Trefois, Clemens

Persoon
Sam Van Clemen (2023, aanvulling), Bernard Van Causenbroeck (1998)

Clemens Trefois (1894-1984) was een volkskundige en onderzoeker van de landelijke architectuur. Tijdens de Tweede Wereldoorlog belandde hij in de collaboratie. Nadien hernam hij zijn werkzaamheden.

Volledige voornaam
Clemens V.
Alternatieve naam
Clement Trefois
Geboorte
Gent, 8 juli 1894
Overlijden
Gent, 21 oktober 1984
Leestijd: 3 minuten

Clemens Trefois groeide op in een arbeidersgezin in Gent. Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
was Trefois oorlogsvrijwilliger. Als frontsoldaat begon hij met zijn volkskundig onderzoek en schreef hij een tekst over oorlogsfolklore aan het IJzerfront waarin hij getuigde over zijn Vlaamsgezindheid. Hij verliet de loopgraven als een overtuigde flamingant.

In 1920 behaalde hij het diploma van architect-technicus aan de Gentse Sint-Lucasschool. Snel daarna raakte hij als eerste redacteur verbonden aan het Hoger Instituut voor Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde van de Gentse universiteit. Met steun van de professoren Henry van de Velde, Stan Leurs Leurs, Stan
Lees meer
en Paul de Keyser De Keyser, Paul
Paul de Keyser (1891-1966) was een hoogleraar en volkskundige. Hij doceerde esthetica, Middelnederlands en volkskunde. Hij werd in 1959 ondervoorzitter van de net opgerichte Kultuurraad v... Lees meer
ging hij zich interesseren voor de landelijke architectuur.

Na een oproep van Paul de Mont De Mont, Paul
Paul de Mont (1895-1950) was toneelschrijver, journalist en hoofdredacteur van verschillende kranten. Als leidende figuur van Rex-Vlaanderen zette hij zich voor in voor de samenwerking va... Lees meer
op het Vlaamse Filologencongres Vlaamse Filologencongressen
De Vlaamse Filologencongressen werden van 1910 tot 1983 om de twee jaar gehouden in een Vlaamse stad. Doel was de stimulering van het Vlaamse wetenschappelijke leven. Lees meer
in 1926 in Gent verzamelde Trefois gegevens over Vlaamse huizen- en hoevenbouw. Ook bestudeerde hij dit onderwerp in Frans-Vlaanderen Frans-Vlaanderen
Dit artikel belicht de belangstelling vanuit de Vlaamse beweging voor de Vlaamse cultuur in Noord-Frankrijk. Lees meer
, Engeland en Friesland. Hierbij kreeg hij de steun van Jozef Goossenaerts Goossenaerts, Jozef
Jozef Goossenaerts (1882-1963) was een Vlaams-nationalistische duivel-doet-al, die gedurende meer dan een halve eeuw betrokken was bij uiteenlopende socioculturele, (partij)politieke en i... Lees meer
. Daarbij hanteerde hij een voor dit onderwerp nieuwe methode, het veldonderzoek. In hetzelfde jaar stichtte hij mee de Vereniging voor Folklore in Oost-Vlaanderen. Van 1932 tot 1938 was hij navorser bij het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek. In deze jaren hield hij talrijke voordrachten over landelijke architectuur en was hij betrokken bij vele volkskundige activiteiten.

In 1940 werd hij lid van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV) en in 1941 van de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer
(DeVlag). Hij publiceerde in het blad van deze collaboratieorganisatie over hoevebouw in Vlaanderen. Ook bemande Trefois samen met Emiel Vercammen de redactie van Hamer, het maandblad van de Germaansche Werkgemeenschap Vlaanderen Germaansche Werkgemeenschap Vlaanderen
De Germaansche Werkgemeenschap Vlaanderen was actief tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij bestudeerde de relatie tussen Vlaanderen en de Germaanse wereld op historisch en maatschappelijk g... Lees meer
, een organisatie van SS-signatuur die hij zelf had mee opgericht. Hij schreef in het tijdschrift over oud-Germaanse bouwkunst. In 1943 werd hij hoofdredacteur. Hij was ook betrokken bij de nationaalsocialistische uitgeverij De Burcht De Burcht
De Burcht was een Vlaamse SS-uitgeverij die ressorteerde onder de Germaanse Werkgemeenschap Vlaanderen en onder de leiding stond van Julien Bernaerts. Lees meer
.

Na de bevrijding in 1944 werd Trefois met zijn echtgenote geïnterneerd. In 1946 kwam hij vrij. In 1947 werd hij buiten vervolging gesteld, maar afgezet als ambtenaar. Bij de Oostvlaamse Folklorebond werd hij tijdelijk geschrapt als lid.

Na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
zette Trefois zijn volkskundig werk voort. Hierover publiceerde hij in Oostvlaamse Zanten, De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer
en Het Volk Het Volk
Het Volk (1891-2008) was de Gentse krant van de christelijke arbeidersbeweging. Lees meer
. Ook deed hij onderzoek naar de Nederlandse architectuur in Zuid-Afrika Zuid-Afrika
Deze bijdrage belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en Zuid-Afrika van de 19de tot de 21ste eeuw. Lees meer
. Hij kreeg hij binnen- en buitenlandse erkenning. Aan de Gentse universiteit werd een huldezitting voor hem georganiseerd.

Politiek sympathiseerde Trefois met de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer
. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1970 stelde hij zich voor deze partij in Melle kandidaat als lijstduwer.

Werken

– De Plattegrondsvormen van zg. 'Frankische' Boerderijtypen en hun geografische verspreiding in ons land, 1933.
– Een Atlas voor Zuid-Nederlandsche Folklore, 1937.
– De Vlaamsche boerderijarchitectuur en haar Oud-Germaansche bouwelementen; in: Hamer, 1943.
– Ontwikkelingsgeschiedenis van onze landelijke architectuur, 1950.
– Oudnederlandse architektuur in Zuid-Afrika, 1969.
– Oude hoeven in Vlaanderen (heruitgave), 1977.
– Landelijke architectuur, Sint-Niklaas, 1978.
– Van vakwerk tot baksteenbouw, Sint-Niklaas, 1979.
– Verloren dorp, Sint Niklaas, 1980.
– Het Boerendak, St-Niklaas, 1980.

Literatuur

– J. Theuwissen, Het Hoevebouwonderzoek van V. C. Trefois, in: Oostvlaamse Zanten, 1970.
– R. van der Linden, in Memoriam Clemens Victor Ignace Trefois, in Oostvlaamse Zanten, 1985, pp. 3-15.
– B. Rzoska, De volkskunde in Vlaanderen na 1945 : een nieuwe wending?, 1998.
– B. Rzoska, Hoeve, Stam, Bodem en Volksaard. Clemens Victor Trefois en de Vlaamse Volkskunde tijdens het Interbellum, in: Oostvlaamse Zanten, jg. 74, 1999, nr. 4, pp. 385-410.

Suggestie doorgeven

1975: Karel C. Peeters (pdf)

1998: Bernard Van Causenbroeck

2023: Sam Van Clemen

Inhoudstafel