Vlaamse Leeuw

Het historische wapenteken van de graven van Vlaanderen dat evolueerde tot het belangrijkste symbool van de Vlaamse beweging en van de Vlaamse autonomie.

De Vlaamse leeuw is een zwarte klimmende leeuw met rode tong en klauwen op een geel veld. De oudst bekende voorstelling ervan bevindt zich op het ruiterzegel dat graaf Filips van de Elzas in 1162 in gebruik neemt. Daarmee is het het oudste aantoonbare leeuwenwapen van de Nederlanden. Afbeeldingen van de leeuwen van Brabant, Holland, Limburg en Gelderland duiken pas één tot meerdere generaties later op. Bovendien staat het ondertussen vast dat Filips van de Elzas niet als eerste telg van het Vlaamse gravenhuis een leeuw voert. Zo zegelt zijn achterneef Willem van Ieper vier jaar eerder met een stappende leeuw.

Over de redenen waarom de graven van Vlaanderen een leeuw in hun wapen opnemen, is weinig met zekerheid bekend. Een sage die rond het midden van de 14de eeuw opgetekend is, verhaalt dat graaf Filips het blazoen heeft buitgemaakt op een mohammedaanse vorst. In de 17de eeuw meent men, allicht onder invloed van het cartografische Leo Belgicus-motief, dat de leeuwenwapens van de Nederlandse vorstendommen in onderlinge afspraak tot stand zijn gekomen. Ook in deze ontstaanslegende zijn de kruistochten de plaats van handeling. In elk geval is het zo dat de heraldische leeuw qua vormgeving en qua symboliek uit het Nabije Oosten stamt en opgebouwd is met antieke, joodse, christelijke en islamitische elementen.

Tot aan de Franse Revolutie fungeert de Vlaamse leeuw als het wapenschild van de graven van Vlaanderen. Daarnaast is hij het herkenningsteken van de instellingen die het graafschap besturen. Na 1815 zetten de provinciewapens van Oost- en West-Vlaanderen deze laatste gebruikswijze voort.

Een aantal omstandigheden zorgen ervoor dat de Vlaamse leeuw zich vervolgens ontpopt tot symbool van de V.B. In de eerste plaats beantwoordt deze ontwikkeling aan de nood die alle nationalistische bewegingen hebben aan tekens en symbolen met een mobiliserend vermogen. Ze moet ook gezien worden in de ruimere context van de historiserende traditieschepping die typisch is voor de 19de eeuw. De identificatie van de Vlaamse strijd met de Guldensporenslag Guldensporenslag
De Guldensporenslag was een veldslag op de Groeningekouter nabij Kortrijk op 11 juli 1302. Hierbij werd het Franse ridderleger verslagen. De slag kreeg in de Vlaamse beweging een symbolis... Lees meer is inhoudelijk van doorslaggevend belang. Toch staat de Vlaamse leeuw voor meer dan alleen de cultus van 1302. Zoals bij de emblemen van het Bretoense, Catalaanse of Schotse nationalisme, houdt hij ook een aanspraak op de status van historische natie in.

De ontwikkeling van de Vlaamse leeuw tot strijdsymbool vindt weliswaar zijn eerste aanzetten in de werken van Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer (1838) en Hippoliet van Peene Van Peene, Hippoliet
Hippoliet van Peene (1811-1864) was een huisarts en toneelauteur. Hij schreef de tekst voor De Vlaamse Leeuw, dat later het Vlaamse volkslied zou worden. Met zijn vele oorsponkelijk theat... Lees meer (1847), maar komt pas enkele decennia later echt op gang. In 1872-1874 woedt een pennenstrijd over de herkomst van het Vlaamse wapen. Een studententijdschrift dat een jaar later van start gaat, krijgt de veelzeggende titel De Vlaamsche Vlagge De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer mee. In 1893 is de Vlaamse leeuw al dermate als symbool aanvaard dat flamingant Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer ische studenten en burgerij op 11 juli de leeuwenvlag hijsen. Rond 1910 dringt de Vlaamse leeuw ten slotte ook door in het vlaggenwezen van de arbeidersbeweging.

De Eerste Wereldoorlog en zijn nasleep geven de Vlaamse leeuw een nieuwe emotionele lading. Voordien is er geen sprake van een tegenstelling tussen de Belgische driekleur en de Vlaamse leeuwenvlag. Na de versnelling van het natievormende proces door het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer is dat wel het geval. De Vlaams-nationalisten veruitwendigen mettertijd hun afrekening met alles wat naar Belgisch patriottisme zweemt, met een uitgesproken afkeer voor de driekleur. In de plaats daarvan propageren ze een geheel zwarte leeuw. Door de eertijds rode tong en klauwen zwart te kleuren, willen ze hun breuk met het officiële België uitbeelden. De andere meer gematigde flaminganten houden daarentegen begrijpelijkerwijze vast aan de traditionele leeuwenvlag. De Tweede Wereldoorlog heeft de standpunten terzake nog verhard. In de mate dat ze al niet liever achter geel-zwarte runentekens aanstappen, projecteren de meer extreme Vlaams-nationalisten voortaan hun aversie voor de politieke linkerzijde ook op het luttele rood in de historische Vlaamse leeuw.

Alle argumenten van de controverse komen nog eens aan de orde wanneer de toenmalige Nederlandse Cultuurgemeenschap zich in 1972 van officiële symbolen wil voorzien. Uiteindelijk kiest de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap
Lees meer op 22 mei 1973 voor de oorspronkelijke leeuw. De koninklijke bekrachtiging van dit decreet volgt op 6 juli. Ondertussen neemt de Cultuurraad ook een eigen zegel aan. Het vertoont de leeuw, vergezeld van vijf zwarte sterren, op een koninklijk gekroond schild. De toevoeging van de sterren, die de vijf Vlaamse provincies representeren, wekt in de pers nogal wat beroering. Hoewel de Vlaamse Raad Vlaams Parlement
Het Vlaams Parlement is de parlementaire vergadering van de Vlaamse deelstaat in het federale België. Zijn geschiedenis kent drie grote fasen: de periode van de Cultuurraad voor de Neder... Lees meer dit wapen bij decreet van 30 maart 1988 heeft bevestigd, keert hij in het decreet van 7 november 1990 op zijn stappen terug. Voortaan zijn vlag en wapen van de Vlaamse Gemeenschap Vlaamse Gemeenschap
De Vlaamse Gemeenschap (1980) is een van de drie gemeenschappen in België (naast de Franse en Duitstalige Gemeenschap) die bevoegd is voor de zogenaamde ‘persoonsgebonden aangelegenheden’... Lees meer identiek. De officiële beschrijving van de vlag luidt nu "in geel met een zwarte leeuw, rood geklauwd en getongd". In de meer archaïsche heraldische beschrijving van het wapen heet het "in goud een leeuw van sabel, geklauwd en getongd van keel".