Peeters, Constant

Persoon
René Haeseryn (2023, ongewijzigd), René Haeseryn (1998)

Constant Peeters (1880-1951) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme. Daarna was hij vooral actief als taalkundige. Zijn bekendste publicatie is zijn Neerlandsche Taalgids.

Volledige voornaam
Constant Hubert
Geboorte
Schaffen, 20 april 1880
Overlijden
Borgerhout, 11 februari 1951
Leestijd: 3 minuten

Werd na de rijksmiddelbare school in Diest hooihandelaar in Schaffen. Peeters nam er deel aan vrijzinnige culturele actie, onder meer als secretaris van de plaatselijke afdeling van het Willemsfonds, en deed vooral aan taalkundige zelfstudie. In 1904 bood hij het eerste manuscript van zijn Nederlandsche Taalgids ter publicatie aan de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer
(KVATL) aan; in 1914 ging dit, met al zijn taalkundige documentatie en een groot deel van zijn verdere bezittingen, in vlammen op. In juli 1917 werd Peeters, na keuze voor het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
, ambtenaar bij het bestuur van het middelbaar onderwijs Onderwijs
Lees meer
aan het Vlaamse ministerie van kunsten en wetenschappen; in oktober 1918 werd zijn vrouw door Hippoliet Meert Meert, Hippoliet
Hippoliet Meert (1865-1924) was de oprichter van het Algemeen-Nederlands Verbond. Hij ijverde voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit en engageerde zich tijdens de Eerste Were... Lees meer
, directeur- generaal van dat bestuur, tot directrice van de Rijksmiddelbare Normaalschool te Diest benoemd. Na de wapenstilstand verloor zij haar betrekking; Peeters werd gearresteerd en op 19 april 1919 door de krijgsraad tot vijf jaar hechtenis veroordeeld. In juni 1919 werd hij vrijgelaten, doch bleef beroofd van zijn burgerrechten en van het recht op oorlogsschadevergoeding. Interventies van het socialistische Kamerlid Edmond Doms Doms, Edmond
Edmond Doms (1873-1940) was voor de Eerste Wereldoorlog hoofdredacteur van de Gazet Van Brussel. Als socialistisch politicus in Leuven en in de Kamer ijverde hij later voor een verdere ve... Lees meer
te zijnen gunste leverden geen resultaat op. Nadat zijn Nederlandsche Taalgids verschenen en met de De Keynprijs van de Koninklijke Academie van België bekroond was, werd Peeters in ere hersteld (juli 1931), doch hij bleef verstoken van schadevergoeding. Om in zijn levensonderhoud te voorzien deed hij onder meer taalcorrectie- en vertaalwerk; zijn Taalgids bracht hij zelf tot ver in Limburg al fietsend aan de man.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg Peeters een vergoeding van de zogenaamde Bormscommissie Bormscommissie
De Bormscommissie was een commissie die tijdens de Tweede Wereldoorlog schadevergoedingen uitkeerde aan door de Belgische overheid gestrafte activisten van de Eerste Wereldoorlog. Lees meer
; zijn zoon was lid van de Vlaamsche Wacht Vlaamsche Wacht
De Vlaamsche Wacht (1941-1944) was een collaborerende Vlaamse militaire formatie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze werd ingezet in België als hulptroep van het bezettingsleger. Lees meer
en vocht later aan het oostfront Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer
. Na de bevrijding werd Peeters te Diest gearresteerd (30 mei 1945), doch op 8 december vrijgelaten. Omdat zijn bezittingen te Schaffen onder sekwester stonden, ging hij in Antwerpen wonen om een openbare bibliotheek dichtbij ter beschikking te hebben voor zijn taalkundig werk; hiermee trachtte hij tot zijn dood in zijn levensonderhoud te voorzien. Een Frans-Nederlands en Nederlands-Frans woordenboek bleef onvoltooid.

Peeters, die reeds in 1931 radiopraatjes over taalzuivering hield en daarna met taalrubrieken meewerkte onder andere aan Neerlandia Neerlandia
Neerlandia, gesticht door Hippoliet Meert in 1896, werd in 1897 de spreekbuis van het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV). Na verloop van tijd werd Neerlandia een zelfstandig kwartaalperiod... Lees meer
, Toerisme, Nieuw Vlaanderen, Stijl en Volk (het orgaan van de eerste Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal Vereniging Algemeen Nederlands
De Vereniging Algemeen Nederlands (VAN) ontstond in 1978 als opvolger van de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal (VBO). De VBO, opgericht in 1932, had het als doel het bevorderen van c... Lees meer
), is vooral bekend om zijn monumentale Nederlandsche Taalgids, "Woordenboek van Belgicismen...", dat van 1927 af in afleveringen verscheen bij De Sikkel De Sikkel
De Sikkel was een uitgeverij die in 1919 werd opgericht door de activistische letterkundige Eugène de Bock. Vanaf 1954 ging de uitgeverij zich hoofdzakelijk toeleggen op schoolboeken en i... Lees meer
(tweede uitgave in 1934). Het was zijn levenswerk waarvoor Jozef-Frederik Vercoullie Vercoullie, Jozef-Frederik
Lees meer
een lovend inleidend woord schreef. Steunend op fijn taalgevoel en grote kennis van het taalgebruik in Noord en Zuid beschrijft de auteur uitvoerig wat hij belgicismen noemt, Nederlandse taalvormen die in het taalgebruik in Vlaams-België opvallend zijn. Wegens de grote omvang van het werk hebben gebruikers misschien de genuanceerde commentaar bij elk geval over het hoofd gezien, zodat een zwart-wittegenstelling ontstond, die de Vlamingen een gevoel van onmacht gaf. Nochtans heeft de Nederlandsche Taalgids ruimschoots bijgedragen tot een betere kennis van de eigen taal in Zuid-Nederland.

In 1941 verzorgde Peeters nog een vollediger uitgave van Meerts werk Onkruid onder de Tarwe, dat in 1899 door de KVATL na protesten uit eigen huis was tegengehouden.

Werken

– Onze taal en het Belgisch Frans, 1927.
– met J. Grauls en P. Melis, Taalkundig Handboek, 1929.
– Nederlandsche Taalgids. Woordenboek van Belgicismen, 1930.
– met H. Abeele, Moderne Nederlandsche Spraakkunst, 1943.

Suggestie doorgeven

1975: René Haeseryn / Ludo Simons (pdf)

1998: René Haeseryn

2023: René Haeseryn

Databanken

Inhoudstafel