Defoort, Eric

Persoon
Nico Van Campenhout

Historicus Eric Defoort (1943-2016) werkte als leraar, bibliothecaris en hoogleraar, en was ook bedrijvig als auteur van historische boeken en als publicist. Hij was actief in de Volksunie en de Nieuw-Vlaamse Alliantie én in het flamingantische middenveld.

Alternatieve naam
Erik
Geboorte
Ieper, 27 juni 1943
Overlijden
Gent, 16 december 2016
Leestijd: 6 minuten

Eric Defoort studeerde geschiedenis aan de Leuvense universiteit en promoveerde er in 1975 tot doctor met een eerst door Roger Aubert (1914-2009) en later door Lode Wils Wils, Lode
Lode Wils (1929) is een emeritus hoogleraar eigentijdse geschiedenis. Hij publiceerde voornamelijk over het katholieke flamingantisme en is een van de belangrijkste geschiedschrijvers van... Lees meer
begeleid proefschrift over Een Belgisch reactionair katholicisme. Maurras en de Action Française Action Française
De Action française was een Franse monarchistisch-nationalistische beweging uit de eerste helft van de 20ste eeuw. Binnen de Vlaamse beweging was de ontvankelijkheid voor haar ideeëngoed ... Lees meer
binnen het Belgisch franstalig katholicisme (1898-1926)
. Het proefschrift werd drie jaar later in boekvorm uitgegeven onder de titel  Charles Maurras en de Action Française in België. Nadat hij in zijn geboortestad Ieper lid was geweest van de Katholieke Studentenactie Katholieke StudentenActie
De Katholieke Studentenactie (KSA) was een (jeugd)beweging rond Katholieke Actie. Ze was gericht op scholieren en beschouwde zichzelf als een erfgenaam van de Katholieke Vlaamse Studenten... Lees meer
, was Defoort tijdens zijn Leuvense jaren onder meer actief in de Vlaams-nationalistische Studentenunie Vlaams-Nationale Studentenunie (1958-1984)
De Vlaams-Nationale Studentenunie (VNSU), opgericht in 1958, was een studentenorganisatie aan de Vlaamse universiteiten die bij de Volksunie (VU) aanleunde en die haar hoogtepunt kende in... Lees meer
, die aanleunde bij de Volksunie.

Bibliothecaris en hoogleraar

Defoort was eerst werkzaam als leraar in het Brusselse Sint-Jan Berchmanscollege, met ingang van 1968 als bibliothecaris van de Katholieke Universiteit Leuven – Afdeling Kortrijk (KULAK) en vanaf 1982 als hoogleraar geschiedenis aan en hoofdbibliothecaris van de Universitaire Faculteiten Sint-Aloysius (UFSAL), later de Katholieke Universiteit Brussel (KUB).

Met de bibliotheek van de controversiële Frans-Vlaamse priester en activist Jean-Marie Gantois Gantois, Jean-Marie
Priester Jean-Marie Gantois (1904-1968) speelde een belangrijke rol in de Vlaamse beweging in Frans-Vlaanderen en kwam daarbij uit voor een Diets en radicaal-rechts standpunt. Na de Tweed... Lees meer
als basis bouwde Defoort in de Kortrijkse universiteitsbibliotheek vanaf 1972 de Bibliotheek De Franse Nederlanden Bibliotheek en Archief De Franse Nederlanden
De Bibliotheek en Archief De Franse Nederlanden is een documentatiecentrum van de Katholieke Universiteit Leuven Campus Kulak Kortrijk, opgebouwd rond de in 1969 verworven boekencollectie... Lees meer
uit, een wetenschappelijke erfgoed- en bewaarbibliotheek met betrekking tot (de geschiedenis van) Frans-Vlaanderen Frans-Vlaanderen
Dit artikel belicht de belangstelling vanuit de Vlaamse beweging voor de Vlaamse cultuur in Noord-Frankrijk. Lees meer
. Hij publiceerde ook nogal wat bijdragen over Gantois en meer in het algemeen over de geschiedenis van de Frans-Vlaamse beweging, vooral in het Vlaams-Nederlandse tijdschrift Ons Erfdeel Ons Erfdeel
De Vlaams-Nederlandse vzw Ons Erfdeel werd opgericht in 1957 en informeert via haar tijdschrift over uiteenlopende ontwikkelingen in het Nederlandse taalgebied. De titel van het gelijknam... Lees meer
(nu de Lage Landen) en het Jaarboek De Franse Nederlanden De Franse Nederlanden
Het tweetalige jaarboek De Franse Nederlanden - Les Pays-Bas français werd van 1976 tot en met 2018 uitgegeven door de Vlaams-Nederlandse Stichting Ons Erfdeel vzw. Er werden 43 edities g... Lees meer
, toen hij aan het eind van de vorige eeuw van beide een van de drijvende krachten was. Defoorts biografische studie Une châtelaine flamande. Marie-Thérèse le Boucq de Ternas (1873-1961) dateert eveneens uit die periode en handelt over een Frans-Vlaamse kasteeldame die zich engageerde in de Vlaamse beweging in de Franse Nederlanden. Het boek werd in 1985 gepubliceerd bij Les Editions des Beffrois, een kleine Noord-Franse uitgeverij die kort daarna ter ziele ging. Daardoor kende het boek, dat hijzelf en vele anderen als zijn beste beschouwden, slechts een beperkte verspreiding.

Publicist en opiniemaker

Intussen had Defoort ook buiten de historische wereld enige bekendheid verworven als publicist en medewerker van onder andere De Standaard der Letteren, Knack en later ook van het weekblad De Zwijger De Zwijger
Lees meer
van Johan Anthierens. Via de Operatie Doorbraak van partijvoorzitter Karel van Miert Van Miert, Karel
Lees meer
sloot hij zich in de jaren 1980 aan bij de Socialistische Partij Socialistische partij
De socialistische partij werd in België in 1885 opgericht als de Belgische Werkliedenpartij (BWP), veranderde in 1945 haar naam in Belgische Socialistische Partij (BSP) en viel in 1978 u... Lees meer
(SP). Hij ging ook schrijven voor de krant De Morgen De Morgen
De in 1978 opgerichte krant De Morgen evolueerde van een socialistisch naar een algemeen informatief dagblad. Lees meer
, die toen werd gefinancierd door de socialistische beweging. In de vroegere jaren 1990 evolueerde Defoort echter geleidelijk weg van de Vlaamse sociaaldemocratie. Wel fungeerde hij in 1996 nog als go-between bij het initiatief Het Sienjaal van de socialist Norbert de Batselier De Batselier, Norbert
Norbert de Batselier (1947) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die verschillende ministerposities bekleedde en van 1995 tot 2006 voorzitter was van het eerste rechtstreeks ve... Lees meer
en de Vlaams-nationalist Maurits Coppieters Coppieters, Maurits
De progressieve Vlaams-nationalist en christelijke humanist Maurits Coppieters (1920-2005) was vanaf het midden van de jaren 1960 een van de boegbeelden van de Volksunie (VU). Lees meer
.

In 1996 publiceerde Defoort Het klauwen van de historicus, een polemisch antwoord op het boek Het klauwen van de leeuw. De Vlaamse identiteit van de 12de tot de 21ste eeuw van journalist en historicus Marc Reynebeau Reynebeau, Marc
Marc Reynebeau (1956) is journalist, publicist en historicus. Als redacteur van Knack en later De Standaard ontpopte hij zich tot een gezaghebbend intellectueel die zich uitgesproken krit... Lees meer
, dat een jaar eerder was verschenen  Oorspronkelijk had hij het boek opgevat als een kritiek op Reynebeaus volgens Defoort eerder ontluisterende dan demythologiserende en deconstructivistische interpretatie van de geschiedenis van de Vlaamse beweging. Het groeide echter vooral uit tot een persoonlijk historiografisch pleidooi om los te komen van het keurslijf van de ‘systeemzucht’, dat Reynebeau en veel andere historici van de generaties na de zijne zich volgens hem nodeloos aanmaten en dat in scherp contrast stond met zijneigen impressionistisch-essayistische aanpak van de geschiedschrijvin. Het klauwen van de historicus werd uitgegeven door uitgeverij Hadewijch in samenwerking met de Werkgemeenschap Vlaanderen Morgen Werkgemeenschap Vlaanderen Morgen
De Werkgemeenschap Vlaanderen Morgen (1979-1998) was een politieke denkgroep die in de context van de Vlaams-nationale reactie op het Egmontpact op initiatief van Hugo Schiltz werd opgeri... Lees meer
van Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer
-politicus Hugo Schiltz Schiltz, Hugo
Hugo Schiltz (1927-2006) was een advocaat en politicus voor de Volksunie. Hij zetelde in de Antwerpse gemeenteraad, de Kamer en maakte deel uit van een Vlaamse Regering. Hij zetelde in he... Lees meer
, wiens intellectueel en politiek charisma Defoort wist te waarderen.

In de politiek

Ten tijde van de verruimingsoperatie van voorzitter Bert Anciaux Anciaux, Bert
Bert Anciaux (1959) is advocaat en doctor in de Pedagogie. Hij stapte al vroeg in de politiek. Voor de Volksunie was hij zes jaar voorzitter en twee jaar voor VU&ID. Hij was schepen i... Lees meer
in de late jaren 1990 sloot Defoort zich aan bij de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer
(VU). Van de herfst van 1998 tot begin 2001 bekleedde hij de functie van ondervoorzitter. Tegelijk stuurde hij vanaf 1999 met de zogeheten Oranjehofgroep de interne dissidentie aan binnen de VU, die een van de factoren was van de implosie van deze partij in 2001. Defoort werd een van de ‘founding fathers’ en tegelijk een soort ‘peetvader’ van de Nieuw-Vlaams Alliantie Nieuw-Vlaamse Alliantie
De N-VA is op electoraal vlak de meest succesvolle Vlaams-nationalistische partij ooit en slaagde er ook in om de grootste Belgische partij te worden. Ze zit bijna 20 jaar in de Vlaamse R... Lees meer
(N-VA), die ontstond uit het puin van de VU. Hij fungeerde een tijdlang als ondervoorzitter, maar keerde de partij in 2003 de rug toe, nadat hij was gepasseerd voor een zitje in de Senaat. Hij gaf bovendien aan niet langer akkoord te kunnen gaan met de in zijn ogen al te (neo)liberale koers van deze partijformatie.

Bedrijvigheid binnen de bredere Vlaamse beweging

In 2006 voerde Defoort het woord op de IJzerwake IJzerwakes
De IJzerwake is een Vlaams-nationale manifestatie die, na een eerste editie in 1995, sinds 2003 plaatsvindt als radicaal alternatief voor de IJzerbedevaart. Lees meer
in Steenstrate, in grote mate een verzamelpunt voor de flamingantische achterban van Vlaams Belang. Aangezien Defoort voorheen bekend had gestaan voor zijn veeleer ‘progressistische’ denkbeelden, veroorzaakte het optreden verbazing, onbegrip en kritiek bij vrienden en bekenden. Van oktober 2007 tot augustus 2009 was Defoort voorzitter van de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer
(VVB). In 2008 was hij een van de auteurs van het eerste Manifest van de Gravensteengroep.

Terugkeer naar de N-VA

Ondertussen was Defoort opnieuw lid geworden van de N-VA. Vanaf januari 2010 tot zijn overlijden in 2016 zetelde hij namens deze partij in de raad van bestuur van de Vlaamse openbare omroep, waarvoor hij van de jaren 1970 tot de jaren 1990 geregeld historische discussieprogramma’s had gemodereerd. Vanaf maart 2010 en eveneens tot zijn dood was hij bovendien voorzitter van de Europese Vrije Alliantie Europese Vrije Alliantie
Lees meer
(EVA). Informeel fungeerde hij daarnaast als politiek adviseur van partijvoorzitter Bart de Wever De Wever, Bart
Bart de Wever (1970) is een Vlaams-nationalistisch politicus. Hij is sinds 2004 voorzitter van de N-VA, die onder zijn voorzitterschap de grootste partij van België werd. Sinds 2013 is hi... Lees meer
.

De uitvaart van Defoort ging door op 24 december 2016 in de Sint-Amanduskerk van het West-Vlaamse Oost-Vleteren, waar hij op het plaatselijke h-kerkhof op zijn uitdrukkelijke vraag werd begraven naast zijn moeder.

Werken

– Charles Maurras en de Action Française in België, 1978.
– Une châtelaine flamande. Marie-Thérèse le Boucq de Ternas 1873-1961, 1985.
– Al mijn illusies bloeien, 1991.
– Neel Doff. Leven na Keetje Tippel, 1993.
– Een schemering, in: Wetenschappelijke Tijdingen (bijzonder nummer colloquium Herman Van den Reeck), 1996, pp. 9-16.
– Het klauwen van de historicus, 1996.
– Leven van brood en rozen. Guy Vanschoenbeek (1953-1996), in: De Standaard der Letteren, 16 januari 1997.
– Een dochter van Duitsland. Tony Simon-Wolfskehl 1893-1991, 2007.
– Michiel Nuyttens: erudiet van ergens en elders, in: E. Put en C. Vancoppenolle (red.), Archiefambacht tussen geschiedenisbedrijf en erfgoedwinkel: een balans bij het afscheid van vijf rijksarchivarissen, 2013, pp. 32-38.
– Laat mij droef en treurig wezen. Familienotities over de zinloosheid van de Groote Oorlog, 2014.
– H. Defoort en G. Moons (red.), Als het om de natie gaat. Omtrent Eric Defoort (1943-2016), 2018.

Literatuur

– M. Schaevers, Doe voort, Defoort. Biografie in de prijzen, in: Humo, 23 april 1992.
– N. van Campenhout, Eric Defoort: een portret en een interview, in: Tijdingen uit Leuven. Tijdschrift van de Vereniging Historici Lovanienses, nr. 135, januari 2005, pp. 19-27.
– K. Drabbe, De boekenkast van Eric Defoort. “Ik ben verslaafd aan weemoed”, Doorbraak, 26 december 2015.
– M. Reynebeau, Gesluierd in onvatbaarheid. Eric Defoort (1943-2016), in: De Standaard, 19 december 2016.
– R. van Puymbroeck, Links, progressief én Vlaams-nationalistisch. Vlaamse beweging rouwt om Eric Defoort, in: De Morgen, 19 december 2016.
– K. van Camp, In memoriam Eric Defoort (1943-2006), in: ’t Pallieterke, 21 december 2016.
– N. van Campenhout, Eric Defoort: francofiele flamingant, essayistisch historicus, intellectueel in de politiek, en B. de Wever, Onvatbaar en vrij, in: H. Defoort en G. Moons (red.), Als het om de natie gaat. Omtrent Eric Defoort (1943-2016), 2018, pp. 11-29 en pp. 31-39.
– B. de Wever, Zonder Eric zou ik hier vandaag niet gestaan hebben, in: Doorbraak, 24 november 2018.

Suggestie doorgeven

2024: Nico Van Campenhout

Databanken

Inhoudstafel