Cupérus, Nicolaas

Werd geboren uit ouders van Friese afkomst. Cupérus was van zijn zevende tot zijn twaalfde jaar (1849-1854) leerling aan de Duitse protestantse school te Antwerpen en van 1854 tot 1860 aan het atheneum aldaar. Op achttienjarige leeftijd trad hij in de bloeiende theehandel van zijn vader.

Als bezieler van de Belgische turnbeweging wenste Cupérus het propageren van het wetenschappelijke turnen te koppelen aan de strijd voor de rechten en de geestelijke ontvoogding van het Vlaamse volk. In 1860 werd hij lid en weldra secretaris van de enige turnkring te Antwerpen, de Société royale de Gymnastique et d'Armes (gesticht in 1839). In de Belgische Turnbond, waarvan hij in 1865 medestichter was, bekleedde hij de functies van secretaris (1865-1877) en voorzitter (1878-1923). In 1867 begon hij, op aandringen van zijn vriend Frans Gittens Gittens, Frans
Frans Gittens (1842-1911) was een Antwerpse stadsbibliothecaris en liberaal gemeenteraadslid, die romantisch nationalistische toneelstukken schreef. Lees meer , de eerste ontwerpen te maken voor de stichting in Antwerpen van een Nederlandstalige turnvereniging voor het volk; hieruit ontstond in 1868 de Gymnastische Volkskring waarvan hij de turnleider werd en van 1873 tot 1923 de voorzitter was. Cupérus werkte tevens een eenvormige turnvaktaal uit. Hij publiceerde in 1883 en 1885 'proeven' in het Nederlands en het Frans. Zijn Nederlandstalige terminologie werd in 1886 door een in zijn woning georganiseerd 'congres' van afgevaardigden van Belgische en Nederlandse gymnastiekverenigingen en regeringswaarnemers bekrachtigd. Als journalist binnen de turnwereld was Cupérus medewerker aan Le Gymnaste Belge, door Jacob Happel van 1865 tot 1874 uitgegeven, en stichter in 1873 van het tijdschrift Volksheil dat tot 1896 bestond. Zijn sociale bekommernis deed hem tijdens de Frans-Duitse oorlog, samen met August de Meyer, naar het slagveld trekken om er de gekwetsten te verplegen.

Als overtuigd liberaal flamingant Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer was Cupérus medestichter en een tijdlang voorzitter van de Van Maerlant's Kring Van Maerlant's Kring
De liberale Van Maerlant’s kring (1873-1878) organiseerde voordrachten, cursussen en concerten in de gemeenten rond Antwerpen. Lees meer en lid van De Olijftak De Olijftak
De Olijftak was een in 1835 opgerichte Antwerpse rederijkerskamer, die in de context van het ontluikende Vlaamsgezinde cultuurleven wilde aanknopen bij de bewonderde 16de-eeuwse rederijke... Lees meer , het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer , de Liberale Vlaamsche Bond Liberale Vlaamsche Bond van Antwerpen
De Liberale Vlaamsche Bond was een liberale kiesvereniging die in 1866 in Antwerpen werd opgericht door Julius de Geyter, Hendrik Lenaerts en anderen. Lees meer en het Verbond van Vlaamsche Liberale Vereenigingen Verbond van Vlaamsche Liberale Vereenigingen
Lees meer . Van 1875 tot 1894 en opnieuw van 1903 tot 1911 zetelde hij als fervent democratisch-liberaal vrijdenker – hij was lid van de Antwerpse loge Les Amis du Commerce et la Persévérance réunis, ging in 1876 over naar de loge Les Elèves de Thémis waarvan hij tot 1880 voorzitter was en behoorde in 1888-1890 tot de uittredende groep die de eerste eentalig Nederlandse loge Marnix van Sint-Aldegonde oprichtte – in de Antwerpse gemeenteraad waar hij zich vooral wijdde aan de problemen van het stadsonderwijs.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog behoorde Cupérus tot de Vlaamsgezinde ondertekenaars van twee open protestbrieven, de eerste tegen de vernederlandsing van de Gentse universiteit door de bezetter (januari 1916), de tweede tegen het optreden van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer (maart 1917). Als waarnemend directeur (1915-1919) van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen
Het Koninklijk Conservatorium Antwerpen is een onderwijsinstelling voor dans, drama en muziek. In 1898 was het de eerste Nederlandstalige instelling voor hoger onderwijs in België. ... Lees meer verzette hij zich tegen de benoeming in december 1917 in het kader van de bestuurlijke scheiding van twee activistische bestuursleden. Van dan af organiseerde hij de maandelijkse bestuursvergadering in zijn eigen woning en nodigde de nieuwelingen niet uit.

Van 1919 tot 1921 was Cupérus senator voor het arrondissement Antwerpen. In die hoedanigheid legde hij op 12 april 1921 tijdens de algemene bespreking van de wet op het taalgebruik in bestuur Bestuur
Het taalgebruik in het bestuur is een centraal aspect van de Belgische taalkwestie. Het omvat het proces van het afdwingen van taalrechten voor Vlamingen evenals de bestuurstaalwetgeving ... Lees meer szaken een uitgesproken flamingantische verklaring af. Hij veroordeelde de verfransing, verklaarde zich voorstander van de vernederlandsing van de Gentse universiteit en vroeg de gelijkberechtiging van Vlamingen en Walen in bestuurszaken en in het leger Leger
Lees meer .