Nederduitsch Tijdschrift

Publicatie
Marc Carlier (2023, herwerking), Hans Vanacker (1998, herwerking)

Het Nederduitsch Maandschrift, opgericht in juli 1862, was een literair tijdschrift dat werd uitgegeven in Brussel. De titel wijzigde twee keer: eerst naar Nederduitsch Tijdschrift in september 1863 (tot en met 1867) en later naar Nederlandsch Tijdschrift in 1868, meteen de laatste jaargang.

Volledige titel
Nederduitsch Tijdschrift : onder het bestuur van Emanuel Hiel
Alternatieve titel
Nederduitsch Maandschrift [1862-1863]
Nederduitsch Tijdschrift [1863-1867]
Nederlandsch Tijdschrift [1868]
Periode
1862 -
1867
Leestijd: 2 minuten

De stichters van het Nederduitsch Maandschrift waren de Brusselse letterkundigen Frans de Cort De Cort, Frans
Frans de Cort (1834-1878) was een vrijzinnig en progressief flamingant, redacteur en volksdichter. Lees meer
, Johan Michiel Dautzenberg Dautzenberg, Johan M.
Lees meer
, Désiré Delcroix Delcroix, Désiré
Désiré Delcroix (1823-1887) was ambtenaar en auteur van toneelstukken zoals het vaak opgevoerde ‘Philippine van Vlaanderen’, over de Guldensporenslag. Lees meer
, Geraard Jan Dodd Dodd, Geeraard Jan
Geeraard Jan Dodd (1821-1888) was, na een korte carrière als schilder, vooral schrijver, dichter en toneelauteur. Hij was actief lid van tal van Nederlandstalige literaire genootschappen ... Lees meer
en Emanuel Hiel Hiel, Emanuel
Emanuel Hiel (1834-1899) was een Vlaamse dichter en schrijver. Als radicaal-democratische, vrijzinnige flamingant speelde hij een belangrijke rol in het Vlaamsgezinde verenigingsleven in ... Lees meer
. Vanaf 1866 werd alleen nog Hiel als redacteur vermeld. Gedurende de eerste jaargang, die liep van juli 1862 tot juli 1863, verschenen twaalf maandelijkse afleveringen. Daarna wijzigde de titel in Nederduitsch Tijdschrift. Voortaan zouden er vier nummers per jaar verschijnen. In 1868 veranderde de naam opnieuw in Nederlandsch Tijdschrift. Deze door de Waalse politicus en cultuurflamingant Lucien J. Jottrand Jottrand, Lucien
Lucien Jottrand (1804-1877) was een progressieve, Vlaamsgezinde democraat. Hij ijverde voor het algemeen stemrecht, waarin volgens hem de sleutel voor een complete Waalse en Vlaamse geli... Lees meer
openlijk betwiste naamsverandering gebeurde onder impuls van Jacob Frans Heremans Heremans, Jacob
Lees meer
op historisch-taalkundige grondslag.

Strekking en inhoud

Het grote voorbeeld voor de redactie was de gerenommeerde en liberaal georiënteerde Revue trimestrielle Revue trimestrielle
Revue trimestrielle was een driemaandelijks tijdschrift, dat in Brussel van 1854 tot 1869 verscheen. Het blad toonde haar hele bestaan een onverholen sympathie voor de Vlaamse beweging en... Lees meer
van de Brusselse hoogleraar Eugène van Bemmel Van Bemmel, Eugène
Eugène van Bemmel (1824-1880) was hoogleraar aan de Université libre de Bruxelles. Hij schreef in het Frans, maar leerde Nederlands. Zijn flamingantisme vloeide voort uit zijn progressief... Lees meer
waaruit sympathie voor de Vlaamse beweging bleek. De meerderheid van de oprichters van het nieuwe Vlaamse tijdschrift werkte overigens mee aan deze Revue trimestrielle en had een progressief-liberale of vrijzinnige signatuur. Toch stond het tijdschrift ook voor andersgezinden open. Politieke en ideologische discussies werden zo veel mogelijk vermeden. Hoewel men streefde naar een algemeen culturele inhoud, was het blad in eerste instantie een literair tijdschrift met een groot aantal medewerkers, vooral uit Brusselse Vlaamsgezinde kringen.

Het Nederduitsch Maandschrift bood ruimte voor polemiek, vernieuwing en voor standpunten over Vlaamse kwesties. In 1862 verscheen van de hand van Heremans een uitgesproken negatieve recensie van Guido Gezelles Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer
Gedichten, gezangen en gebeden die heel wat ophef maakte. In 1866 introduceerde Julius de Geyter De Geyter, Julius
Julius de Geyter (1830-1905) was een progressief-liberale en Groot-Nederlandse flamingant in Antwerpen, die Nederlandstalige gedichten, liederen en krantenartikelen schreef. Lees meer
Multatuli in Vlaanderen. In de daaropvolgende jaargang gaf Max Rooses Rooses, Max
Lees meer
een interessant en kritisch overzicht van de eerste negen Nederlandsche Taal- en Letterkundige Congressen. Rooses was ook een van de hoofdfiguren in enkele felle literaire discussies. Andere hoofdfiguren die literaire polemieken voerden in het blad waren Jan Jozef Micheels Micheels, Jan
Leraar Jan Micheels (1831-1897) was een taalflamingant. Hij schreef Nederlandstalige taalkundige en literaire bijdragen. Lees meer
, Jan Nolet de Brauwere van Steeland Nolet de Brauwere van Steeland, Jan
Jan Nolet de Brauwere van Steeland (1815-1888) was van Nederlandse afkomst en vestigde zich in Vlaanderen. Hij was de auteur van kritisch en hekelend proza, waarmee hij onder andere ijver... Lees meer
en Domien Sleeckx Sleeckx, Domien
Domien Sleeckx (1818-1901) was op meerdere vlakken een pionier in de Vlaamse emancipatiestrijd, in het bijzonder in de vernederlandsing van het onderwijs. Lees meer
. Daarnaast was er ook aandacht voor de vernederlandsing van justitie en onderwijs in een artikel van Constant Jacob Hansen Hansen, Constant J.
Lees meer
in de derde jaargang.

Literatuur

– E. Gubin, Bruxelles au XIXe siècle : berceau d'un flamingantisme démocratique (1840-1873), 1979.
– A. Deprez en H. Vanacker, Noord en Zuid 1862-1869, Nederduitsch Maandschrift 1862-1863, Nederduitsch Tijdschrift 1864-1867, Nederlandsch Tijdschrift 1868 (Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften in de negentiende eeuw, II, 17), 1987.

Suggestie doorgeven

1975: Jan Hardy (pdf)

1998: Hans Vanacker

2023: Marc Carlier

Inhoudstafel