Meijer, Arnold

Persoon
Jan Creve (2023, herwerking), Gjalt R. Zondergeld (1998)

Arnold Meijer (1905-1965) was Nederlandse fascist en Groot-Nederlander. Hij was de oprichter van Zwart Front (1934-1940) en Nationaal Front (1940-1941).

Volledige voornaam
Arnoldus Josephus
Alternatieve naam
Meyer
Geboorte
Haarlemmermeer, 5 mei 1905
Overlijden
Oisterwijk, 17 juni 1965
Leestijd: 6 minuten

Arnold Meijer werd geboren in een bemiddeld katholiek landbouwersgezin en studeerde van 1924 tot 1926 aan het kleinseminarie van Hageveld in Heemstede (Noord-Holland) en van 1926 tot 1930 aan het grootseminarie van Warmond (Zuid-Holland). Hij kreeg de wijdingen tot en met die van subdiaken, maar verliet eind 1930 het seminarie omwille van een persoonlijk conflict met zijn overste. Tot de zomer van 1933 deed hij nog pogingen om zijn priesteropleiding af te maken maar botste op een veto van de bisschop.

Fascisme en Zwart Front

Meijer onderging de invloed van de fascistische priester Wouter Lutkie Lutkie, Wouter
Wouter Lutkie (1887-1968) was een Noord-Brabantse katholieke priester die de Groot-Nederlandse gedachte verdedigde en voorstander was van het corporatisme en Italiaanse fascisme. Lees meer
. De twee correspondeerden en bouwden later een intense relatie op. In 1931 publiceerde Meijer de brochure Wij Vergaan, waarin hij waarschuwde voor de ondergang van Europa. Volgens Meijer kon alleen een waarachtig katholicisme, uitgedragen door een elite, een oplossing bieden. Daarbij zag hij het Italië van Mussolini als een voorbeeld. In 1933 publiceerde hij de brochure Waarheen? Fascisme, R.K. Staatspartij waarin hij het politieke katholicisme en de democratie scherp aanviel en zich positief uitliet over het fascisme.

In de loop van 1933 werkte hij een tijdlang als boerenknecht in Frankrijk. Ondertussen had hij zich aangesloten bij de Algemeene Nederlandsche Fascisten Bond (ANFB), waarvan hij in maart 1934 de propagandaleider werd voor Zeeland en Noord-Brabant. Enkele maanden later kwam het tot een breuk in de ANFB waarbij de zuidelijke afdelingen – omgedoopt tot Zwart Front Zwart Front
Het Zwart Front was een Nederlandse revolutionair-fascistische partij, op 5 mei 1934 door Arnold Meijer opgericht. De aanhang bleef grotendeels beperkt tot de provincie Noord-Brabant. Beg... Lees meer
–onder leiding van Meijer een veel radicaler en revolutionair, anti-kapitalistisch, ‘volksfascisme’ bepleitten. Zwart Front verzette zich onder leiding van Meijer ook tegen ‘de Jodenmacht’ maar verwierp tegelijkertijd ‘de verdwazing van de raszuiverheidsmanie’. Meijer kantte zich ook heftig tegen de Nationaal-Socialistische Beweging Nationaal-Socialistische Beweging
De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) was een Nederlandse politieke partij, op 14 december 1931 opgericht en geleid door Anton Mussert. Lees meer
(NSB) van Anton Mussert Mussert, Anton
Anton Mussert (1894-1946) was een Nederlandse politicus. Hij was de oprichter en leider van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB). Lees meer
die hij beschouwde als een anti-nationale bourgeoisbeweging die Nederland wilde uitleveren aan nazi- Duitsland Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer
.

In januari 1935 trok hij samen met Wouter Lutkie nog naar Rome, maar na de Italiaanse inval in Abbessinië en de toenadering van fascistisch Italië tot nazi-Duitsland sprak Meijer steeds minder over Italië en fascisme. Einde 1937 reisde hij ook een maand rond in het door Franco gecontroleerde Spanje.

Meijer verdedigde een uitgesproken Groot-Nederlands Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
standpunt. Hij onderhield contacten met Vlaams-nationalisten als Flor Grammens Grammens, Flor
Onderwijzer Flor Grammens (1899-1985) verwierf tijdens zijn leven grote bekendheid door zijn herhaalde en soms spectaculaire acties tegen de schendingen van de taalwetgeving. Lees meer
en – vooral via zijn medewerker Eugène van Wessem Van Wessem, Eugène
De Nederlander Eugène van Wessem (1900-1945) was lid van het Zwart Front en ijverde voor de politieke Groot-Nederlandse gedachte. Na zijn breuk met Zwart Front-leider Arnold Meijer rond ... Lees meer
– met verschillende vooraanstaanden in het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV). Vanaf 1937 was hij aanwezig op de landdagen van het V.N.V. en verschillende Vlaams-nationale manifestaties, zoals de IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
in 1940.

De revolutionaire acties van Zwart Front leidden tot huiszoekingen, verzegeling van persen, arrestaties en veroordelingen. Ook Meijer zelf werd herhaaldelijk gearresteerd, opgesloten en veroordeeld. In februari 1938 moest Meijer een gevangenisstraf van drie maanden uitzitten wegens smaad ten aanzien van de toenmalige minister Justitie Joop Van Schaik en minister-president Hendrikus Colijn.

Nationaal Front en verbod

Meijer slaagde er niet in om veel meer dan enkele duizenden aanhangers te werven. De verkiezingssuccessen van de NSB inspireerden Arnold Meijer om zich bij de parlementsverkiezingen van mei 1937 kandidaat te stellen maar Zwart Front haalde landelijk slechts goed 8000 stemmen of 0,2% van de stemmen. Daarvan kwamen bijna 5000 stemmen uit Noord-Brabant. Enkel in Oisterwijk, de woonplaats van Meijer, had Zwart Front een beduidende aanhang. Daar had ze ook twee verkozenen in de gemeenteraad. Na mislukte fusiegesprekken (onder meer met de Nederlandse Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer
-leider Ernst Voorhoeve Voorhoeve, Ernst
Lees meer
) bepleitte Meijer vanaf september 1939 de vorming van een breed ‘Nationaal Front’. In april 1940 ontbond hij Zwart Front en kwam het meer gematigde Nationaal Front Nationaal Front
Het Nationaal Front (1940-1941) was een Nederlandse autoritair-nationalistische beweging die in april 1940 werd opgericht door Arnold Meijer als opvolger van het door hem geleide Zwart Fr... Lees meer
tot stand. Zo sprak Meijer vanaf nu over een 'geleide democratie'. Dat bleek vooral een strategische keuze. De Groot-Nederlandse en antisemitische opvattingen bleven ongewijzigd.

Na de Duitse inval van mei ’40 hernam Meijer de vroegere retoriek van Zwart Front, met inbegrip van hevige aanvallen op de NSB. De scherpe houding tegenover de NSB leverde Nationaal Front duizenden nieuwe leden op. Maar dat zorgde tegelijk voor toenemend wantrouwen bij de Duitse bezetter, die de werking van het Nationaal Front bemoeilijkte. Meijer kreeg bovendien af te rekenen met de concurrentie van de meer gematigde Nederlandsche Unie Nederlandsche Unie
De Nederlandsche Unie was een Groot-Nederlandse organisatie uit het interbellum. Lees meer
. Zijn oproep in juni 1941 tot de vorming van een zelfstandig Nederlands Legioen voor de strijd tegen Sovjet-Unie kreeg binnen het Nationaal Front heel wat tegenkanting en leidde tot talrijke ontslagen. In december 1941 werd het Nationaal Front door de bezetter verboden, waarna Meijer zich politiek afzijdig hield.

Naoorlogse jaren

Na de bevrijding werd Meijer op verdenking van collaboratie opgesloten in het kamp Vught. Met de hulp van medestanders ontsnapte hij hier in mei 1945 . Terwijl hij ondergedoken zat gaf Meijer verschillende politieke brochures en het boek Alles voor het Vaderland uit, waarin hij de houding van zichzelf en het Nationaal Front tijdens de bezetting verdedigde. Hij bleef op vrije voeten tot hij zich in het voorjaar van 1946 weer aangaf.

In het kader van de Bijzondere Rechtspleging werd Meijer in 1946 wegens collaboratie veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf. De Bijzondere Raad van Cassatie veranderde het vonnis in een gevangenisstraf van 4 jaar. In 1948 kwam hij vervroegd vrij.

Na zijn gevangenisstraf vestigde hij zich opnieuw in Oisterwijk en stichtte hij in 1956 het hotel en bungalowpark ‘De Rosep’. Hij onthield zich van verdere politieke actie, maar onderhield wel nog contacten met de Aristo Aristo
Aristo (1930-1964) was een conservatief-katholiek Nederlands maandblad, dat sympathiseerde met het Verdinaso en het Italiaanse fascisme. Lees meer
-kring rond Wouter Lutkie en nam deel aan verschillende edities van de Frans-Vlaamse cultuurdagen Frans-Vlaamse Cultuurdagen
Lees meer
. In de jaren ’50 en ’60 had hij contacten met het Algemeen Diets Jeugd Verbond Algemeen Diets Jeugdverbond
Het Algemeen Diets Jeugdverbond (ADJV) was een Vlaams-nationalistische, Heel-Nederlandse jeugdvereniging die tussen 1949 en 1957 onder leiding van Staf Vermeire verschillende vendels en s... Lees meer
(ADJV) en zijn opvolger het Algemeen Diets Jongeren Verbond Algemeen Diets Jongeren Verbond
Het Algemeen Diets Jongerenverbond (ADJoV) was een Vlaams-nationalistische, Heel-Nederlandse jongerenvereniging, die werd opgericht in november 1961 als opvolger van het Blauwvoetjeugdver... Lees meer
(ADJoV). De voormalige Zwart Fronter en oostfronter Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer
Dick Andrée, die medio de jaren ’50 een Nederlandse ADJV-afdeling oprichtte, schreef in 1961 onder schuilnaam Fr. Van Noort het boekje Nationaal Front en Arnold Meijer. Het boekje werd uitgegeven bij Uitgeverij Oranje en was een uitgebreide ode aan de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
overtuiging van Arnold Meijer en de rol die het Nationaal Front speelde in de verspreiding van het Groot-Nederlandse gedachtengoed.

Meijer overleed in 1965 en werd begraven in Oisterwijk. Naar zijn laatste wens gebeurde dat in zwart uniform en met een leeuwenvlag op de kist. Deze lag op een boerenkar die getrokken werd door een span Brabantse boerenpaarden.

Werken

– Artikelen in Zwart Front; De Weg; Nederlandsch Dagblad.
Wat wil Zwart Front?, 1935.
Nederland en het Nieuwe Europa, 1940.
Alles voor het vaderland, 1946.

Literatuur

– L.M.H. Joosten, Katholieken en fascisme in Nederland 1920-1940, 1964.
– A.A. de Jonge, Crisis en critiek der democratie. Anti-democratische stromingen en de daarin levende denkbeelden over de staat in Nederland tussen de wereldoorlogen, 1968.
– W. Zaal, De Nederlandse fascisten, 1973.
– G.R. Zondergeld, Een kleine troep vervuld van haat. Arnold Meijer en het Nationaal Front, 1986.
– H. Schippers, Zwart en Nationaal Front. Latijns-georiënteerd rechts-radicalisme in Nederland (1922-1946), 1986.
– G.R. Zondergeld, Arnold Meijer: de leider uit Oisterwijk, in: Th. Cuijpers (red.), Zorgvolle Tijden. Oorlogsjaren in Oisterwijk, 1991, pp. 27-33.
– P. van Lent, Een bijzondere rechtspleging? De beoordeling van Arnold Meijer en zijn Nationaal Front na de bevrijding (1944-1948), in: Noordbrabants Historisch Jaarboek, jg. 11,1994, pp. 128-153.
– W.S. Huberts, In de ban van een beter verleden. Het Nederlands fascisme 1923-1945, Nijmegen, 2017.
– A. Van Noort, “Storm op den Staat”. Arnold Meijer (1905-1965). Een biografie van een fascistenleider, Hilversum, 2022.

Suggestie doorgeven

1975: Anthonius A. De Jonge (pdf)

1998: Gjalt R. Zondergeld

2023: Jan Creve

Databanken

Inhoudstafel