Buschmann, Joseph-Ernest

Persoon
Ulrike Burki (2023)

Joseph-Ernest Buschmann (1814-1853) richtte in 1842 de drukkerij-uitgeverij J.E. Buschmann op en was daarmee één van de eerste Belgische drukkers die op eigen risico Nederlandstalig werk uitgaf. J.E. Buschmann was in die hoedanigheid ook de allereerste officiële uitgever van Hendrik Conscience.

Geboorte
Eich, 13 september 1814
Overlijden
Gent, 19 februari 1853
Leestijd: 3 minuten

Joseph-Ernest Buschmann werd geboren in Luxemburg, maar verhuisde op éénjarige leeftijd met zijn ouders en broer naar Antwerpen. In 1827 verhuisde hij weer terug naar Luxemburg en twee jaar later trok hij naar Parijs, waar hij zijn middelbare school afmaakte. Op 18-jarige leeftijd ging Buschmann aan de slag als leraar en toen hij 21 was, werd hij rubriekleider voor de literaire kritiek in het germanofiele tijdschrift La Revue du Nord et principalement des pays Germaniques, waardoor hij in contact kwam met de Franse auteur Victor Hugo.

Literaire activiteiten

In 1836 keerde Buschmann terug naar Antwerpen, waar hij zijn interesse voor literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer
verder ontplooide. Hij publiceerde verschillende literaire werken, waaronder een toneelstuk getiteld L’Ecuelle et la Besace (1839) en een dichtbundel met de titel Rameaux, odes et Satyres et ballades (1839) (zie Toneel Toneel
Het Vlaamse toneel onderhield vanaf zijn ontstaan in de 19de eeuw een complexe en gelaagde verhouding met de Vlaamse beweging. Van een belangrijk emancipatorisch instrument en voorwerp va... Lees meer
). In het voorwoord bij deze dichtbundel gaf Buschmann kritiek op de Belgische literatuur, die zich volgens hem te veel op de Romaanse cultuur richtte en te weinig op de Germaanse cultuur. De tweetaligheid Tweetaligheid
Lees meer
van België beschouwde de Franstalige Buschmann als een belangrijk aspect van de Belgische eigenheid en hij vond het dan ook van het grootste belang dat het Frans het Nederlands niet zou verdringen.

In oktober 1841 werd Buschmann benoemd tot leraar geschiedenis, oudheidkunde en literatuur op de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen, een functie die hij negen jaar lang zou uitoefenen en die hij vanaf 1842 combineerde met zijn activiteiten binnen de door hem gestichte en naar zichzelf vernoemde drukkerij-uitgeverij J.E. Buschmann (zie Boekbedrijf Boekbedrijf
In de 19de eeuw kwam het Vlaamse boekbedrijf moeizaam van de grond. Pas na de Eerste Wereldoorlog ontstonden in Vlaanderen de bestaansvoorwaarden voor een moderne cultuurindustrie. Tot d... Lees meer
).

Uitgeverij

Buschmanns belangstelling voor de tweetaligheid van België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer
weerspiegelde zich duidelijk in het fonds van de drukkerij-uitgeverij waarin ongeveer even veel Nederlandstalige als Franstalige werken waren vertegenwoordigd. Meer zelfs: de bekommernis om de Nederlandstalige literatuur gelijkwaardig te maken aan de Franstalige was voor Buschmann naar eigen zeggen de belangrijkste motivatie voor de oprichting van zijn bedrijf.

Drukkerij-uitgeverij J.E. Buschmann was de eerste Antwerpse drukkerij die op eigen risico Nederlandstalige werken publiceerde en was als dusdanig zeer belangrijk voor de professionalisering van het Vlaamse boekbedrijf. In het collectieve geheugen is Buschmann vooral bekend gebleven als de eerste uitgever van het werk van Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer
. Tussen 1843 en 1850 verzorgde de drukkerij 19 edities van zijn werk, waaronder edities van Siska van Roosemael, De Leeuw van Vlaenderen De leeuw van Vlaenderen
De leeuw van Vlaenderen (1838) is een historische roman van Hendrik Conscience over de gebeurtenissen rond de Guldensporenslag in 1302. Verschillende leuzen en symbolen uit de roman zijn ... Lees meer
en De Loteling. Daarnaast gaf hij onder meer werk uit van Pieter F. van Kerckhoven Van Kerckhoven, Pieter F.
Lees meer
, Karel L. Ledeganck Ledeganck, Karel L.
Karel Lodewijk Ledeganck (1805-1847) was een Vlaams ambtenaar, politicus, jurist en dichter uit Eeklo. Hij was een cultuurflamingant en schreef een dichterlijke trilogie die in de Vlaamse... Lees meer
en Eugeen Zetternam Diricksens, Joos
Joos J. Diricksens (1826-1855), beter bekend onder zijn pseudoniem Eugeen Zetternam, was een Antwerpse letterkundige en huisschilder. Hij staat bekend om zijn sociaal geëngageerde romans ... Lees meer
en tijdschriften zoals Het Taelverbond Het Taelverbond
Het Taelverbond (1845-1855) was een Antwerps literair maandblad, dat gaandeweg vooral op geschiedenis en taalkunde focuste. Het tijdschrift had een sociaaleconomische inslag en cultiveerd... Lees meer
(1845-1851).

Overlijden

In 1850 werd J.E. Buschmann ziek en werd het bedrijf overgenomen door zijn echtgenote Emilie van Haren. Buschmanns ziekte en zijn vroegtijdige overlijden in 1853, in combinatie met Hendrik Consciences overstap naar uitgeverij Van Dieren in 1851, brachten het bedrijf in grote financiële moeilijkheden, maar tot een faillissement kwam het niet. Het bedrijf bleef 136 jaar lang in de familie en sloot pas de deuren in 1978.

Literatuur

De drukkerij en uitgeverij J.- E. Buschmann te Antwerpen. Historische schets van de firma en catalogus van de tentoonstelling in het Museum Plantin-Moretus te Antwerpen van 10 tot 22 november 1967, 1967.
– M.L. Buschmann, De Antwerpse boekdrukkers- en uitgeverswereld in de eerste helft van de 19e eeuw, een casestudie: de drukkerij-uitgeverij J.E. Buschmann en zijn stichter 1814-1853, VUB, Onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1991.
– L. Simons, Het boek in Vlaanderen sinds 1800. Een cultuurgeschiedenis, 2013.

Suggestie doorgeven

1973: Eugeen De Bock / Gaston Durnez (pdf)

1998: Ludo Simons (pdf)

2023: Ulrike Burki

Databanken

Inhoudstafel