Diels, Hendrik

Persoon
Jan Dewilde (2023, ongewijzigd), Jan Dewilde (1998)
Pseudoniem
Borluut
H.E.
Geboorte
Antwerpen, 29 juni 1901
Overlijden
Parijs, 10 december 1974
Leestijd: 3 minuten

Studeerde zoals zijn broer Joris Diels Diels, Joris
Lees meer
, eerst voor onderwijzer, een beroep dat hij ook enkele jaren uitoefende. Ondertussen volgde Diels bij Flor Alpaerts Alpaerts, Flor
Antwerpenaar Flor Alpaerts (1876-1954) was de belangrijkste Benoit-dirigent van zijn generatie. Ook was hij actief als componist. Lees meer
aan het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen
Het Koninklijk Conservatorium Antwerpen is een onderwijsinstelling voor dans, drama en muziek. In 1898 was het de eerste Nederlandstalige instelling voor hoger onderwijs in België. ... Lees meer
van Antwerpen lessen in harmonie, contrapunt, fuga en compositie, en studeerde hij orkestdirectie bij Felix Weingartner in Bazel. In 1931 werd hij dirigent van de Koninklijke Vlaamse Opera Vlaamse Opera
Lees meer
(KVO), waar hij zich tijdens zijn eerste seizoen onmiddellijk liet opmerken met een opvoering van Die Walküre met Lotte Lehman. Hij zou trouwens vooral naam maken als Wagnerdirigent, een faam die hij tijdens het seizoen 1943-1944 in de KVO bevestigde met de uitvoering van de hele Wagnercyclus. Als Wagner- en Straussdirigent werd hij ook door verscheidene Duitse operahuizen en een aantal belangrijke Europese orkesten geëngageerd.

Daarnaast zette Diels zich onvoorwaardelijk in voor de Vlaamse muziek Muziek
Lees meer
, vooral voor Peter Benoit Benoit, Peter
Peter Benoit (1834-1901) was een Vlaamsgezinde componist en muziekpedagoog. Lees meer
en Jef van Hoof Van Hoof, Jef
Lees meer
. Op 10 januari 1940 leidde hij in Keulen het orkest van Reichssender Köln in een rechtstreeks uitgezonden Vlämisches Konzert met op het programma werk van Benoit, Emiel Wambach Wambach, Emile
Dirigent en componist Emiel Wambach (1854-1924) speelde een belangrijke rol in het Antwerpse Nederlandstalige muziekleven. Zo was hij directeur van het Koninklijk Vlaams Conservatorium.... Lees meer
, Edward Verheyden, Van Hoof, August de Boeck De Boeck, August
August De Boeck (1865-1937) was een invloedrijke romantische Vlaamse componist die door zijn composities de Vlaamse muziek op Europees niveau bracht. Hij hield er een Vlaamsgezinde overt... Lees meer
, Maurits Schoemaker en Arthur Meulemans Meulemans, Arthur
Arthur Meulemans (1884-1966) was een Vlaams-nationalistisch georiënteerde componist, die onder meer dirigeerde op het Vlaams Nationaal Zangfeest en de IJzerbedevaart. Lees meer
. Met de Berliner Philharmoniker maakte hij een plaatopname van La Mer van Paul Gilson Gilson, Paul
Componist en dirigent Paul Gilson (1856-1942) was leraar aan het Conservatorium in Antwerpen. Hij bestudeerde en voerde Nederlandstalige muziekstukken uit. Na de Eerste Wereldoorlog werd ... Lees meer
.

Tijdens de oorlog bereikte Diels' dirigentencarrière zowel in Vlaanderen als in Duitsland een hoogtepunt. Met het door hem gestichte Philharmonisch Orkest van Antwerpen bracht hij haast exclusief Duitse en Vlaamse muziek. Behalve verschillende producties in Duitse operahuizen dirigeerde hij in Duitsland geregeld symfonische concerten. Op 9 juli 1941 programmeerde hij in Darmstadt werk van Benoit, Van Hoof, Lieven Duvosel Duvosel, Lieven
Lieven Duvosel (1877-1956) was muziekleraar, dirigent en componist. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij betrokken bij het activisme. Lees meer
, De Boeck en César Franck. In dat jaar werd hij door de Vlaamsche Cultuurraad Vlaamsche Kultuurraad
Lees meer
samen met Van Hoof voorgedragen voor de opvolging van Alpaerts als Antwerps conservatoriumdirecteur. Lodewijk de Vocht De Vocht, Lodewijk
Componist en dirigent Lodewijk de Vocht (1887-1977) was directeur van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium. Lees meer
was de 'belgicistische' kandidaat, maar uiteindelijk werd in 1942 Van Hoof benoemd, zodat Diels zich op zijn dirigentencarrière bleef concentreren. Op 28 juni 1942 werd hij voor zijn tienjarig dirigentschap bij de KVO gehuldigd met een opvoering van Die Meistersinger von Nürnberg; bij die gelegenheid werd hij door de burgemeester van Keulen tot eredirigent van de Keulse opera benoemd. In 1942 nam hij de artistieke leiding van de KVO over van Jozef Sterkens. Aan het eind van de oorlog vluchtte Diels naar Berlijn, maar hij werd in mei 1945 aangehouden. In beroep werd hij in 1949 tot drie jaar veroordeeld wegens culturele collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
(het dirigeren van concerten voor de Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap Duitsch-Vlaamsche Arbeidsgemeenschap
De Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap (DeVlag) (1935-1945) was vóór de Tweede Wereldoorlog een organisatie van Vlaamse en Duitse studenten. Tijdens de oorlog ontpopte de DeVlag zich ... Lees meer
en de Wehrmacht en het beschermend lidmaatschap van de SS-Vlaanderen Algemeene-SS Vlaanderen
De SS-Vlaanderen was een collaborerende militie tijdens de Tweede Wereldoorlog, die deel uitmaakte van de Duitse SS. Ze ijverde voor de aanhechting van Vlaanderen bij Duitsland. Lees meer
). In het begin van de jaren 1950 gaf hij in de zaal Concordia in Antwerpen met een orkest van werkloze musici een reeks concerten ten voordele van het Comité voor werkloze orkestmusici. Ook hier programmeerde hij stelselmatig Vlaamse muziek, waardoor de concerten uitgroeiden tot sterk Vlaamsgezinde manifestaties. Hij was ook actief als muziekrecensent, vanaf 1952 in Het Handelsblad van Antwerpen Het Handelsblad (van Antwerpen)
Lees meer
onder de pseudoniemen van H.E. en Borluut, en vanaf mei 1958 als opvolger van Eugène van de Velde in De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer
. Ondertussen was hij in 1956 in ere hersteld, zodat hij zijn carrière als dirigent weer kon opnemen. Eerst werd hij door de operahuizen van Gelsenkirchen en Augsburg geëngageerd, waarna hij in de jaren 1960 verschillende keren het omroeporkest en het orkest van de Nationale Opera (onder andere producties met Béjart) leidde. Diels was ook een graag geziene dirigent op Vlaams Nationale Zangfeesten Vlaamsch Nationale Zangfeesten
Lees meer
(vanaf 1937) en IJzerbedevaarten IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
(vanaf 1958).

Diels componeerde liederen, koorwerken en pianocomposities. Hij vertaalde verscheidene toneelstukken naar het Nederlands.

Vanaf 1957 was hij gedelegeerd bestuurder van SABAM Société des Auteurs belges – Belgische Auteursmaatschappij
De Nationale Vereeniging voor Auteursrecht (NAVEA) werd in 1922 op initiatief van Emiel Hullebroeck opgericht. Het doel was het innen en verdelen van auteursrechten. Uit NAVEA ontstond in... Lees meer
, waar hij zich inzette voor de belangen van de Vlaamse componisten. Hij stierf in Parijs, waar hij in opdracht van SABAM een internationale conferentie over auteursrechten bijwoonde.

Literatuur

– L. Laureyssens, Cultuurleven en cultuurbeleid tijdens het Duitse bezettingsregime: een verkennend en vergelijkend onderzoek van de Antwerpse casus, RUG, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1983.

Suggestie doorgeven

1973: Vic Nees / Gaston Durnez (pdf)

1998: Jan Dewilde (pdf)

2023: Jan Dewilde

Databanken

Inhoudstafel