Nuyens, Pieter Jozef
Dominicaan Pieter Jozef (Alvarus) Nuyens (1900-1984) nam voor de oorlog de verdediging op van het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond. Na de oorlog maakte hij naam als publicist, met onder meer biografieën over Savonarola, Lodewijk Dosfel en zijn grote voorbeeld pater Callewaert.
Activistisch engagement en nasleep
Pieter Jozef Nuyens was de zoon van een daensistische Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer boekbinder-vergulder bij de firma Brepols. Hij doorliep de humaniora aan het Turnhoutse jezuïetencollege, waar hij bestuurslid was van de studentenbond ‘Eigen Kunst, Eigen Leven’, die ressorteerde onder de koepel van het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS). Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer riep Nuyens zijn klasgenoten op om te gaan studeren aan de door de Duitse bezetter vernederlandste Gentse universiteit Hoger onderwijs in Gent
Met de vernederlandsing in 1930 als hoogtepunt is de Gentse universiteit een belangrijk strijdpunt geweest in de Vlaamse beweging. Van het Latijn uit 1817 tot het Engels van vandaag: het ... Lees meer ( Von Bissing Von Bissinguniversiteit
Lees meer -universiteit) en deel te nemen aan activistische Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer bijeenkomsten. Op een van deze meetings ontmoette hij August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer . Samen met Ernest van der Hallen Van der Hallen, Ernest
Ernest van der Hallen (1898-1948) was een romantische katholiek-Vlaamse auteur, redacteur van Boekengids en Lectuurrepertorium, later bibliotheekinspecteur. Hij was een mentor van de jeug... Lees meer stichtte hij de communiebond ‘Vlaanderen aan Christus’, die om zijn activistische infiltratie in 1919 door de collegeoverheid werd opgeheven.
Nuyens voelde aan om zijn activistische sympathieën niet welkom te zijn in de Sociëteit van Jezus, en besloot in september 1919 – net als twee Turnhoutse jaargenoten – in te treden bij de dominicanen, waar hij de kloosternaam Alvarus kreeg. Het noviciaat diende in het voorjaar van 1920 te worden overgeplaatst van het klooster van La Sarte (Hoei) naar dat van Gent, omdat de uitgesproken Vlaamsgezindheid van onder meer Nuyens de Franstalige paters tegen de borst stuitte. Na studies filosofie en theologie werd hij tot priester gewijd in december 1925.
Vlaamsgezind priesterschap
Van 1927 tot 1938 was Nuyens medewerker van Geloofsverdediging, de apologetische centrale van de Vlaamse dominicanen. In deze hoedanigheid publiceerde hij enkele brochures, leverde kopij voor katholieke dag- en weekbladen en was mederedacteur van onder meer De Waarheid, Ons Geloof en Onze Jeugd Onze Jeugd
Onze Jeugd (1920-1933) was een idealistisch vormingstijdschrift voor de Vlaamse studerende jeugd, uitgegeven door de dominicanen. Met pater Callewaert als redacteur kwam het blad om zijn ... Lees meer . Achter dit laatste tijdschrift, dat tot 1926 onder leiding stond van pater Jules Callewaert Callewaert, Jules
Dominicaan Jules Laurentius Callewaert (1886-1964) verwierf bekendheid als flamingantisch predikant. Zijn sympathie voor het VNV deed hem aan het begin van de Tweede Wereldoorlog de colla... Lees meer , schaarden zich de dominicanen die het zelfstandige en Vlaams-nationalistische karakter van het AKVS wilden verdedigen tegen interventies van de kerkelijke Kerk
De verhouding tussen Kerk en Vlaamse beweging vertoont historisch een tweevoudig beeld. Enerzijds waren de godsdienstige en de Vlaamsgezinde overtuiging innig verstrengeld en vormde de cl... Lees meer overheid. In deze lijn trad Nuyens in de tweede helft van de jaren 1920 regelmatig op als predikant voor lokale AKVS-bonden en steunde de laatste AKVS-leiders in hun poging de beweging drijvende te houden. Vanuit Geloofsverdediging verzorgde hij mee de Geestelijke Voordrachten – godsdienstige conferenties, dikwijls over actuele onderwerpen – die in het interbellum zowel in de Antwerpse Sint-Carolus Borromeuskerk als in de Wilrijkse Sint-Jan Evangelistkerk werden georganiseerd en ook in andere delen van Vlaanderen op belangstelling konden rekenen.
De Tweede Wereldoorlog
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer werd Nuyens krijgsgevangen gemaakt en afgevoerd naar het Stalag Sandbostel, ten noorden van Bremen. In dit kamp was hij in de zomer van 1940 medeorganisator van een herdenking parallel aan de IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer . Terug in België schreef hij onder een tiental pseudoniemen (waaronder Piet van der Heyde en Piet van Kempen) voor het Nieuwe Orde-gezinde en naar de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer neigende weekblad Volk en Kultuur Volk en Kultuur
Volk en Kultuur (1941-1944) was het orgaan van de werkgemeenschap Volk en Kunst, dat behalve door de romantisch-flamingantische traditie ook door het Nieuwe Orde-denken en de collaborati... Lees meer . Deze bijdragen (in totaal meer dan tweehonderddertig) van voornamelijk cultureel-godsdienstige inslag pasten goed bij de boodschap van nationale herwording die het tijdschrift wilde uitdragen.
Naoorlogs parcours
Na korte assignaties te Oostende, Gent, Genk en Lier, werd Nuyens in 1951 weer toegewezen aan het klooster van Antwerpen. Hier ontplooide hij zijn grootste literaire activiteit: hij stelde artikelen op voor onder meer de Gazet van Antwerpen Gazet van Antwerpen
De krant Gazet Van Antwerpen verschijnt sinds 1891 en betoonde van bij de start belangstelling voor de Vlaamse beweging. Aanvankelijk werd de Antwerpse Meetingpartij gesteund en later Fra... Lees meer en ’t Pallieterke 't Pallieterke
’t Pallieterke (1945-…) is een Vlaams-nationalistisch weekblad, dat aanvankelijk uiterst-rechts georiënteerd was en overwegend satirische bijdragen publiceerde, maar dat de afgelopen dece... Lees meer , en schreef een reeks populariserende biografieën. Voor zijn boek over de apostel Paulus (1949) won hij de Kanunnik Arthur Boon Boon, Arthur
Priester en hoogleraar Arthur Boon (1883-1938) leverde een grote bijdrage aan de revitalisering van het Davidsfonds na de Eerste Wereldoorlog. Hij pleitte daarbij vooral voor een apolitie... Lees meer -prijs, en voor zijn boeken over Johannes Jörgensen (1959) en Henri-Dominique Lacordaire (1967) tweemaal de Jules Persyn Persyn, Jules
Lees meer -prijs. Op vraag van provinciaal overste Ambroos-Remi van de Walle Van de Walle, Remi
Dominicaan Ambroos-Remi van de Walle (1927-1993) was een populaire predikant, onder andere op tal van Vlaamsgezinde gelegenheden. Hij ijverde voor de aanwezigheid van zijn kloosterorde in... Lees meer maakte Nuyens een studie over pater Callewaert (1969), die een schat aan informatie bevat, maar eerder hagiografisch dan kritisch van aard is. Relevant voor de geschiedenis van de Vlaamse beweging is ook zijn boek over Lodewijk Dosfel Dosfel, Lodewijk
Lodewijk Dosfel (1881–1925) was een jurist die in de Vlaamse beweging bekendheid verwierf door zijn engagement in de Vlaamse katholieke studentenbeweging en in de campagne voor Vlaamse ta... Lees meer (1981). Hij was een van de promotoren van de jaarlijkse Ernest van der Hallen-herdenking en veelgevraagd predikant op allerlei Vlaams-nationalistische bijeenkomsten. Een deel van de spreekbeurten en homilieën die hij bij deze gelegenheden hield, werd opgenomen in Doden blijven leven (1980), waarvan een tweede volume onafgewerkt bleef.
Werken
— Artikelen in Dominikaans Leven, Gazet van Antwerpen, Gudrun, Hooger Leven, Jong Dietschland, Kultuurleven, Onze Jeugd, ‘t Pallieterke en Volk en Kultuur.
— (ps. P. van der Heyde), Sandbostel! Kamp X B. Uit het Leven van een Vlaamsch Krijgsgevangene, [1942].
— Paulus, dienaar en getuige, 1949.
— Savonarola, de monnik op de brandstapel, 1953.
— (ps. P. van der Heyde), De roeping van de student, in: Gedenkboek Ernest van der Hallen, voorman der jeugd, 1958, pp. 29-42.
— Johannes Jörgensen, 1866-1956, 1959.
— Fra Angelico, met de schoonheid naar het geluk, 1962.
— Getuige voor de vrijheid. Het leven van Lacordaire, 1967.
— Pater L.J. Callewaert. Met Woord en Daad in Liefde, 1969.
— Negen Confraters 50 jaar geprofest op 24 oktober 1970, in: Dominikaans Leven, jg. 26, 1970, nr. 5, pp. 251-253.
— Onze Jeugd. Idealistisch tijdschrift der Dominikanen (januari 1920-mei 1933), in: Wetenschappelijke Tijdingen, jg. 30, 1971, nr. 4, pp. 193-208.
— Memoires van een predikant, 1975.
— Belijdenis, [1975].
— Doden blijven leven, 1980.
— De katholieke Lodewijk Dosfel. Zijn wereld, zijn tijd, 1981.
Literatuur
— G. Claes, Priesterschap en Vlaanderen vullen het leven van pater Nuyens. Voor 75-jarige Dominikaan is preken een roeping, in: Gazet van Antwerpen, 16 juni 1975.
— L. Vos, Bloei en ondergang van het AKVS. Geschiedenis van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, 1982, dl. 1.
— S.n., ‘In memoriam pater Alvarus-M., Pieter Jozef Frans Nuyens’. In: Dominikaans Leven, jg. 40, 1984, nr. 6, pp. 268-269.
— L., Pater P.J. Nuyens overleden, bekend dominikaan en gewaardeerd auteur, in: Gazet van Antwerpen, 6 november 1984.
— Y. Roosen e.a., Laudare – benedicere – praedicare, 1934-1984. Dominicaner orde vijftig jaar in Limburg, 1984.
— P.J. Verstraete & K. Barrezeele, Vlaamse portretten. Ten huize van Angela Dosfel-Tysmans, Pater Nuyens, Jan Brans, Jan Van Hoogten, Leo Wouters, Rob van Roosbroeck, 1985.
— C.E.M. Struyker Boudier, Wijsgerig leven in Nederland en België 1880-1980, dl. 2: De dominicanen, 1986.
— D. De Geest e.a., Collaboratie of cultuur? Een Vlaams tijdschrift in bezettingstijd (1941-1944), 1997.
— A. Milh, The Spiritual Conferences in the Church of Saint Carolus Borromeus in Antwerp (1927-1940). An Example of Dominican Preaching Apostolate in Turbulent Times, in: V.Š. Dóci & T. Prügl (red.), Bibelstudium und Predigt im Dominikanerorden. Geschichte, Ideal, Praxis, 2019, pp. 343-370.
— A. Milh, Bruine en witte paters. Franciscanen, kapucijnen en dominicanen en de collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog in Vlaanderen. Katholieke Universiteit Leuven, ongepubliceerde doctoraatsthesis, 2020.