Nederduitsch Letterkundig Jaerboekje

Publicatie
Mario Baeck (2023, herwerking), Mario Baeck (1998)

Het Nederduitsch Letterkundig Jaarboekje was een gewaardeerd anthologietijdschrift gericht op een breed publiek dat tussen 1834 en 1875 in Gent verscheen. Het bracht jaarlijks een goed overzicht van de belangrijkste aspecten van de herlevende Vlaamse letterkunde.

Volledige titel
Nederduitsch Letterkundig Jaerboekje
Periode
1834 -
1875
Leestijd: 3 minuten

Het Nederduitsch Letterkundig Jaarboekje was een anthologietijdschrift gericht op een breed publiek dat op initiatief van Frans de Vos De Vos, Frans
Frans de Vos (1792/1793-1859) was een Vlaamse dichter, belastingontvanger en leraar. Hij nam in 1830 deel aan de Belgische Revolutie en ontplooide daarna republikeins-democratische activi... Lees meer
en Frans Rens Rens, Frans
De verdienste van de letterkundige Frans Rens (1805-1874) lag niet zozeer in zijn eigen poëtische werk, maar wel in zijn inzet voor verschillende Vlaamsgezinde verenigingen en tijdschrift... Lees meer
tussen 1834 en 1875 bij diverse Gentse uitgevers-boekdrukkers verscheen.

Opzet en formaat – het zogenaamde klein 8° – sloten aan bij de succesrijke Nederlandsche Muzen-almanak van J. Immerzeel (opgericht in 1819) en zijn Zuid-Nederlandse imitaties van voor 1830, met name de Antwerpsche Almanach van Nut en Vermaek, de Lierse Almanak en de Belgische Muzen-Almanak Belgische Muzen-Almanak
De Belgische Muzen-Almanak (1826-1830) was een jaarlijkse poëzie-uitgave in de Zuidelijke Nederlanden die werd gerealiseerd op initiatief van Jan Wap. Lees meer
.

Ontstaan

Het jaarboekje ontstond als ‘een teeken der herlevende nationaliteit’ in een periode waarin elke poging tot bevordering van de Neder-Duitsche of Vlaamse taal- en letterkunde op tegenkantingen kon rekenen. De redactie hield zich daarbij ver van alle polemiek. Zo liet men de keuze van de spelling in de eerste jaargangen – toen dit voorafgaand aan de zogenaamde 'spellingoorlog Spellingoorlog
Spellingoorlog verwijst naar de spellingstrijd van 1839 tot 1844 tussen voor- en tegenstanders van de zogenaamde Commissiespelling, die een aanpassing van het Nederlands in Vlaanderen aan... Lees meer
’
(1839-1844) een belangrijke kwestie was – aan elke individuele medewerker over, zodat zowel de ‘zoo gezegde Hollandsche spelling Siegenbeek’ als de ‘spelling van den Heer Willems’ naast elkaar gebruikt kon worden en men zo de polemiek hierrond ontweek. De redactie zelf hield wel de spelling Siegenbeek aan vanuit de wens het streven naar eenheid van taal tussen Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer
en België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer
te blijven ondersteunen.

Verdere ontwikkeling

Was het publieksbereik in de beginperiode zeer beperkt, in 1840 bedroeg de oplage reeds 700 exemplaren. Een decennium later kwam er zelfs een luxe-editie op de markt. Dit commerciële succes is ongetwijfeld te danken aan het feit dat de redactie, vanaf de derde jaargang door Rens alleen gevoerd, er jaarlijks in slaagde een goed overzicht van de belangrijkste aspecten van de herlevende Vlaamse letterkunde te bieden.

De klemtoon lag aanvankelijk op poëzie, in de ogen van de redactie het ideale genre om de heropleving van de nationale literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer
te bewerkstelligen. Het ging daarbij vaak om nog niet eerder gepubliceerde bijdragen van nagenoeg alle vooraanstaande figuren uit de Vlaamse letterkunde van die periode, voornamelijk uit Oost- Oost-Vlaanderen
Dit artikel onderzoekt de vraag of en in welke mate de Vlaamse beweging in Oost-Vlaanderen een specifieke identiteit vertoonde. Lees meer
en West-Vlaanderen West-Vlaanderen
Lees meer
en Antwerpen Antwerpen
Lees meer
, minder uit andere provincies. Omdat de kolommen daarnaast ook openstonden voor duidelijk ‘mingeoefende Dichters’ liet het niveau van de bijdragen soms wel te wensen over. Het jaarboekje werd daardoor wel een toegankelijk forum voor jonge en debuterende literatoren van alle strekkingen. Vanaf de achtste jaargang steeg het aandeel van het proza geleidelijk. Een jaar later werd ook toneelwerk opgenomen. Daarnaast bevatte het jaarboekje ook een aantal vaste rubrieken waarvan vandaag vooral de Necrologie nog relevant is omdat de teksten zeer geregeld waardevolle bio-bibliografische gegevens leveren die in geen enkele andere bron terug te vinden zijn. De publicatie werd bij de dood van Rens stopgezet.

Literatuur

– H. Noels, Zuidnederlandse tijdschriften voor 1850, 1970 (Nederlandse Volkskundige Bibliografie, nr. 9).
– A. Deprez en M. Baeck, Nederduitsch Letterkundig Jaarboekje 1834-1875, 1983 (Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften in de negentiende eeuw, nr. 1).

Suggestie doorgeven

1998: Mario Baeck

2023: Mario Baeck

Inhoudstafel