Lambreghts, Seraf

Persoon
Harry Van Velthoven (2023, ongewijzigd), Harry Van Velthoven (1998)

De katholieke flamingant Seraf Lambreghts (1867-1912) was burgemeester van Vorst-Kempen. Voor de Vrije Katholieke Vlamingen was hij in 1906 kandidaat bij de parlementsverkiezingen.

Geboorte
Vorst, 4 april 1867
Overlijden
Meerhout, 14 mei 1912
Leestijd: 5 minuten

Studeerde rechten in Leuven (1885-1891) en behoorde tot dezelfde lichting als Adelfons Henderickx Henderickx, Adelfons
Adelfons Henderickx (1867-1949) was een Antwerpse katholieke volksvertegenwoordiger. Tijdens de Eerste Wereldoorlog engageerde hij zich in het activisme en tijdens het interbellum in het ... Lees meer
en Adolf Pauwels Pauwels, Adolf
Adolf Pauwels (1864-1902) was tijdens zijn jonge jaren erg actief in de katholieke flamingantische scholieren- en studentenbeweging. Als advocaat en als politicus zette hij zich nadien vo... Lees meer
. Als student was Lambreghts actief in Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer
, lid van de Vlaamsche Strijdersbond Vlaamsche Strijdersbond
Lees meer
, medeoprichter van Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer
, redacteur van De Student De Student
De Student was een katholiek scholieren- en studententijdschrift dat verscheen van 1881 tot in 1930. Het was voor 1914 het meest gezagvolle orgaan van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweg... Lees meer
en het pamflet Recht door Zee (september 1891) en in 1890-1891 schrijver in het bestuur van het Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (1890-1892) was de tweede kortstondige nationale overkoepeling van de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Lees meer
. Wel kantte hij zich tegen de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
gedachte en distantieerde hij zich van samenwerking met Vlaamsgezinde liberalen.

Afgestudeerd keerde Lambreghts terug naar Vorst, waar zijn broer in 1895 tot burgemeester werd verkozen. Als rijke grondeigenaar en rentenier beheerde hij het familiebezit. Ter afwering van het socialisme en met het oog op de effecten van het algemeen meervoudig stemrecht organiseerde hij in samenwerking met de geestelijkheid zowel lokaal als regionaal boerengilden, die in de traditie van de Belgische Boerenbond Belgische Boerenbond
De Boerenbond is een beroepsorganisatie van en voor landbouwers die tot ver in de 20ste eeuw sterke banden had met de Kerk en de katholieke partij, zich van meet af sterk engageerde in de... Lees meer
vooral op landbouwers met enig bezit waren gericht. Het bracht hem steeds meer in botsing met het gevestigde katholieke establishment. Lambreghts begon immers aan te dringen op democratisering van de kiesvereniging, op een volwaardige erkenning van de Belgische Volksbond Belgische Volksbond
Lees meer
en van de Boerenbond. Vanuit die optiek steunde hij in 1896 de Antwerpse daensist Hector Lebon Lebon, Hector
De Vlaamsgezinde en maatschappelijk bewogen advocaat Hector Lebon (1863-1935) begon zijn politieke loopbaan in de daensistische beweging, maar stapte later over naar de katholieke partij.... Lees meer
, aangetrokken als tegenkandidaat ten opzichte van een sterk gecontesteerde graaf H. de Mérode, die door de notabelen als plaatsvervanger voor de overleden volksvertegenwoordiger Jean-Baptiste Coomans Coomans, Jean-Baptiste
Jean-Baptiste Coomans (1813-1896) streefde als volksvertegenwoordiger en via zijn eigen persorganen naar een vooruitstrevend katholiek programma en meer waardering voor de volkstaal. ... Lees meer
werd opgedrongen. De graaf zegevierde, maar de uitslag wees op een sterk verzet. Hoewel Lambreghts, met steun van de boerengilden, tot 1905 voortdurend op democratisering bleef aandringen, slaagde hij daarin niet.

De Vlaamse kwestie, en vooral de weerstand tegen het wetsvoorstel-Edward Coremans Gelijkheidswet
De gelijkheidswet van 1898 stelde het Nederlands voor officiële publicaties gelijk aan het Frans. De wet werd vanuit de Vlaamse beweging breed ondersteund, en leidde, na de Waalse afwijzi... Lees meer
met betrekking tot een gedeeltelijke vernederlandsing van het vrij middelbaar onderwijs Middelbaar onderwijs
De geschiedenis van het middelbaar onderwijs is nauw verweven met die van de Vlaamse beweging. Tot diep in de 20ste eeuw bleef de middelbare school een grotendeels Franstalig bastion van ... Lees meer
, zou als katalysator dienen. Binnen de Vlaamsche Katholieke Landsbond Vlaamsche Katholieke Landsbond
Lees meer
behoorde Lambreghts tot een minderheid die in het geval van verwerping van het voorstel zich tegen elke katholieke lijst wou keren waarop een vijandig volksvertegenwoordiger voorkwam. Einde 1905 verenigde die radicale kern zich tot de groep der Vrije Katholieke Vlamingen. Gangmakers waren Lambreghts en Alfons Sevens Sevens, Alfons
Alfons Sevens (1877-1961) was een Vlaamsgezinde onderwijzer en auteur, die onder meer medestichter was van Jong Vlaanderen (1902). Tijdens de Eerste Wereldoorlog belandde hij in de gevang... Lees meer
. Voor de eerste confrontatie kozen zij in 1906 het kiesarrondissement Turnhout. De omstandigheden leken daar haast ideaal. Enerzijds drie onbedreigde katholieke zetels voor de Kamer, een quasi politiek monopolie van een beperkte clan, de gefrustreerdheid bij Volksbond en boerengilden, twee van de drie uittredende volksvertegenwoordigers die zich hadden doen kennen als tegenstanders van het wetsvoorstel-Coremans terwijl de latere premier Charles de Broqueville de Broqueville, Charles
Graaf Charles de Broqueville (1860-1940) was een katholiek politicus, regeringsleider (1911-1918) en minister van Oorlog (1912-1917). Hij werd na de oorlog nog enkele keren minister en wa... Lees meer
schipperde. Anderzijds de figuur van Lambreghts als tegenkandidaat, die niet alleen een strategische binding met de boerengilden had, maar die ook een goed katholiek van onbesproken gedrag was en zeer mild met giften. Bovendien nam Lambreghts uitdrukkelijk afstand van de daensisten die hij een samenheulen met de "godsdienstvijand" verweet. Lambreghts diende zich bijgevolg aan als Vlaamsgezind, volksgezind en, in de traditie van het arrondissement, als antimilitarist. Uitzonderlijk binnen het katholieke flamingantisme Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer
was zijn optie voor algemeen enkelvoudig stemrecht. Verzoeningspogingen mislukten. De daarop tegen Lambreghts losbarstende hetze vertoonde veel gelijkenis met de kruistocht tegen de daensisten. Het bleek opnieuw een vergissing te verwachten dat het kerkelijk apparaat zich buiten de strijd tussen katholieken onderling zou houden. Scheurlijsten konden niet worden getolereerd. De plaatselijke katholieke pers en een deel van de clerus verspreidden de hatelijkste persoonlijke aanvallen tegen de hoogmoedige "ketter". De kiesstrijd ging dan ook niet om het programma, terwijl de kerkelijke ingreep Lambreghts beroofde van de steun van de boerenbonden die onder leiding van priesters stonden. De nederlaag van Lambreghts gaf de realisten onder de katholieke flaminganten gelijk.

Toch vervreemdde Lambreghts niet van de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
en hij herstelde de band met zijn achterban. Wel evolueerde hij mee met een radicale strekking van de katholieke V.B. die de Vlaamse strijd voortaan pluralistisch wilde invullen. Bestuurslid geworden van de Vlaamsche Volksraad Vlaamsche Volksraad
De Vlaamsche Volksraad bestond van 1892 tot 1914 en probeerde Vlaamsgezinden van uiteenlopende ideologische signatuur samen te brengen. Lees meer
ijverde hij daarvoor in de Kempen tijdens de campagne voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. De cruciale verkiezingen van 1912, waarbij voor het eerst sinds 1884 de katholieke meerderheid in het parlement dreigde verloren te gaan, alsook de aanpassing van het aantal zetels aan de demografische groei, zouden Lambreghts rehabiliteren. Het arrondissement Turnhout beschikte nu immers over een vierde zetel. De Katholieke Associatie werkte ten voordele van een protégé van Frans Schollaert Schollaert, Franz
De Franstalige katholieke politicus Franz Schollaert (1851-1917) engageerde zich niet rechtstreeks in de Vlaamse beweging, maar als kamervoorzitter en eerste minister effende hij wel het... Lees meer
. Velen vreesden echter dat die strijdplaats dan naar het antiklerikale kartel zou gaan. Vandaar dat Lambreghts naar voren werd geschoven op grond van zijn aanhang bij boeren, Vlaamsgezinden en arbeiders. Vooral priester Thaddeus Spaeninkx Spaeninkx, Thaddeus
Priester Thaddeus Spaeninckx (1872-1947) promootte als leraar het ABN. Tijdens de Eerste Wereldoorlog sympathiseerde hij met het activisme. Daarna werd hij schooldirecteur in Baarle-Herto... Lees meer
ijverde voor zijn aanvaarding. Hierdoor aangemoedigd, stelde Lambreghts zijn kandidatuur. Hij engageerde zich om in geval van kabinetskwestie met de regering te stemmen, maar behield zich het recht voor om inzake Vlaamse belangen bij de groep- Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
aan te leunen en binnen de arrondissementsbond naar een algemene poll en belangenvertegenwoordiging te streven. Gesteund door Alfons van de Perre Van de Perre, Alfons
Lees meer
, die de Antwerpse Oud-Hoogstudentenbond en het Katholiek Vlaamsch Secretariaat Katholiek Vlaamsch Secretariaat
Lees meer
inschakelde, en door Van Cauwelaert die premier De Broqueville bewerkte, sprak de Katholieke Grondwettelijke Kiesvereniging van het arrondissement Turnhout zich met ruime meerderheid ten gunste van Lambreghts uit. Met 80,83% der stemmen behaalde zij vier zetels. Lambreghts zelf, die zoals in 1906 intensief campagne voerde, maakte dit echter niet meer mee. Veertien dagen voordien was hij op 45-jarige leeftijd plots overleden.

Literatuur

– H. van Velthoven, De Vlaamse kwestie 1830-1914. Macht en onmacht van de Vlaamsgezinden, 1982.
– id., 'Lambreghts, Seraf', in NBW, X, 1983.
– M. van Mechelen, Uit de briefwisseling van Frans van Cauwelaert 1899-1914 (Publicaties SBA/AMVC, nr. 11-12-13 en nr. 16-17-18-19, 1985-1986).
– L. Gevers, Bewogen jeugd. Ontstaan en ontwikkeling van de katholieke Vlaamse studentenbeweging (1830-1894), 1987.
– L. van Molle, Katholieken en landbouw. Landbouwpolitiek in België, 1884-1914, 1989.
– F. van Gehuchten, 'Seraf Lambreghts, pionier van de Vlaamsgezinde volksbeweging in de Kempen (1893-1912)', in WT, jg. 49, nrs. 3-4 (1990), p. 174-186 en p. 207-211.
– id., 'Politieke figuren en kiesstrijd te Vorst (1830-1914)', in Laakdalse Werkgroep voor Geschiedenis en Heemkunde. Jaarboek, III (1984), p. 77-95.

Suggestie doorgeven

1998: Harry Van Velthoven

2023: Harry Van Velthoven

Inhoudstafel