Somers, Joos

Persoon
Anton Milh / Nils Roofthoofd (2023, herwerking), Frank Seberechts (1998)

Joos Somers (1936-2012) zetelde als Volksunie-politicus in de Kamer en in de gemeenteraad van Sint-Katelijne-Waver en Mechelen. Hij ijverde voor amnestie.

Volledige voornaam
Jozef Antoine
Geboorte
Vilvoorde, 4 april 1936
Overlijden
Mechelen, 5 januari 2012
Leestijd: 4 minuten

Joos Somers was de zoon van onderwijzer Lode Somers, die tijdens de Tweede Wereldoorlog VNV Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
-gewestleider was in Vilvoorde. Een broer die lid was van de Fabriekswacht Vlaamsche Wachtbrigade
De Vlaamsche Fabriekswacht was een paramilitaire eenheid die terreinen van de Duitse Luftwaffe bewaakte. Christiaan Turcksin richtte de formatie op in 1941. Later kreeg het de naam Dietsc... Lees meer
kwam om bij een ongeluk in Nazi-Duitsland. Een andere broer meldde zich aan bij het Vlaams Legioen Vlaamsch Legioen
Het Vlaamsch Legioen (1941-1943) was een Vlaamse eenheid aan het oostfront tijdens de Tweede Wereldoorlog, die deel uitmaakte van de Waffen-SS. Lees meer
en streed aan het oostfront Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer
. Het gezin werd zwaar getroffen door de repressie Repressie
Lees meer
. Dankzij financiële steun van een oom en tante kon de jonge Joos Somers zijn middelbare school doorlopen aan het Mechelse Sint-Romboutscollege. Nadien studeerde hij voor onderwijzer aan de Katholieke Normaalschool van Mechelen (1954-1956) en behaalde het aggregaat voor secundair onderwijs, specialisatie Germaanse talen, aan de Katholieke Normaalschool van Antwerpen (later: H. Pius X-Instituut). Vanaf 1957 gaf hij les aan de (katholieke) Technische Scholen Mechelen (TSM).

Van CVP naar VU...

Aan het einde van de jaren 1950 was Somers een van de gangmakers van de heropleving van de Vlaamse beweging in Mechelen. Zo was hij medeorganisator van de eerste naoorlogse Guldensporenvieringen en in 1959 oprichter van een Mechelse afdeling van het Vlaams Jeugdkomitee Vlaams Jeugdkomitee
Het Vlaams Jeugdkomitee was een organisatie die in 1957 werd gesticht om de Vlaamse actie van de katholieke en nationalistische jeugdbewegingen en jongerenorganisaties te bundelen. ... Lees meer
. Gedurende enkele jaren was hij actief in de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer
, waar hij in 1962 evenwel persona non grata werd omdat hij besloot zich te engageren in de Christelijke Volkspartij (CVP). Hij werd voorzitter van de Mechelse CVP-jongeren, die zich mede onder zijn impuls uitspraken voor amnestie Amnestie
Lees meer
, de splitsing van de Leuvense universiteit en een federalisering Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer
van België.

Toen in 1966 op de nationale ontmoetingsdagen van de CVP-jongeren te Gent de federalistische agenda werd afgewezen, weigerden Somers en zijn medestanders in te binden en werden ze uit de partij gezet. Hij stapte over naar de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer
(VU) en vertegenwoordigde als fractieleider deze partij vanaf 1971 in de gemeenteraad van Sint-Katelijne-Waver en later – vanaf 1983 – van Mechelen. In 1974 werd hij verkozen tot Kamerlid, een mandaat dat hij uitoefende tot 1985, toen hij provinciaal gecoöpteerd senator werd. Dit bleef hij tot 1987. Somers was gekant tegen het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer
, maar besloot desondanks niet over te stappen naar de Vlaams Nationale Partij Vlaams Nationale Partij (1977-1979)
Lees meer
van Karel Dillen Dillen, Karel
Karel Dillen (1925-2007) was, na een aanloop als radicaal Vlaams-nationalistisch spreker en publicist, de oprichter en eerste volksvertegenwoordiger van het Vlaams Blok. Hij zetelde in de... Lees meer
.

Als volksvertegenwoordiger viel Somers vooral op door zijn fervente inzet voor amnestie, wat hem bij Franstalige collega’s de bijnaam ‘Mister Amnestie’ opleverde. In dit verband diende hij maar liefst twaalf wetsvoorstellen in, die er voornamelijk op gericht waren de sociale gevolgen van de repressie te milderen. Ze werden telkens afgewezen. Daarnaast stelde hij de voor Vlaanderen nadelige verdeling van nationale overheidsinvesteringen op het gebied van verkeer en infrastructuur aan de kaak.

Vlaams en sociaal bewogen

In de eerste helft van de jaren 1980 raakte de Mechelse VU-afdeling verdeeld over deelname aan de lokale bestuurscoalitie met socialisten (SP) en liberalen (PVV). Somers koos aanvankelijk aarzelend de kant van de bestuursgezinden tegen de rechts-nationalistische opposanten, maar kwam daarna al snel zelf in conflict met de Mechelse VU-schepenen. Dit leidde er in 1987 toe dat hij uit de partij werd gezet. Begin jaren 1990 volgde hij zijn zoon Bart naar de Vlaamse Liberalen en Democraten (VLD), tot stand gekomen na een verruimings- en vervlaamsingsoperatie onder Guy Verhofstadt Verhofstadt, Guy
Guy Verhofstadt (1953) is een liberaal politicus die actief was en is op het nationale en internationale niveau. Onder zijn voorzitterschap vond er een verruiming plaats van de liberale p... Lees meer
. Hijzelf zou evenwel geen politiek mandaat meer opnemen.

De sociaalbewogen Somers was ook in het verenigingsleven erg actief. Vanuit de Mechelse Berthouderskring richtte hij in 1981 mee de Federatie van Vlaamse Kringen FVK-Rodenbachfonds
Federatie van Vlaamse Kringen (FVK), Rodenbachfonds en Cultuurlab Vlaanderen zijn drie namen die opeenvolgend werden gebruikt voor een Vlaams-nationalistische socio-culturele vormingsorga... Lees meer
op (FVK, later: Rodenbachfonds), waarin hij de provincie Antwerpen vertegenwoordigde. Enkele jaren later brak hij met het FVK en ging verder met het Verbond van Vlaamse Kringen Verbond van Vlaamse Kringen
Lees meer
, een koepelorganisatie die hij reeds in 1975 had gesticht. Hij was stichtend lid van de Vereniging van Vlaamse Leerkrachten Vereniging van Vlaamse Leerkrachten
De Vereniging van Vlaamse Leerkrachten (VVL) (1969) is een belangenorganisatie voor leerkrachten uit het niet-universitair onderwijs. In haar behandeling van tal van pedagogische kwesties... Lees meer
en van het Vlaams ziekenfonds ‘Ic dien’ te Mechelen. Hij was tevens betrokken bij de oprichting van de vormingstijdschriften Nieuw Vlaanderen Nieuw Vlaanderen (1967-1990)
Nieuw Vlaanderen (1967-1990) was een tweemaandelijks Heel-Nederlands jongerentijdschrift, dat ontstond op initiatief van de Vlaamse Vrienden van de Westhoek. Het tijdschrift beleed een v... Lees meer
(1967) en Opbouw (1979), dit laatste uitgegeven door de Berthouderskring.

Werken

– J. Somers, Na dertig jaar nog geen amnestie! Politieke onmacht of onwil?, 1975.
– J. Somers, Terugblik zonder schroom, 4 dln., 1997.

Literatuur

– K.v.C., In memoriam: Joos Somers (1936-2012), in: ‘t Pallieterke, 11 januari 2012, 14.
– Scripsi, Uit de keuken van de Volksunie-Mechelen. De vierdelige memoires van Joos Somers, in: ’t Pallieterke, 2 juli 1997, 11.
– K. Camps, De Vlaamse Beweging in Mechelen (1945-1970), 2002. [licentiaatsverhandeling KU Leuven, raadpleegbaar via e-thesis.net]
– H. De Lannoy & H. Crol, Verleden en heden van de Mechelse CVP. De christen-democratie in het arrondissement Mechelen (1830-1988), 1988.
– H. De Lannoy, Mechelaars naar de stembus. De Kamerverkiezingen in het kanton en arrondissement Mechelen (1894-2007), in: Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, 111, 2007, 281-360.
– H. De Lannoy, Politieke machtsstrijd in de stad Mechelen. De gemeenteraadsverkiezingen van 1830 tot 2006, in: Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, 115, 2011, 1, 49-150.

Suggestie doorgeven

1998: Frank Seberechts

2023: Anton Milh / Nils Roofthoofd

Databanken

Inhoudstafel