Haerens, Ernest

Persoon
Karla Vanraepenbusch (2023, aanvulling), Anne-Marie Van der Meersch (1998)

Ernest Haerens (1859-1947) was een Gentse hoogleraar die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om zijn lessen voort te zetten aan de door de Duitse bezetter vernederlandste universiteit, hoewel hij zich in de jaren daarvoor had uitgesproken tegen de vernederlandsing.

Geboorte
Gent, 13 oktober 1859
Overlijden
Brussel, 27 december 1947
Leestijd: 2 minuten

Na zijn studies aan de Rijksuniversiteit Gent behaalde Haerens in 1881 het diploma van ingenieur bruggen en wegen. Daarna werkte hij aan dezelfde universiteit, eerst als repetitor en vanaf 1896 als gewoon hoogleraar. Haerens liet zich in deze periode van zijn loopbaan nooit in met de Vlaamse beweging. Hij sprak zich zelfs uit tegen de vernederlandsing van de Gentse universiteit, die volgens hem de ondergang zou betekenen van de ingenieursopleiding die veel buitenlandse studenten aantrok (zie Hoger onderwijs Gent Hoger onderwijs in Gent
Met de vernederlandsing in 1930 als hoogtepunt is de Gentse universiteit een belangrijk strijdpunt geweest in de Vlaamse beweging. Van het Latijn uit 1817 tot het Engels van vandaag: het ... Lees meer
).

Activist maar niet Vlaamsgezind

Desondanks behoorde Haerens tot de groep van zeven professoren die in 1916 inging op de vraag van de Duitse bezetter om aan de Vlaamsche Hoogeschool te doceren. Hij werd ook benoemd tot directeur van de scholen voor burgerlijke bouwkunde en tot beheerder-opziener van de universiteit, een bestuurlijke topfunctie. In de weken daarna hielp hij de Duitse bezetter bij het rekruteren van nieuwe professoren.

Over zijn motieven om voor de Vlaamsche Hoogeschool te werken, is weinig bekend. In elk geval lijkt die keuze niet te zijn ingegeven door Vlaamsgezindheid. De activistische Gazet van Brussel De Gazet van Brussel
Het weekblad De Gazet Van Brussel (1903-1912) was het orgaan van de Brusselse socialisten, dat onder impuls van Camille Huysmans en Edmond Doms Vlaamsgezinde standpunten innam, zoals de v... Lees meer
schilderde Haerens af als een gedreven wetenschapper die in de eerste plaats zijn beroep wilde uitoefenen. Zijn Vlaamsgezinde collega-hoogleraar Paul Fredericq Fredericq, Paul
Paul Fredericq (1850-1920) was een vooraanstaande Gentse historicus, die als de officieuze ideoloog van het liberaal flamingantisme kan worden  omschreven. Als rector van de Gentse univer... Lees meer
uit de faculteit letteren en wijsbegeerte, die het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
volstrekt afwees en na de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
kortstondig rector was, omschreef hem als ‘een geldman & niets meer’.

Van topfunctie naar ballingschap

Omdat er te weinig activisten waren aan wie er na de bestuurlijke scheiding van België in de Vlaamse ministeries kaderposities konden worden toevertrouwd, werkte Haerens – behalve als hoogleraar – ook in de nieuwe Vlaamse administratie in Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer
, meer bepaald als directeur-generaal van Openbare Werken.

Na de bevrijding werd Haerens afgezet. Voor het verlies van zijn hoogleraarschap ontving Haerens na 1918 een eenmalige financiële tegemoetkoming uit Duitsland Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer
. Tijdens zijn ballingschap in Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer
voegde zich bij het Vlaamsch Comité Vlaamsch Comité
Het Vlaamsch Comité (1918-1919) werd opgericht om enerzijds de gemeenschappelijke politieke doeleinden van het activisme op het internationale forum aan de bod te brengen en anderzijds de... Lees meer
, een organisatie die het werk van de activisten vanuit het buitenland wilde verderzetten. In juli 1920 werd hij bij verstek tot vijftien jaar gevangenisstraf veroordeeld.

Dankzij de Uitdovingswet Uitdovingswet
Lees meer
van 1929 kon hij naar België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer
terugkeren, maar hij speelde daarna geen rol in de Vlaamse beweging.

Literatuur

– Assisenhof der Provincie Oost-Vlaanderen, Zaak Obrie, Lahousse, Mees, Dosfel en Anderen, 1920.
– Rijksuniversiteit Gent. Liber memorialis 1913-1960, 1960.
– D. Van Acker, Het activistisch avontuur, 2006.
– Wetenschap aan de von Bissinguniversiteit, geraadpleegd op 12 oktober 2022, op: https://www.bestor.be/wiki_nl/index.php/Wetenschap_aan_de_Von_Bissinguniversiteit.

Suggestie doorgeven

1973: Hendrik D. Mommaerts (pdf)

1998: Anne-Marie Van der Meersch

2023: Karla Vanraepenbusch

Databanken

Inhoudstafel