Verdegem, Jos

Jos Verdegem gaf zich tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer op als oorlogsvrijwilliger. Hij werd ingedeeld bij de 4de Jagers te Voet, beleefde de belegering rond Luik en Antwerpen en raakte gewond in Lombardsijde. Verdegem werd geëvacueerd naar Engeland, waar hij twee jaar verbleef. Eind 1916 keerde hij terug naar het IJzerfont. Daar ontmoette hij op 11 maart 1917 officier Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer , die hem in contact bracht met diens nicht Marie Elisabeth Belpaire Belpaire, Marie-Elisabeth
Marie-Elisabeth Belpaire (1853-1948) was een welgestelde Vlaamsgezinde auteur die verschillende projecten realiseerde ter promotie van de literatuur (zoals het tijdschrift Dietsche Warand... Lees meer in de Panne. Verdegem kon als kunstenaar aan de slag in de Section artistique de l’Armée. Als lid van deze militaire kunstenaarsafdeling schilderde en tekende hij het dagelijkse leven van de frontsoldaten. In 1918 nam hij deel aan de vierde tentoonstelling van de kunstenaarskring Kunst aan den IJzer Kunst aan den IJzer
Kunst aan den IJzer, een initiatief dat ontstond vanuit een gematigd Vlaamsgezind milieu, organiseerde in 1916, 1917 en 1918 aan het IJzerfront drie tentoonstellingen van beeldende kunst... Lees meer in de Panne.

In Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer , het orgaan van de Vlaams-nationalistische Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer , verscheen op 30 oktober 1919 een artikel over Verdegem, hoogstwaarschijnlijk van de hand van de activistische dichter Wies Moens Moens, Wies
Lees meer , met een klemtoon op het engagement van deze jonge schilder voor de ‘Vlaamse zaak’: ‘Hij werd de schilder van den Vlaamschen frontsoldaat. Een hele rij portretten van Vlaamsche soldaten schilderde hij, en hij wist aan te toonen hoe, niettegenstaande het gelijkmakende uniform, in den piot nog de boer, de dokwerker, de stadsmensch aanwezig was’. In de zomer van 1920 verbleef Verdegem in het ouderlijk huis van Joris van Severen in Wakken. Hij schilderde er een fauvistisch portret van diens vader. Een half jaar later, in januari 1921, woonde hij in Gent de stichtingsvergadering bij van het door Van Severen gepatroneerde tijdschrift Ter Waarheid (1921-1924) Ter Waarheid (1921-1924)
Ter Waarheid was een tijdschrift dat in 1921 werd opgericht door Joris van Severen en Achilles Mussche. Het zocht aansluiting bij het humanitaire expressionisme. Humanitaire en pacifistis... Lees meer . Verdegem maakte de omslagillustraties van de eerste drie nummers (januari-maart 1921). Hij illustreerde de tweede uitgave van de Celbrieven van Moens en leverde een linosnede voor de eerste jaargang van diens humanitair-expressionistisch geïnspireerde tijdschrift Ruimte Ruimte
Lees meer (1920, nrs. 6-7).

In 1922 verhuisde Verdegem naar Parijs. Na zijn huwelijk met Alice Ernestine Rigoley vestigde het paar zich in Nogent-Sur-Marne, een voorstad ten oosten van de Franse hoofdstad. De klassieke kunst van het Louvre oefende meer invloed uit op Verdegem dan de avant-gardebewegingen. Hij bleef contact houden met het kunstleven in België, maar zocht geen aansluiting bij het Vlaamse expressionisme, dat in de loop van de jaren 1920 in Brussel opgang maakte. Zijn werk stond als neorealistisch te boek en vertoonde bijwijlen een maatschappelijk geëngageerde, sociale inslag. In september 1932 werd Verdegem benoemd tot leraar stilleven aan de Gentse Academie voor Schone Kunsten.

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer vluchtte Verdegem met zijn tweede vrouw, Elsa Vervaene (met wie hij een jaar na Rigoleys overlijden in 1936 was gehuwd), naar Frankrijk. Ze brachten de zomer door in Limoges, waar hij schetsen maakte op de vluchtelingenroute. In december 1940 nam hij op uitnodiging van de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer (DeVlag) en Rijksminister van Volksvoorlichting en Propaganda Joseph Goebbels deel aan een kunstenaarsreis in Duitsland. Bij de organisatie van de reis in oktober 1940 gaf Albert Servaes Servaes, Albert
Lees meer aan de zaakleider Rik Wijckmans de namen door van Hubert Malfait Malfait, Hubert
Hubert Malfait (1898-1971) was een ‘Latemse’ schilder, die in de jaren 1930 met het Verdinaso sympathiseerde en zich tijdens de Tweede Wereldoorlog in de ‘culturele’ collaboratie engageer... Lees meer en Jos Verdegem als Dinaso-gezind. Volgens Paul Huys werd Verdegem vooral aangetrokken door de hang naar grootheid en een grootse utopie, zoals de hereniging der Bourgondische erflanden. De Vlaams kwestie op zich zou hem minder hebben aangesproken.

Verdegem werd voorzitter van de schilderkamer van de Gouwgilde Oost-Vlaanderen (zie Beeldende kunst Beeldende kunst
De beeldende kunsten en de Vlaamse beweging onderhielden van 1830 tot vandaag een complexe en gelaagde relatie, die pendelde tussen gematigde sympathie, radicaal engagement en kritische a... Lees meer ). Hij maakte in 1941 tekeningen voor de Guldensporenviering in Gent en nam tijdens de oorlogsjaren deel aan tal van tentoonstellingen in Gent, Mechelen, Lille en Duitsland. In 1941-1942 werd Verdegem aan de Gentse academie aangesteld als leraar in de etsklas en schilderen naar levend model. Onder anderen Roger Raveel en Pierre Vlerick waren zijn leerlingen.

Na de oorlog werd Verdegem door een interne bestuursmaatregel van het Gentse Stadsbestuur, onder impuls van de schepen van schone kunsten, ontslagen al leraar aan de Gentse Academie. Reden waren zijn culturele activiteiten met goedkeuring van de bezetter: zijn actieve betrokkenheid bij de Gouwgilde Oost-Vlaanderen en de tentoonstellingen die hij in Gent had georganiseerd. Zijn dossier bij het Krijgsauditoraat in Gent werd in september 1946 zonder gevolg geklasseerd.