Fromme, Franz

Persoon
Winfried Dolderer (2023, aanvulling), Winfried Dolderer (1998)

Franz Fromme (1880-1960) was een Noord-Duitse publicist en bevorderaar van betrekkingen tussen de Vlaamse en Nederduitse beweging. Hij speelde een spraakmakende rol als propagandist van de Duitse Flamenpolitik en hij bleef de Duits-Vlaamse toenadering ook in het interbellum bepleiten.

Geboorte
Bremen, 26 april 1880
Overlijden
Bremen, 29 mei 1960
Leestijd: 4 minuten

Franz Fromme studeerde tussen 1899 en 1902 in Heidelberg, Kiel en Freiburg en vestigde zich na zijn huwelijk in 1908 in Lübeck. Vanaf 1917 woonde Fromme in Berlijn. Hoewel hij geen Nederduitse schrijver in de eigenlijke betekenis van het woord was, was hij voor de Nederduitse beweging van belang als ideoloog van een romantisch getint conservatief regionalisme. Fromme zag zijn tijd als gekenmerkt door de strijd van authentieke ‘volksculturen’ voor hun bestaan tegen de ‘vervlakkende’ en ‘nivellerende’ moderne, industriële beschaving: oftewel, de ‘kapitalistische centralisatie’. Dat denkkader voedde zijn belangstelling voor nationale bewegingen, die bij uitstek het verzet belichaamden tegen de ‘vervlakkende’ internationale tendensen. Hij publiceerde voor de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
onder meer over de Ierse, IJslandse en Vlaamse kwestie.

Op een reis naar IJsland leerde Fromme in 1911 Andries Mac Leod kennen, de zoon van de Gentse hoogleraar Julius Mac Leod Mac Leod, Julius
Julius Mac Leod (1857-1919) was hoogleraar plantkunde aan de Gentse universiteit en een Vlaamsgezinde progressieve liberaal. Hij was een belangrijke pleitbezorger van de vernederlandsing ... Lees meer
. In 1913 was hij twee keer op bezoek bij de familie Mac Leod, maakte hij kennis met Gentse flaminganten Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer
en schreef hij een opstel over Vlaanderen, waarin hij België al een ‘kunstmatig maaksel’ noemde. Zijn opvattingen over het wezen van de Belgische staat kregen eveneens reeds voor de oorlog gestalte onder invloed van de stellingen van Maurits Josson Josson, Maurits
Maurits Josson (1855-1926) was een liberale Brusselse jurist die ijverde voor de vernederlandsing van het openbare leven. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vervulde hij een trekkersrol binne... Lees meer
over Frankrijk Frankrijk & Vlaanderen
De verhouding tussen Vlaanderen en Frankrijk werd altijd gekenmerkt door een aanzienlijke dubbelzinnigheid. Hoewel er lange tijd een grote affiniteit met de Franse cultuur bestond, werd d... Lees meer
als ‘eeuwenoude vijand’.

Fromme zag België als het historische strijdperk van Romanen en Germanen, waar het in vredestijd de Romanen waren die over alle troeven beschikten. De Germanen, politiek onhandig en onderling verdeeld, waren gedoemd om te bezwijken onder het overwicht van de Romaanse cultuur. Frankrijk had volgens Fromme de Belgische staat ingericht als ‘verfransingsmachine’ om de op termijn beoogde annexatie cultureel voor te bereiden. De vernietiging van België was dus voor de Vlamingen de enige redding.

Deze stelling verkondigde Fromme tijdens de Eerste Wereldoorlog in talloze artikels en brochures. Hij was dan ook een sympathisant van de Jong-Vlamingen Jong-Vlaanderen (1914-1918)
Jong-Vlaanderen (1914-1918) was een in Gent opgerichte activistische drukkingsgroep, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een radicaal Vlaams-nationalistisch en anti-Belgisch politiek progr... Lees meer
, die dezelfde ideeën beleden. Vlaanderen moest volgens Fromme een zelfstandige satellietstaat worden van het Duitse Rijk. Om strategische redenen moest Duitsland bovendien het oostelijke gedeelte van Wallonië aanhechten en moest de Waalse bevolking er worden verdreven. Fromme, die tijdens de oorlog eind 1916 zelf in België was, was een onverbiddelijke tegenstander van de officiële Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer
. Hij vond de Duitse gezagdragers in Brussel allemaal ‘onwetend’ en ‘onbekwaam’, en verweet hen dat ze door Belgische wetten toe te passen de ‘verfransingsmachine’ op dreef hielden.

Na de oorlog werd Fromme vanaf de tweede helft van de jaren 1920 de spilfiguur in de contacten tussen Nederduitse en Vlaamse kringen. Samen met onder meer de oud- activist Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
Godfried Rooms Rooms, Godfried
Godfried Rooms (1893-1968) was vanaf 1915 de kopman van de kern activistische krijgsgevangenen in het kamp van Göttingen en bleef als activistische balling in Duitsland ook in het interbe... Lees meer
richtte hij in 1926 in Berlijn een Nederduits-Vlaamse werkgemeenschap op. Hij onderhield contacten met Vlaamse dichters, verzorgde Vlaamse lied- en literatuuravonden en publiceerde in de late jaren 1920 tal van artikels over Vlaanderen in Nederduitse tijdschriften. Tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
verbleef Fromme in Brussel als cultureel redacteur van de Brüsseler Zeitung.

Werken

– Flämen und Wallonen in Belgien, in: Die Grenzboten, jg. 72, 1913, nr. 25, pp. 551-557.
– Die vlämische Frage, in: Die Tat, jg. 7, 1915, pp. 317-326.
– Die Bedeutung einer vlämischen Hochschule, in: Deutsche Rundschau, jg. 42, 1916, nr. 5, pp. 161-170.
– De Toostand van 't Platduutsch, in: Dietsche Stemmen, jg. 1, 1916, nr. 7, pp. 1-9.
– Belgisches und Unbelgisches. Ausgewählte Aufsätze, 1917.
– Belgien in der europäischen Politik, in: Der Belfried, jg. 3, 1918, nr. 3, pp. 145-153.
– Germanisches Erwachen, in: Deutsch-Niederländische Symphonie, 1937.
– Begegnungen mit Flamen, 1942.
– Rückblick, in: Mitteilungen aus dem Quickborn, 1965, pp. 95-99.

Literatuur

– H. Quistorf en J. Sass, Niederdeutsches Autorenbuch, 1959.
– H. Tomme, Franz Fromme weldra 80, in: De Standaard, 21 april 1960.
– H. Tomme, Franz Fromme te Bremen overleden, in: De Standaard, 3 juni 1960.
– W. Dolderer, De nieuwe Duits-Vlaamse toenadering na de Eerste Wereldoorlog, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 47, 1988, nr. 2, pp. 109-128;
– W. Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt, 1989, (Kasseler Forschungen zur Zeitgeschichte, nr. 7).
– B. Yammine: Drang nach Westen. De fundamenten van de Duitse Flamenpolitik, 2011.

Suggestie doorgeven

1973: Ludo Simons (pdf)

1998: Winfried Dolderer

2023: Winfried Dolderer

Databanken

Inhoudstafel