Schrant, Johannes

De Amsterdammer Johannes Mathijs Schrant werd in 1817 door koning Willem I der Nederlanden, Willem I
Willem I (1772-1843) was koning der Nederlanden van 1815 tot 1840, en dus ook tussen 1815 en 1830 (de jure tot 1839) van het zuidelijke deel daarvan. Zijn beleid inzake de nationale taal ... Lees meer benoemd tot hoogleraar Nederlandse taal- en letterkunde, vaderlandse geschiedenis en welsprekendheid aan de Rijksuniversiteit Gent Hoger onderwijs in Gent
Met de vernederlandsing in 1930 als hoogtepunt is de Gentse universiteit een belangrijk strijdpunt geweest in de Vlaamse beweging. Van het Latijn uit 1817 tot het Engels van vandaag: het ... Lees meer . In 1820 aanvaardde hij tevens het rectoraat van deze universiteit. Voordat hij naar Gent kwam, was hij pastoor in de Hollandse plaats Bovenkarspel, eerder had hij zich als kapelaan, geleerde en redenaar in Amsterdam gemanifesteerd. Hij werd naar Gent gehaald omdat hij een vooraanstaand katholiek was en daarom goed in staat zou zijn de vooroordelen ten opzichte van de Nederlandse taal, letterkunde en geschiedenis in de Zuidelijke Provinciën weg te nemen. Dit was nodig om de taalpolitiek Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer van Willem I succesvol ten uitvoer te kunnen brengen.

Zijn inaugurale rede droeg de titel ‘Over het beoefenswaardige der Nederlandsche tale, zoo om haar zelve als om hare voortbrengselen’. Deze en ook andere academische redevoeringen lagen precies in lijn met wat de regering van hem verwachtte. Schrants inspanningen voor de taalpolitiek strekte zich ook uit tot buiten de universiteit. Als schoolinspecteur van het lager onderwijs te Gent bewerkte Schrant verschillende Hollandse schoolboeken om ze geschikt te maken voor het lager en middelbaar onderwijs in de Zuidelijke provincies. Ook bezorgde hij bloemlezingen van Nederlandse poëzie en proza, toegesneden op het onderwijs in de Nederlandse taal in het Zuiden.

Het Gentse genootschapsleven

Naast publiceren en lesgeven zette Schrant zich in voor het Gentse genootschapsleven. Hij werd in 1821 bestuurslid bij de rederijkerskamer De Fonteine De Fonteine
De Fonteine is een rederijkerskamer, de volledige aanduiding luidt: Koninklijke Soevereine Hoofdkamer van Retorica De Fonteine, gevestigd te Gent. Lees meer en ook richtte hij in datzelfde jaar de Maatschappij van Nederlandsche Taal- en Letterkunde op, die het motto ‘Regat prudentia vires’ voerde en die door de regering gesteund werd. Beide genootschappen hadden dezelfde doelstelling: het bevorderen van de studie van de Nederlandse taal- en letterkunde. Schrant kon er zijn kennis over stijl en welsprekendheid in praktijk brengen en gaf er een groot aantal lezingen.

Onder zijn studenten, met wie hij vaak ook persoonlijk contact had, waren de Rotterdamse literator Jan Wap Wap, Jan
De Rotterdammer Jan Wap (1806-1866) heeft grote betekenis gehad voor de ontwikkeling van de Vlaamse letterkunde binnen het koninkrijk van Willem I. Lees meer , de Vlaamse dichter Prudens van Duyse Van Duyse, Prudens
Lees meer en de latere burgemeester van Lier George Bergmann Bergmann, George
George Bergmann (1805-1893) was advocaat en rechter te Mechelen en liberaal burgemeester van Lier. Hij was de vader van de auteur en polemist Anton Bergmann. Lees meer . In 1829 verzorgde Schrant een heruitgave van de Verhandeling op d’onacht der moederlyke tael in de Nederlanden van Jan Baptist Verlooy Verlooy, Jan Baptist
Jan Baptist Verlooy (1746-1797) was een Brusselse advocaat en activist die schatplichtig was aan verlichte Franse denkers en ijverde voor het gebruik van het Nederlands als officiële taal... Lees meer uit 1788, waar zijn student Philip Blommaert Blommaert, Philip M.
Lees meer drie jaar later op voortbouwde in zijn beroemde pamflet ‘Aenmerkingen over de verwaerloozing der Nederduitsche tael’.

Ondanks al zijn activiteiten kreeg hij in Gent nauwelijks vaste voet aan de grond. Dat had te maken met het feit dat zijn priesterschap doortrokken was van het Verlichtingsdenken, wat argwaan wekte bij de Zuid-Nederlandse clerus. Bovendien opereerde hij aan de universiteit nogal geïsoleerd: het Frans was in Gent de omgangstaal en Schrant was de enige die in het Nederlands doceerde.

De Belgische Revolutie

Toen de revolutie in 1830 uitbrak, besloot hij het Zuiden op stel en sprong te verlaten. Ontgoocheld schreef hij in zijn anoniem uitgebrachte werk De Opstand en afval der Belgen getoetst aan den geest des Christendoms, door een Roomsch Katholyk Priester (1831) over de trouweloosheid van de Zuid-Nederlandse clerus, die het in zijn ogen aan God verplicht was geweest zich aan het wettig gezag van de Oranjes te onderwerpen. In latere publicaties zou hij meer begrip tonen voor de opstelling van de Belgen in de Hollandse Tijd. Koning Willem I bezorgde hem direct een nieuwe post aan een noordelijke universiteit: Schrant kon terecht in Leiden en werd daar hoogleraar naast Matthijs Siegenbeek. Daar doceerde hij tot zijn emeritaat in 1853.

Zijn belang voor de Vlaamse beweging is dat hij een aantal pioniers van deze beweging heeft opgeleid en dat hij het onderwijs in de Nederlandse taal- en letterkunde in Gent heeft helpen opbouwen.