïnspireerd was door de corporatieve sociaaleconomische organisatie van het fascistische Italië en het regime van Antonio Salazar (1889-1970) in Portugal.

In de lijn van de pauselijke encycliek Quadragesimo Anno (1931) over de sociale leer van de kerk was de door Goris geformuleerde ideologie van het ACVW in theorie gericht op solidaire pacificatie van de verhoudingen tussen werkgevers en werknemers, maar de facto impliceerde het dat de syndicale werking en de politieke strijd van de arbeidersbeweging moesten worden ingeperkt, zo niet afgeschaft, en dat de patriarchale en hiërarchische (arbeids)verhoudingen behoorden te worden bestendigd. Goris, die voorstander was van een stroomlijning van de syndicale actie via een eenheidsvakbond, wilde zowel stakingen als lock outs verbieden. Zijn tweedelige, breed geïnformeerde en sterk door de economische en politieke wereldcrisis getekende bijdrage onder de titel ‘Rome en de hedendaagse economie’ in het tijdschrift Dietsche Warande en Belfort Dietsche Warande en Belfort
Dietsche Warande en Belfort was een Vlaams tijdschrift voor literatuur- en geestesleven. Het ontstond in 1900 door de samensmelting van de tijdschriften Dietsche Warande en Het Belfort.... Lees meer in 1935 was een apologie van Quadragesimo Anno en het er op gebaseerde corporatieve maatschappijmodel. Goris pleitte erin - aansluitend bij zijn door het ACVW uitgegeven brochure De Bedrijfsorganisatie uit 1933 - voor een sterke regulering van de sociaaleconomische relaties en het nationale en het internationale bedrijfsleven.

Hij verspreidde zijn corporatieve ideeën ook via De Courant De Courant
De Courant was een katholieke Vlaamse krant die tussen 19 september 1937 en 10 mei 1939 in Brussel werd uitgegeven door de samenwerkende vennootschap De Beiaard. Lees meer , de krant die werd opgericht als concurrent van De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer . De vermogende katholieke dissident en einzelgänger Gustaaf Sap Sap, Gustaaf
Gustaaf Sap (1886-1940) was een invloedrijk en controversieel katholiek politicus, die op verschillende momenten in zijn leven een ministerpost bekleedde en vanaf 1929 tot zijn overlijden... Lees meer , tevens hoogleraar aan de Leuvense universiteit, zette er de lijnen uit. De belangrijkste financier van het blad, dat het slechts uithield van 1937 tot 1939, was Léon Bekaert Bekaert, Léon
Lees meer , die toen voorzitter was van het ACVW. In 1951 volgde Goris, die ook een tijdlang voorzitter was van de Antwerpse rechtbank van koophandel, hem tot 1965 op als voorzitter van deze katholieke patroonsorganisatie. Goris hield levenslang - weliswaar in een aangepaste en gemodereerde vorm - vast aan zijn corporatieve mens- en maatschappijbeeld. Hij sprak in De Nieuwe Gids De Nieuwe Gids
De Nieuwe Gids was een katholieke krant (voor de middengroepen), die verscheen van 1947 tot 1995. Lees meer van 24 juli 1965 naar aanleiding van 11 juli de hoop en de wens uit dat ‘de onvermijdelijke meningsverschillen tussen standen of klassen zullen vervagen dankzij de ruimere spreiding van de welvaart’.

De Tweede Wereldoorlog

Kort na het begin van de Duitse bezetting schreef Goris in de zomer van 1940 een synthese van zijn denkbeelden over een reorganisatie van het politiek-maatschappelijk bestel op corporatieve, autoritaire en katholieke basis, waarbij werknemers en werkgevers verplicht zouden moeten samenwerken in eenheidssyndicaten. Die waren bovendien bedoeld als fundament van een zogeheten economische volksvergadering, die de plaats zou innemen van een democratisch verkozen parlement. Dat corporatief manifest werd uiteindelijk niet gepubliceerd en Goris’ aanstelling tot overkoepelend ‘Commissaris der Corporaties’ in het kader van de door het Duitse nationaalsocialistische bezettingsbestuur opgelegde Nieuwe Orde ging evenmin door. Het hele initiatief dient te worden geëvalueerd als een onderdeel van een katholiek opbod tegen de pogingen vanuit niet-katholieke kringen, met onder meer de voormalige socialistische partijeider Hendrik de Man De Man, Hendrik
Lees meer , om een autoritaire en antiparlementaire regering te vormen rond koning Leopold III van Saksen-Coburg, Leopold III
Leopold III (1901-1983) werd aan de vooravond van en tijdens de Tweede Wereldoorlog het boegbeeld van een autoritaire stroming in de Belgische politiek. Zijn controversiële houding en mee... Lees meer . Van dat alles kwam niets van in huis, maar wat later werd wel een eenheidsvakbond opgericht, de Unie van Hand- en Geestesarbeiders Unie van Hand- en Geestesarbeiders
Tijdens de Duitse bezetting in 1940-1945 probeerden Belgische vakbonden, zoals het Christelijk Vakverbond (ACV) en het Belgisch Vakverbond (BVV), hun positie te behouden. Onder druk van D... Lees meer (UHGA).

In 1942 ging Goris in op de vraag van de secretaris-generaal van het ministerie van Landbouw en latere senator voor de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer (CVP) Emiel de Winter (1902-1983) om – aansluitend bij zowel zijn professionele bezigheden als zijn politiek-maatschappelijke opvattingen – hoofd te worden voor de sector van de voedingsindustrie van de Nationale Landbouw- en Voedingscorporatie (NLVC), de op corporatistische leest geschoeide eenheidsorganisatie voor landbouw en voeding tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Na 1944

In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog werkte Goris mee aan de krant De Nieuwe Standaard De Nieuwe Standaard
Lees meer , het Belgisch-loyale persproject van Bekaert en Tony Herbert Herbert, Tony
Tony Herbert (1902-1959) was een aanvankelijk radicaal Vlaams-nationalistische en vanaf medio jaren 1930 Belgischgezinde ingenieur en textielindustrieel met autoritaire opvattingen. Hij ... Lees meer , en later aan de opvolger De Nieuwe Gids De Nieuwe Gids
De Nieuwe Gids was een katholieke krant (voor de middengroepen), die verscheen van 1947 tot 1995. Lees meer en het ermee verbonden weekblad Spectator. Zijn meer literair georiënteerde stukken, onder andere zijn ‘Brief uit Antwerpen’, signeerde hij als Corneille. Met Bekaert en in mindere mate Herbert had hij tijdens de oorlogsjaren ook samengewerkt bij de voorbereiding van het Sociaal Pact van 1944, dat de basis vormde voor het politiek en sociaaleconomisch overlegmodel in België.

In 1958 werd Goris bij de gemeenteraadsverkiezingen namens de CVP verkozen in zijn woonplaats Brasschaat en er aangesteld tot schepen. Omstreeks 1960 was hij ook even in beeld als senator voor deze partij. Goris, een katholieke establishment-figuur, was ook lid van de Vlaamsgezinde serviceclub Orde van den Prince Orde van den Prince
De Orde van den Prince, opgericht in 1955-1956, is een Vlaams-Nederlands genootschap dat zich op diverse wijzen en via uiteenlopende bedrijvigheden inzet voor de Nederlandse taal en cultu... Lees meer .

Naar aanleiding van zijn 90ste verjaardag werd in 1985 in een beperkte oplage een uitgave verspreid van de voordracht De Sinjoor in de eigen spiegel over Antwerpen en de Antwerpenaren, die Goris in 1943 had gehouden. Eerder publiceerde hij over zijn broer Jan-Albert Marnix Gijsen (1955), samen met de Nederlandse auteur Jan Greshoff (1888-1971) De jeugd van Marnix Gijsen (1959) en Grafzuil voor Agnes (1979). Goris was ook actief als genealoog en heemkundige.