Vansina, Dirk
Dirk Vansina (1894-1967) was een schrijver en schilder. Hij was betrokken bij meerdere tijdschriften, Het Vlaamsche Volkstooneel en de kunstenaarbeweging De Pelgrim. Hij schreef veel en bewonderend over Cyriel Verschaeve.
Dirk Vansina vluchtte na de val van Antwerpen in oktober 1914 als burgerwachter naar Nederland. Hier meldde hij zich als oorlogsvrijwilliger en werd hij ingelijfd bij de artillerie. Het frontleven greep Vansina diep aan (zie de schrijnende houtskooltekeningen: Dagboek van het front) en hij stond actief in de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer . Uit zijn mystieke aanleg groeide een verheven opvatting over een humanitaire, met het volk verbonden christelijke kunst. Met behulp van Jozef Muls Muls, Jozef
Lees meer bracht hij zijn ontwerp tot stand om de Vlaamse letterkundigen achter het front te groeperen rond het tijdschrift Nieuw Vlaanderen. Vansina en Oscar Dambre Dambre, Oscar
Oscar Dambre (1896-1972) was betrokken bij de Frontbeweging en droeg onder andere bij aan de herinneringscultus rond de gebroeders Van Raemdonck en Joe English. Tijdens de Tweede Wereldoo... Lees meer hadden een representatieve groep op het oog: Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer , Hilarion Thans Thans, Hilarion
Hilarion Thans (1884-1963) was een minderbroeder, priester en auteur. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij verpleger en aalmoezenier en in het interbellum was hij leraar te Rekem. ... Lees meer , Ernest Claes Claes, Ernest
Ernest Claes (1885-1968) was een schrijver van volkse romans en verhalen en een leidend ambtenaar in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij vervolgd wege... Lees meer , August van Cauwelaert Van Cauwelaert, August
De Vlaamsgezinde katholiek August van Cauwelaert (1885-1945), die professioneel aan de slag was als advocaat en rechter, was ook literair actief als dichter en essayist. Hij was betrokken... Lees meer en Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer . Het eerste nummer was gezet toen de wapenstilstand werd getekend. Het is daarbij gebleven.
Dadelijk na de oorlog bracht Vansina, in opdracht van Maria Belpaire Belpaire, Marie-Elisabeth
Marie-Elisabeth Belpaire (1853-1948) was een welgestelde Vlaamsgezinde auteur die verschillende projecten realiseerde ter promotie van de literatuur (zoals het tijdschrift Dietsche Warand... Lees meer en in samenwerking met Jules Persyn Persyn, Jules
Lees meer Dietsche Warande en Belfort Dietsche Warande en Belfort
Dietsche Warande en Belfort was een Vlaams tijdschrift voor literatuur- en geestesleven. Het ontstond in 1900 door de samensmelting van de tijdschriften Dietsche Warande en Het Belfort.... Lees meer weer op dreef. Hij trachtte er een internationale richting aan te geven, maar slaagde er niet in de scherp tegengestelde strekkingen te verzoenen. Hij bepleitte tevergeefs de deelname van Lodewijk Dosfel Dosfel, Lodewijk
Lodewijk Dosfel (1881–1925) was een jurist die in de Vlaamse beweging bekendheid verwierf door zijn engagement in de Vlaamse katholieke studentenbeweging en in de campagne voor Vlaamse ta... Lees meer en Cyriel Verschaeve, zijn geestelijke mentor sinds december 1917, aan de redactie van dit tijdschrift. Vansina publiceerde veel in de Dietsche Warande en Belfort, en zijn naam werd verscheidene jaren vermeld als redactielid, maar een geleidelijke vervreemding ontstond. Een crisis in de jaren 1923-1924 kon hij, ondanks zijn diplomatisch optreden, niet vermijden.
Vansina was medestichter en lid van de raad van bestuur van Het Vlaamsche Volkstooneel Het Vlaamsche Volkstooneel (1920-1924)
Lees meer . Samen met Wies Moens Moens, Wies
Lees meer nam hij in 1925 ontslag, omdat hij het niet langer eens was met de artistieke lijn. Hij richtte toen voornamelijk zijn aandacht op de katholieke kunstenaarsbeweging De Pelgrim De Pelgrim
De Pelgrim was een katholieke kunstenaarsbeweging die in 1924 werd opgericht door Felix Timmermans, Ernest van der Hallen en Flor van Reeth. De beweging wilde het Vlaams-katholieke kunst... Lees meer . Persoonlijk beheerde en redigeerde hij het bijzonder mooi en royaal uitgegeven driemaandelijks tijdschrift De Pelgrims. Hij kreeg daarbij de volle steun van Verschaeve die bijna in elk nummer (1929-1931) een essay publiceerde. Interne moeilijkheden, onder meer groeiende meningsverschillen met Gerard Walschap Walschap, Gerard
Gerard Walschap (1898-1989) was een Vlaamse auteur. Lees meer , deden dit initiatief tenietgaan. Vansina bleek niet in staat te zijn om de spanningen tussen katholiciteit en moderniteit in het Pelgrim-project te ondervangen. Met Anton van de Velde Van de Velde, Anton
Anton van de Velde (1895-1983) was een Vlaams-nationalistische theaterauteur en romanschrijver, die als lid van de Pelgrimbeweging en spilfiguur bij het Vlaamsche Volkstoneel in de jaren ... Lees meer en Ernest van der Hallen Van der Hallen, Ernest
Ernest van der Hallen (1898-1948) was een romantische katholiek-Vlaamse auteur, redacteur van Boekengids en Lectuurrepertorium, later bibliotheekinspecteur. Hij was een mentor van de jeug... Lees meer begon hij in 1935 het tijdschrift Volk Volk
Volk. Maandschrift voor Dietsche kunst en kultuur verscheen van 1935 tot 1941 als blad van Vlaams-nationalistische katholieken en ontwikkelde tijdens de eerste oorlogsjaren een ambigue ho... Lees meer , ‘maandschrift voor Dietsche Kunst en kultuur’.
Aan Verschaeve wijdde hij een aantal essays (1922, 1935 en 1944), die ten slotte uitmondden in de biografie Verschaeve getuigt (1955), een werk waarin de bewondering geen plaats laat voor een objectief beeld. Vansina weigerde actief te zijn in nationaalsocialistische cultuurorganisaties, maar bleef ook na de dood van de kapelaan vasthouden aan een onkritische bewondering, zoals in De Vlaamse Linie van 9 december 1949: In memoriam Cyriel Verschaeve, en steunde volop de bedevaarten naar Solbad Hall. Vanaf 1952 werd hij door Martha vande Walle Vande Walle, Martha
Martha vande Walle (1902-1980) was actief in de katholieke Vlaamse meisjesbeweging en de drijvende kracht achter de uitgeverijen Zeemeeuw en Wiek Op. Vande Walle speelde onder andere als ... Lees meer nauw betrokken in de nieuwe uitgave van de Verzamelde Werken waarin als eerste deel in 1955 de monumentale biografie Verschaeve getuigt verscheen. In 1961 verzette hij zich fel tegen de publicatie van de volledige Oorlogsgedenkschriften van de kapelaan. Intussen wijdde hij, vooral in zijn latere levensjaren, levensbeschrijvingen aan Dostojewski (1927, in 1961-1963 herschreven), Hölderlin (1941) en voornamelijk Pascal (1944-1948). In 1960 publiceerde hij zijn laatste Verschaeve-studie: Verschaeve als beeldhouwer.
Werken
– Cyriel Verschaeve, 1922.
- Cyriel Verschaeve, 1935.
– Albrecht Rodenbach. Keurbladzijden, 1942.
– Jules Persyn. Keurbladzijden 1942.
– Cyriel Verschaeve, 1944.
– ‘Inleiding’ op Toneelwerken Cyriel Verschaeve, in: Verzameld Werk, 1954, p. III-XXVIII, dl. 2; op ‘Poëzie’; in dl. 3, 1956, pp. 11-13, 377-384; (anoniem), op ‘Voor Vlaanderen. Tweede bundel’, 1961, dl.8, pp. XI-XVI.
– Verschaeve getuigt, (Deel I van het Verzameld Werk), 1955.
– Cyriel Verschaeve als beeldhouwer, 1960.
– Huldeboek van Zeereerwaarde Heer Dr. Karel Elebaers, 1967.
Literatuur
– J. Caeymaex, Dirk Vansina, in: Boekengids, 1954.
– A. Demedts, Essay en kritiek. Vansina over Verschaeve, in Dietsche Warande en Belfort, jg. 102, 1957, pp. 172-173.
– G. Durnez, Dirk Vansina. Ik ben een IJzerproduct, in: De Standaard, 28 december 1961.
– J. Persyn, De wording van het tijdschrift Dietsche Warande en Belfort en zijn ontwikkeling onder de redactie van Em. Vliebergh en Jul. Persyn 1900-1924, 1963.
– Albe (R.A. Joostens), Dirk Vansina dichter essayist, toneelschrijver en kunstschilder, in Trefpunt, jg. 2, 1964-1965, nr. 11.
– J. Persyn, Afscheid van Dirk Vansina, in: Dietsche Warande en Belfort, jg. 112, april 1967, nr. 4, pp. 291-299.
– J. Florquin, Ten huize van…, 1968, p. 68-122, dl. 4.
– J. van Remoortere, A. Demedts, P.J.A. Nuyens e.a., Historiek en betekenis van de Pelgrim-Beweging, in Vlaanderen, jg. 19; mei-juni 1970, nr. 112, pp. 131-182.
– F. Mertens, In memoriam Dirk Vansina, in: Verschaeviana, jg. 1, 1970, nr. 1, pp. 29-31.
– P.J.A. Nuyens, Vansina, Desiderius, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, 1974, pp. 949-950, dl 6.
– J. Zagers, De Pelgrimsbeweging, een Vlaams-katholieke kunstkring 1924-1930, 1984.
– R. Vanlandschoot, Inleiding, in: Oorlogsgedenkschriften Cyriel Verschaeve 1944-1946, 1990.
– R. Vanlandschoot, Het Verschaeve-beeld bij Dirk Vansina. Mythe en werkelijkheid, in Verschaeviana, Jaarboek 1990-1991, 1992, pp. 15-119.
– J. Persyn, Een merkwaardige brief van Cyriel Verschaeve (7 november 1920) in zijn ruimere context, in Verschaeviana, Jaarboek 1990-1991, 1992, pp. 177-222.
– L. Missinne, Kunst en leven, een wankel evenwicht. Ethiek en esthetiek: prozaopvattingen in Vlaamse tijdschriften tijdens het interbellum 1927-1940, 1994.
– R. Vanlandschoot, Kapelaan Verschaeve. Biografie, 1998.
– C. de Borchgrave, Eerst Vlaanderen voor Christus. De pioniers van het Ruusbroecgenootschap, 2001.
– L. Missinne en H. Vandevoorde, Gerard Walschap. Regionalist of Europeeër 1922-1940, 2007.
– R. Heyeck, Pelgrimkunst. Religie en moderniteit 1910-1940, 2008.
– G. Reymenants, Marie-Elisabeth Belpaire. Gender en macht in het literaire veld 1900-1940, 2013.
– J. Vansina, Through the day, through the night. A Flemish Belgian boyhood and World War II, 2014.
– R. Vanlandschoot; ‘De exil-geschriften van Cyriel Verschaeve voltooid in Solbad Hall 1944-1946’, in WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 79, 2020, nr. 4, pp. 197-220.
– A. Fuhrmann, ”En vandaag kunnen wij verzekeren: Verschaeve is niet dood!” Discours en retoriek tijdens de bedevaarten naar Solbad Hall 1950-1973, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 79, 2020, nr. 4, pp. 221-292.