Beke, Wouter

Wouter Beke groeide op in Leopoldsburg. Zijn vader was er huisarts en zijn moeder leidde een dagcentrum voor gehandicapten. Beke is licentiaat in de politieke wetenschappen (KU Leuven) en schreef zijn dissertatie over de ontwikkeling van het personalisme binnen de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer (een christelijk-humanistische filosofie die naar een derde weg zocht tussen het individualisme en het collectivisme). Van 1996 tot 2003 was hij universitair assistent aan diezelfde universiteit. Zijn promotor was Emmanuel Gerard. Als assistent publiceerde hij verschillende artikelen over het christendemocratische gedachtegoed, onder meer in Res Publica, Nieuw Tijdschrift voor Politiek en De Gids op Maatschappelijk Gebied.

De ziel van een zuil

In 2004 promoveerde hij op een proefschrift over de naoorlogse geschiedenis van de Christelijke Volkspartij, dat in 2005 in boekvorm verscheen: De ziel van een zuil: de Christelijke Volkspartij 1945-1968. Daarin beschrijft Beke hoe de christendemocratische partij zich na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer als brede volkspartij, een zogenaamde ‘catch-all-party’, wilde profileren en hoe geloof en kerkelijke belangen daarbij lange tijd een bindmiddel waren.

Beke beschouwt het jaar 1958 als een belangrijk kantelmoment. Toen het schoolpact de levensbeschouwelijke breuklijn pacificeerde, nam het mobiliserende karakter van het christelijke geloof af binnen de partij. Omdat het geloof als binding niet langer voldoende aansprak, namen de communautaire spanningen toe, wat tot de splitsing van de partij leidde in 1968.

Politieke ontwikkeling

Op 18-jarige leeftijd nam Beke deel aan de bijeenkomsten van Vlaanderen Morgen, de onafhankelijke denktank rond Hugo Schiltz Schiltz, Hugo
Hugo Schiltz (1927-2006) was een advocaat en politicus voor de Volksunie. Hij zetelde in de Antwerpse gemeenteraad, de Kamer en maakte deel uit van een Vlaamse Regering. Hij zetelde in he... Lees meer . Hij schreef in de periode 1994-1998 verschillende artikels voor het gelijknamige tijdschrift, onder andere over de Vlaamse identiteit. In 1996 werd Beke lid van de CVP, naar eigen zeggen na lezing van een boek van Leo Tindemans Tindemans, Leo
De Vlaamse christendemocraat Leo Tindemans (1922-2014) leidde vier Belgische regeringen. Hij werd nadien CVP-voorzitter en later ook minister van Buitenlandse Zaken. Als minister van Geme... Lees meer over het personalisme. In 1999 verscheen hij voor het eerst op een lokale lijst in Leopoldsburg. Hij was actief bij de CVP-jongeren CVP-Jongeren
CVP-Jongeren was de jeugdafdeling van de Christelijke Volkspartij (CVP). De organisatie evolueerde geleidelijk van politieke leerschool naar autonome drukkingsgroep met een eigen programm... Lees meer en in 2001 werd hij CVP-gemeenteraadslid in Leopoldsburg.

Met zijn publicaties liep Beke in het oog van de CPV-leiding. CVP-voorzitter Stefaan de Clerck zou de 27-jarige Beke in 2001 nauw betrekken bij de vernieuwingsoperatie die de partij omvormde tot CD&V (Christen-Democratisch & Vlaams). Beke schreef mee aan het manifest Elke Mens Telt. Hij hield een pleidooi voor meer ‘menselijke zekerheid’, met oog voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en de gevaren van DNA-onderzoek. De Clerck maakte Beke voorzitter van de commissie die de teksten voor het vernieuwingscongres moest voorbereiden.

Bekes commissie liet zich opmerken met enkele voorstellen voor het homohuwelijk, het migrantenstemrecht, maar ook voor een confederaal model waarbij 'Vlaanderen en Wallonië in onderling overleg en met wederzijdse instemming beslissen welke bevoegdheden, op welke wijze en door welke instellingen op Belgisch niveau uitgeoefend worden'. Die voorstellen werden door het partijbestuur afgezwakt. Niettemin zouden de leden zich op het congres van Kortrijk in september 2001 toch uitspreken voor dat confederale model. Mede op aansturen van Beke maakte CD&V daarmee een confederale bocht. Voor de partij werd Vlaanderen het belangrijkste beleidsniveau. 

In 2003 ruilde Beke de universiteit definitief in voor de politiek. Na de federale verkiezingen van 2003 werd hij samen met Cathy Berx ondervoorzitter van CD&V. Yves Leterme Leterme, Yves
Yves Leterme (1960) was christendemocratisch minister-president (2004-2007) van de Vlaamse Regering en eerste minister (2008-2011) van de federale regering. Hij ijverde voor confederalism... Lees meer werd voorzitter. Als lid van de Vlaamsgezinde Boetfortgroep binnen de partij roerde Beke mee de communautaire trom. Hij onderhandelde mee de kartelbesprekingen met N-VA Nieuw-Vlaamse Alliantie
De N-VA is op electoraal vlak de meest succesvolle Vlaams-nationalistische partij ooit en slaagde er ook in om de grootste Belgische partij te worden. Ze zit bijna 20 jaar in de Vlaamse R... Lees meer en verdedigde het kartel in verschillende opiniestukken, onder meer samen met Bart de Wever De Wever, Bart
Bart de Wever (1970) is een Vlaams-nationalistisch politicus. Hij is sinds 2004 voorzitter van de N-VA, die onder zijn voorzitterschap de grootste partij van België werd. Sinds 2013 is hi... Lees meer . Volgens Beke kon met een kartelpartij de aloude ambitie van een brede volkspartij nieuw leven ingeblazen worden, met een regionaal bewustzijn als bindmiddel.

Van huisideoloog tot voorzitter

Bij de verkiezingen in 2004 werd Beke senator, als opvolger van De Clerck. Hij profileerde zich op ethische en institutionele thema’s. Intussen ontpopte Beke zich als huisideoloog van CD&V met het boek De mythe van het vrije ik (2007). Het boek werd in de markt gezet als het christendemocratische antwoord op Guy Verhofstadts Verhofstadt, Guy
Guy Verhofstadt (1953) is een liberaal politicus die actief was en is op het nationale en internationale niveau. Onder zijn voorzitterschap vond er een verruiming plaats van de liberale p... Lees meer Burgermanifesten en het individualistische credo van paars. Vanuit de theorieën over het communautarisme, een politieke filosofie die in de jaren 1980 ontstond en het belang van de gemeenschap, gedeelde waarden en tradities benadrukte, maakt het boek een kritisch bilan op van het beleid van paars. De standenloze Beke kreeg daarmee de reputatie van een veeleer behoudend christendemocraat, met een sterk Vlaamsgezinde oriëntering.

Bij de verkiezingen in 2007 en 2010 werd Beke herkozen als senator. Na twee interimvoorzitterschappen volgde hij in 2010 Marianne Thyssen op als voorzitter van CD&V. Zij trad af vanwege de tegenvallende verkiezingsresultaten. In 2010-2011 onderhandelde Beke mee over de federale regeringsformatie en was hij korte tijd koninklijk onderhandelaar.

Beke wordt beschouwd als een van de architecten van de zesde staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer , met onder andere de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV). Onder zijn impuls werd de financieringswet hervormd, waarbij de deelstaten sterker geresponsabiliseerd werden voor hun inkomsten en de transfers tussen de verschillende gewesten gevoelig zouden afnemen (zie Financiële transfers Financiële transfers
Dit lemma brengt het verloop van veertig jaar interregionale transfers in België in kaart, evenals de verklaring, de verantwoording en de effecten ervan. Meer dan een centenkwestie zijn t... Lees meer ). Beke plaatste zich daarmee  in een traditie van christendemocratische staatshervormers.

CD&V hield stand bij de lokale verkiezingen in 2012 en bleef de grootste partij. Met de ‘Operatie Innesto’ wilde Beke de inhoudelijke vernieuwing voorbereiden in de aanloop naar de verkiezingen in 2014. Met zijn boek Het moedige midden. Voor het versterken van mensen (2013) wilde hij die operatie afronden, met een duidelijk minder conservatief en sociaaleconomisch linkser geluid. Met het werk van Hugo Schiltz Schiltz, Hugo
Hugo Schiltz (1927-2006) was een advocaat en politicus voor de Volksunie. Hij zetelde in de Antwerpse gemeenteraad, de Kamer en maakte deel uit van een Vlaamse Regering. Hij zetelde in he... Lees meer in de hand verdedigde hij in het boek de zesde staatshervorming tegen de kritiek van de N-VA.

Beke uitte als voorzitter meermaals de ambitie om van CD&V opnieuw de leidende volkspartij van Vlaanderen maken. In 2014 bleef CD&V echter onder de lat van de 20% bij de Vlaamse en federale verkiezingen. Beke zelf werd verkozen als Kamerlid. De nieuwe machtsverhoudingen met de N-VA als grootste partij leidden tot een strategische herpositionering, waarbij CD&V federaal toetrad tot een rechtse hervormingscoalitie met MR, N-VA en Open Vld Vlaamse Liberalen en Democraten
Lees meer , zonder de Franstalige tegenhanger PSC. Beke verzaakte aan de Zestien en probeerde de partij binnen de regering sociaal te profileren, onder meer met het pleidooi voor een vermogenswinstbelasting. Die herpositionering leidde tot spanningen met zowel de coalitiepartners, vooral de N-VA, maar ook met bepaalde strekkingen in de eigen zuil.

Minister

In 2016 werd Beke herkozen. Hij werd daarmee de langstzittende voorzitter sinds Frank Swaelen. Zijn essay Het nieuwe wij moest de inhoudelijke koers uitzetten. CD&V hield stand bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018, maar na het grote verlies bij de Vlaamse en federale verkiezingen van 2019 koos Beke voor het ministerschap. Eerst volgde hij Kris Peeters Peeters, Kris
Kris Peeters (1962) is jurist. Hij is cd&v-politicus en voormalig UNIZO-topman. Peeters werd Vlaams minister in 2004 en was minister-president van 2007 tot 2014. Van 2014 tot 2019 was... Lees meer op in de federale regering, daarna werd hij minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding in de Vlaamse regering- Jambon Jambon, Jan
Jan Jambon (1960), informaticus, brak in 1988 met de VU en werd een prominente figuur in de Vlaamse Volksbeweging. Hij pleitte voor een onafhankelijk Vlaanderen in de EU. In 2006 trad hi... Lees meer . De aanstelling van Beke in 2019 was voorwerp van kritiek, omdat hij als voorzitter zichzelf benoemde.

Onder zijn bewind volgden er extra investeringen in de gehandicaptensector, woonzorgcentra en ziekenhuisinfrastructuur en werd er een nieuw sociaal akkoord gesloten in de welzijnssector. Beke lanceerde als minister ook de Zorgzame Buurten, projecten voor kleinschalige zorginitiatieven op wijkniveau. Hij zette ook de denkoefening Vroeg en Nabij op, die moest leiden tot een ommezwaai in het gezins- en jeugdbeleid.

Als minister kwam Beke onder vuur met uiterst hoge sterftecijfers in de woonzorgcentra tijdens de COVID-pandemie en met schandalen in de kinderopvang. Na het overlijden van een baby in een crèche in Mariakerke nam Beke ontslag in mei 2022. Hij keerde terug naar de Kamer en nam zijn functie als burgemeester van Leopoldsburg opnieuw op. In 2024 is hij Europees lijsttrekker voor CD&V.

Beke is ook lokaal actief. Sinds 2013 is hij burgemeester van Leopoldsburg. In 2004 was hij al schepen geworden.