De Schryver, Reginald

Reginald de Schryver was de zevende in het gezin van de Vlaams en sociaal voelende katholieke advocaat en politicus August de Schryver De Schryver, August
Lees meer , die in 1945 medestichter en nadien tot 1949 voorzitter was van de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer (CVP) en die ook meermaals een ministersambt vervulde. Na de klassieke humaniora in het Sint-Barbaracollege van de jezuïeten in zijn geboortestad, studeerde De Schryver geschiedenis aan de eveneens door deze orde geleide Facultés Universitaires Notre-Dame de la Paix in Namen. In 1952 trad hij in bij de jezuïetenorde, die hij in 1959 verliet. Ondertussen studeerde hij verder via de centrale examencommissie en sloot hij in 1957 zijn geschiedenisstudie af aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij in 1959 ook een baccalaureaat in de filosofie behaalde. In 1962 promoveerde hij er tot doctor, na een langdurig studieverblijf aan het Institut für Europäische Geschichte in Mainz en archiefopzoekingen in München, Madrid, het Archivo General de Simancas in Valladolid, Parijs en Den Haag.

Zowel zijn licentiaatsverhandeling als zijn proefschrift handelden over Jan van Brouchoven de Bergeyck (1644-1725), de belangrijkste binnenlandse staatsman en bestuurder in de nadagen van de Spaanse Nederlanden. Tussen academische bedrijvigheden door over heel andere onderwerpen bleef De Schryver publiceren over de diplomatieke geschiedenis van die tijd, wat in 1996 culmineerde in een studie over Maximiliaan Emmanuel II van Beieren (1662-1726), die van 1691 tot 1706 landvoogd was van de Zuidelijke Nederlanden. Die internationale oriëntatie, destijds nog niet echt courant bij Vlaamse historici, leidde later tot gastprofessoraten in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten.

De jaren 1960

In 1961 werd De Schryver aan de Leuvense universiteit aangesteld als assistent van Jan Arthur van Houtte (1913-2002) en in 1971 werd hij er benoemd tot gewoon hoogleraar. Hij verzorgde hoor- en werkcolleges, leidde licentiaats- en doctoraatsverhandelingen en publiceerde over de geschiedenis van de historiografie Historiografie
Lees meer , de Europese cultuurgeschiedenis van de 19de en de 20ste eeuw en de algemene geschiedenis van België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer , later van de Nederlanden. Het collegedictaat van zijn toenmalige kandidaatscursus over de geschiedenis van de geschiedschrijving werkte hij uit tot het overzichtswerk Historiografie. Vijfentwintig eeuwen geschiedschrijving van West-Europa, dat na de eerste editie in 1990 meerdere herdrukken beleefde en ook aan andere universiteiten dan de Leuvense als handboek werd gebruikt.

Vanaf het midden van de jaren 1960 publiceerde De Schryver tijdschriftartikelen, bijdragen in encyclopedieën en in andere verzamelwerken en recensies (vaak in De Standaard der Letteren) over politieke en culturele geschiedenis van Europa en België vanaf de late 18de eeuw, met nogal wat aandacht voor de Vlaamse beweging. Zijn eerste bijdrage betrof - in het licht van zijn latere parcours niet toevallig - een recensie van een ideeënhistorische publicatie, met name de drie tot dan verschenen delen van Geschiedenis van de Vlaamse Gedachte 1780-1914 van Hendrik Elias Elias, Hendrik
Hendrik Elias (1902-1973) was een historicus en Vlaams-nationalistisch politicus die als leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond collaboreerde met de Duitse bezetter tijdens de Tweede W... Lees meer . In 1970 verscheen – naar aanleiding van de aangevulde herdruk in 1969 van het proefschrift daarover van Arie Wolter Willemsen Willemsen, Arie W.
De Nederlandse historicus Arie Wolter Willemsen (1930-2003) was een specialist inzake de geschiedenis van de Vlaamse beweging in het algemeen en van het Vlaams-nationalisme tijdens het in... Lees meer en het vierdelige verzamelwerk over dat thema van Hendrik Elias datzelfde jaar - van hem onder de titel ‘Een kwarteeuw Vlaamse Beweging en Vlaams-nationalisme’ in het tijdschrift Wetenschappelijke Tijdingen Wetenschappelijke Tijdingen
Wetenschappelijke Tijdingen is een tijdschrift, in 1935 opgericht door Jozef Goossenaerts als Wetenschap in Vlaanderen. Het blad moest de Nederlandstalige wetenschap bevorderen en verschi... Lees meer een uitvoerige, beschouwende en scherpe analyse over de Vlaamse beweging tijdens het interbellum. In 1971 redigeerde De Schryver Uit het archief van Frans Van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer , dl. 1: Gedenkschriften over Vlaamse Beweging en Belgische politiek, 1895-1918. Hij zou nog herhaaldelijk publiceren over deze politieke voorman van het katholieke flamingantisme, maar geen omvattende synthese of biografie.

Van Leuven Vlaams tot de eerste en de tweede Encyclopedie

In tegenstelling tot onder meer zijn academische leermeester Van Houtte steunde De Schryver in de late jaren 1960 voluit de splitsing van de Leuvense universiteit en de uitbouw van een zelfstandige Vlaamse universiteit. Vanuit een ruimdenkende openheid toonde hij ook belangstelling en begrip voor de radicaliserende studentencontestatie. In de tweede helft van de jaren 1970 en het begin van de jaren 1980 kozen nogal wat links georiënteerde geschiedenisstudenten, onder wie de historici in spe die lid waren van de Leuvense tak van de links-flamingantische Werkgroep Arbeid, voor hem als promotor van hun eindverhandeling. De Schryver doceerde gestructureerd én inspirerend, wat hem gerespecteerd en geliefd maakte bij opeenvolgende studentengeneraties.

In het verlengde van de geleidelijke verschuiving van zijn wetenschappelijk onderzoeksdomein koos De Schryver, nadat het Departement Geschiedenis van de Leuvense universiteit mede op zijn initiatief het jaar voordien was geherstructureerd, voor de Afdeling Geschiedenis van de 19de en de 20ste eeuw, waarvan hij van 1971 tot 1976 het voorzitterschap op zich nam (en opnieuw van 1990 tot 1995). Van 1977 tot 1984 was hij voorzitter van het overkoepelende Departement Geschiedenis. Tijdens de eerste helft van de jaren 1970 leidde hij een aantal licentiaatsverhandelingen over de geschiedenis van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer . In november 1974 was hij medeorganisator van een tweedaags congres over hetzelfde thema aan zijn alma mater, waartoe de eerder dat jaar verschenen monografie Flamenpolitik en aktivisme van zijn Leuvense collega proximus Lode Wils Wils, Lode
Lode Wils (1929) is een emeritus hoogleraar eigentijdse geschiedenis. Hij publiceerde voornamelijk over het katholieke flamingantisme en is een van de belangrijkste geschiedschrijvers van... Lees meer mee de aanleiding vormde.

Ondertussen was De Schryver toegetreden tot de vierkoppige redactieploeg van de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging Encyclopedie van de Vlaamse Beweging
De tweedelige Encyclopedie van de Vlaamse beweging verscheen in 1973-1975 en gold jarenlang als het voornaamste naslagwerk met betrekking tot de geschiedenis van de Vlaamse beweging. ... Lees meer (1973-1975), waarvoor hij ook enkele tientallen artikelen schreef. Hoewel zijn historisch onderzoekveld inmiddels vanaf de jaren 1980 meer en meer verschoof naar de cultuurgeschiedenis in het algemeen en de geschiedenis van de geschiedschrijving in het bijzonder, bleef hij ook publiceren over de Vlaamse beweging en over natievorming (in België), onder andere vanuit de studie van de historiografie. Het persoonlijk respect en het intellectueel gezag dat hij inmiddels in vakkringen en daarbuiten genoot, in combinatie met zijn tolerante humanisme en zijn diplomatieke talent, leidden ertoe dat De Schryver fungeerde als voorzitter van de redactie van de Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse beweging (NEVB)
De opvolger van de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging zocht bij het verschijnen in 1998 expliciet afstand tot zijn voorganger door de verwetenschappelijking van het historisch onderzoek... Lees meer , die eind 1998 werd uitgebracht. Hij schreef er - naast diverse (biografische) lemma’s - de inleidende bijdrage over de geschiedenis van Vlaanderen voor. Ook het overzichtsartikel over het passivisme Passivisme
Het begrip ‘passivisme’ verwijst naar de Vlaamsgezinden die tijdens de Eerste Wereldoorlog verdere pogingen om de Vlaamse eisen te realiseren tot na het einde van het politiek-militair co... Lees meer tijdens de Eerste Wereldoorlog, ‘het aktief Belgisch -loyaal flamingantisme of zgn. passief flamingantisme’ zoals hij het in 1975 had omschreven en waarvan Frans van Cauwelaert de heraut was, nam De Schryver voor zijn rekening. Deze stroming in de Vlaamse beweging had hij, mede vanuit een zekere persoonlijke affiniteit, vanaf het eind van de jaren 1960 grondig bestudeerd en laten bestuderen door zijn studenten.

Van Wegwijs Cultuur tot emeritaat

Samen met de jurist Roger Dillemans, die van 1985 tot 1995 rector was van de KU Leuven, redigeerde De Schryver het lijvige compendium Wegwijs Cultuur (1986, heruitgegeven in 1992), waarin diverse specialisten nagenoeg alle uitingen en verschijningsvormen van cultuur in de breedste zin van het woord in Vlaanderen (en België) publieksgericht en zowel historisch als actueel toelichtten. Dat soort vulgariserende projecten beschouwde hij, onder meer vanuit een cultuurflamingantische inspiratie, terecht als een noodzakelijke vorm van maatschappelijke dienstverlening van de academicus en als een wezenlijke bijdrage vanuit de universitaire wereld tot de Vlaamse intellectuele emancipatie.

De Vlaamse en de Belgische staatsvorming evalueerde de erudiete De Schryver met de (zelf)kritische nuance en distantie die karakteristiek waren voor het geheel van zijn historisch oeuvre, dat verder werd gekenmerkt door een essayistische aanpak en een grote leesbaarheid. ‘België is een geleidelijke schepping van de geschiedenis sinds de Bourgondiërs in de late middeleeuwen. Vlaanderen in zijn huidige vorm is als product van de Vlaamse beweging niet ouder dan de 19de eeuw’, zo concludeerde hij naar aanleiding van zijn emeritaat in 1998. Hij bleef levenslang belangstelling en sympathie koesteren voor de emanciperende werking van de Vlaamse beweging, maar met zijn internationale blik en op overleg gerichte levensinstelling had hij af en toe moeite met de (mentale) vervreemding van de taalgemeenschappen in België ten gevolge van de opeenvolgende staatshervormingen. Zijn werk als historicus en zijn academische contacten met Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer - onder andere als een van de jarenlange bezielers van de afwisselend in Vlaanderen en Nederland georganiseerde Nederlands-Belgische Historische Congressen in het Hemelvaartweekend - bevorderden bij De Schryver het besef van de samenhang van de Nederlandstalige culturele ruimte. Tegelijk bleef ‘het Belgische gemenebest hem dierbaar’.