De Noordstar
De Noordstar was een Antwerps tijdschrift met bijdragen op het gebied van literatuur, kunst en wetenschap dat onder hoofdredactie stond van Pieter F. van Kerckhoven en dat verschillende leden van De Olijftak als medewerkers telde.
De Noordstar (1840-1842) was een Antwerps tijdschrift ‘voor Letteren, Kunsten en Wetenschappen’, zoals de ondertitel vermeldde, dat onder hoofdredactie stond van Pieter F. van Kerckhoven Van Kerckhoven, Pieter F.
Lees meer . Het blad werd in 1840 opgericht door Van Kerckhoven en telde onder zijn vaste medewerkers onder anderen Jan J. de Laet De Laet, Jan Jacob
Antwerpenaar Jan J. de Laet (1815-1891) was een liberale en flamingantische letterkundige. Ook ijverde hij als Kamerlid van de Meetingpartij voor het stemmen van taalwetten. Lees meer , Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer , Theodoor van Ryswyck Van Ryswyck, Theodoor
Theodoor van Ryswyck (1811-1849) was een Vlaamse dichter die in dichtbundels, kranten en tijdschriften een omvangrijk literair oeuvre bij elkaar schreef. Met zijn gedichten gaf hij vorm a... Lees meer en Domien Sleeckx Sleeckx, Domien
Domien Sleeckx (1818-1901) was op meerdere vlakken een pionier in de Vlaamse emancipatiestrijd, in het bijzonder in de vernederlandsing van het onderwijs. Lees meer . Net als het literaire genootschap De Olijftak De Olijftak
De Olijftak was een in 1835 opgerichte Antwerpse rederijkerskamer, die in de context van het ontluikende Vlaamsgezinde cultuurleven wilde aanknopen bij de bewonderde 16de-eeuwse rederijke... Lees meer had ook De Noordstar als doel om het beoefenen van letterkunde, kunst(kritiek) en wetenschap in het Nederlands te promoten en om zodoende bij te dragen aan het cultiveren van een Nederlandstalige Vlaamse cultuur in België.
Inhoud
De Noordstar was, samen met het Kunst- en Letterblad Kunst- en Letterblad
Het Kunst- en Letterblad (1840-1845) was een tijdschrift dat van 1840 tot 1843 in Gent en daarna in 1844 en 1845 in Antwerpen verscheen. Het besteedde aandacht aan de Nederlandstalige lit... Lees meer (1840-1845; Gent en later Antwerpen) en De Middelaer De Middelaer
Het maandblad De Middelaer of Bydragen ter bevordering van tael, onderwys en geschiedenis verscheen tussen oktober 1840 en juli 1843 in Leuven als spreekbuis van een groep katholieke Vla... Lees meer (1840-1843, Leuven), een van de vroegste Vlaamse tijdschriften met een focus op literaire bijdragen en literatuurkritiek (zie Literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer ). Daarnaast was er in het blad ook ruimte voor essays over kunst Kunst
Lees meer en wetenschap Wetenschap
Lees meer . Via het beoefenen van literatuur- en cultuurkritiek wilden deze tijdschriften invloed uitoefenen op de evolutie van de Vlaams-Belgische letterkunde. De Noordstar, met Van Kerckhoven als prominentste literatuurcriticus, brak daarbij een lans voor het proza - volgens het blad een veelbelovend genre om een breder publiek te bereiken en te onderrichten. In De Noordstar verschenen dan ook verschillende bijdragen op prozagebied. Zo publiceerde Hendrik Conscience een aantal van zijn kortverhalen en novellen eerst in dit tijdschrift voordat ze in boekvorm verschenen. ‘De pelgrim in de woestyn’ vormde bijvoorbeeld de eerste bijdrage van het eerste nummer uit 1840. Ook zijn populaire novelle Wat eene moeder lyden kan (1841) verscheen voor het eerst in De Noordstar, voorzien van een ets van Eugeen de Block, aan wie Conscience zijn tekst had opgedragen. Verschillende kunstenaars en illustratoren leverden een bijdrage aan De Noordstar en ook op thematisch vlak speelden de beeldende kunsten een grote rol in het tijdschrift. In totaal werden er twaalf verschillende etsen opgenomen in de drie verschenen jaargangen.
In 1842 hield De Noordstar op te bestaan door onenigheid tussen de redacteurs. Van Kerckhoven maakte vervolgens net als Van Ryswyck en Conscience de overstap naar het Kunst- en Letterblad, dat sinds 1843 in Antwerpen werd uitgegeven door J.-E. Buschmann Buschmann, Joseph-Ernest
Joseph-Ernest Buschmann (1814-1853) richtte in 1842 de drukkerij-uitgeverij J.E. Buschmann op en was daarmee één van de eerste Belgische drukkers die op eigen risico Nederlandstalig werk ... Lees meer .
Literatuur
– A. Jacob, Briefwisseling van, met en over Hendrik Conscience uit de jaren 1837 tot 1851, dl. 2, 1914.
– M. Hanot, Literaire theorieën en kritiek in Antwerpse tijdschriften van 1840 tot ca 1850, in: Handelingen Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis, jg. 9, 1955, pp. 102-131.
– E. Willekens, M. Somers en A. van Ruyssevelt, Hendrik Conscience en zijn tijd, 1983.
– M. Brys en A. Deprez, De Noordstar 1840-1842, De Vlaemsche Rederyker 1844-1856 (Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften in de negentiende eeuw, nr. 9, 1985).
– W. van den Berg & P. Couttenier, Alles is taal geworden. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1800-1900, 2009.
– J. Vanhecke, Voor moedertaal en vaderland. Hendrik Conscience, biografie, 2021.