Dag van het Vlaamse Lied

Gebeurtenis
Jan Dewilde (2023, ongewijzigd), Jan Dewilde (1998)

De Dag van het Vlaamse Lied (1953-1957) was een jaarlijks zangfeest van katholieke organisaties als alternatief voor en uit onvrede met het Vlaams Nationaal Zangfeest en het Algemeen Nederlands Zangverbond.

Periode
1953 -
1957
Leestijd: 4 minuten

Zangfeest, vijfmaal georganiseerd tussen 1953 en 1957 door katholieke organisaties uit onvrede met de Vlaams Nationale Zangfeesten Vlaams Nationale Zangfeesten
Het Vlaams Nationaal Zangfeest is een Vlaams-nationalistische bijeenkomst die sinds 1933 jaarlijks wordt georganiseerd door het Vlaams Nationaal Zangverbond, later Algemeen Nederlands Zan... Lees meer
en de werking van het Algemeen Nederlands Zangverbond Algemeen Nederlands Zangverbond
Het huidige Algemeen Nederlands Zangverbond werd in 1933 opgericht onder de naam Vlaamsch Nationale Zangfeesten, als organiserend actiecomité achter het Vlaams Nationaal Zangfeest, dat in... Lees meer
(ANZ).

Aanvankelijk verleende het katholieke verenigingsleven zijn medewerking aan de naoorlogse uitbouw van het ANZ, maar geleidelijk groeiden er steeds meer politieke, ideologische en muzikale meningsverschillen: de doornummering van de zangfeesten waardoor de oorlogszangfeesten werden meegeteld en erkend; het niet ophangen van de Belgische vlag naast de Vlaamse Leeuw Vlaamse Leeuw
Het historische wapenteken van de graven van Vlaanderen dat evolueerde tot het belangrijkste symbool van de Vlaamse beweging en van de Vlaamse autonomie. Lees meer
, de Zuid-Afrikaanse en de Nederlandse vlag; het zingen van het Zuid-Afrikaans volkslied; de militante toespraken met de steeds weerkerende eis om amnestie Amnestie
Lees meer
; het negeren van volksliederen ten voordele van strijdliederen. Verschillende vertegenwoordigers van de katholieke zuil namen daarom ontslag uit het ANZ en organiseerden een concurrerend zangfeest: de Dag van het Vlaamse Lied, die werd ondersteund door een machtig en breed comité (de katholieke jeugdverenigingen, Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer
, Katholieke Arbeiders Vrouwengilden Katholieke Arbeiders Vrouwengilde
Lees meer
, Boerenbond Belgische Boerenbond
De Boerenbond is een beroepsorganisatie van en voor landbouwers die tot ver in de 20ste eeuw sterke banden had met de Kerk en de katholieke partij, zich van meet af sterk engageerde in de... Lees meer
, Katholieke Werkliedenbond, Nationaal Christelijk Middenstandsverbond) en dito beschermcomité (met onder meer Ernest Claes Claes, Ernest
Ernest Claes (1885-1968) was een schrijver van volkse romans en verhalen en een leidend ambtenaar in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij vervolgd wege... Lees meer
, André Demedts Demedts, André
André Demedts (1906-1992) was een Vlaamsgezinde auteur, voordrachtgever en inspirator van literaire organisaties. Zo werd hij in Vlaanderen een belangrijke cultuurdrager. Demedts gold bov... Lees meer
, Flor Peeters). Algemeen secretaris was Marcel Vandewiele Vandewiele, Marcel
Marcel Vandewiele (1920-1999) was actief binnen de Christelijke vakbeweging, werd gemeenteraadslid in Brugge, senator en staatssecretaris voor ruimtelijke ordening en huisvesting in de re... Lees meer
; muzikaal adviseur Ignace de Sutter De Sutter, Ignace
Lees meer
, die vooral ageerde tegen het misbruiken van het lied voor ideologische doeleinden: "Verkeerd en eenzijdig is het (...) voortdurend en uitsluitend de klemtoon op het strijdend karakter van de liedbeweging en de liedpraktijk te leggen. En wel zodanig, dat van daaruit alle ijveren voor het breder en rustiger, 'gewoon volksliedzingen uit pure pret' principieel gewantrouwd wordt als een 'manoeuvre' en alle praktijk van ons oude volkslied als te kinderachtig en ouderwets wordt genegeerd en afgekeurd." Het was ook De Sutter die Jef van Hoof Van Hoof, Jef
Lees meer
– het vroegere boegbeeld van het Vlaams Nationaal Zangfeest en ANZ – kon overhalen om op 12 juli 1953 de eerste Dag op de Brusselse markt te dirigeren. De tweede Dag vond op 13 juli 1954 ook in Brussel plaats, met de medewerking van twee prominente ANZ-figuren: Gaston Feremans Feremans, Gaston
Gaston Feremans (1907-1964) was een Vlaamsgezinde componist en dirigent, die op tal van Vlaams-nationalistische bijeenkomsten optrad. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stapte hij in de ‘cult... Lees meer
dirigeerde en Clem de Ridder De Ridder, Clem
Clem de Ridder (1920-2013) speelde tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw een belangrijke rol in het flamingantische middenveld, onder meer als bestuurder van het Davidsfonds en ... Lees meer
schreef de teksten, waarin hij weliswaar opriep tot eenheid. De derde Dag op 5 juni 1955, opnieuw in Brussel, was geen groot succes en dat deed de vraag van enkele jeugdorganisaties naar onderhandelingen met het ANZ oplaaien. Om de misnoegde verenigingen te sussen schoof het programma van de vierde Dag (1 juli 1956 in Roeselare) met meer strijdliederen en minder volksliederen op in de richting van de ANZ-zangfeesten. Staf Nees Nees, Staf
Staf Nees (1901-1965) was stadsbeiaardier van Mechelen. Hij speelde vaak bewerkingen van Oudnederlandse liederen. Ook componeerde hij beiaardmuziek. Lees meer
, Jan van Bouwel en Feremans dirigeerden; De Ridder schreef opnieuw de teksten en Mark Liebrecht (pseudoniem van Marcel Oger Oger, Marcel
Lees meer
) stond in voor de regie. De afscheuring had niet alleen nadelige gevolgen voor de opkomst op de ANZ-zangfeesten (en dus voor de inkomsten), maar was ook nadelig voor het ANZ als koorfederatie. Koren die aanleunden bij katholieke organisaties trokken zich uit het ANZ terug, zodat er in 1956 nog slechts 30 koren overbleven. Een poging van het comité van de Dag van het Vlaamse Lied om zelf een volwaardige zang- en koorbeweging uit te bouwen mislukte echter. Ondanks alles weerstond het ANZ met zijn grotere traditie de concurrentie en durfde het op 14 juli 1957 de rechtstreekse concurrentie met de Dag aan: in Gent kreeg de Dag 8000 mensen op de been, terwijl het ANZ in Antwerpen meer dan het dubbele aantal mensen verzamelde. Op aandringen van onder meer Maurits Coppieters Coppieters, Maurits
De progressieve Vlaams-nationalist en christelijke humanist Maurits Coppieters (1920-2005) was vanaf het midden van de jaren 1960 een van de boegbeelden van de Volksunie (VU). Lees meer
, Wilfried Martens Martens, Wilfried
Lees meer
en de Jeugdraad voor Vlaamse Aktie Jeugdraad voor Vlaamse Aktie
De Jeugdraad voor Vlaamse Aktie (JRVA) was een bundeling van een aantal jeugdbewegingen en jongerengroepen, in 1956 ontstaan met als doel ‘het scheppen van een zo algemeen mogelijk contac... Lees meer
werden onderhandelingen aangevat, die resulteerden in een feitelijke overwinning van het ANZ: de Dag zou niet langer georganiseerd worden, vertegenwoordigers van het Jeugdverbond voor Katholieke Actie Jeugdverbond voor Katholieke Actie
Lees meer
werden opnieuw in het bestuur opgenomen zodat de achterban opnieuw verruimd werd en verschillende eisen van de katholieke organisaties werden verworpen (onder meer het unaniem goedkeuren van de toespraak van de voorzitter en het hangen van de Belgische vlag). De vernieuwde eenheid luidde een bloeiperiode van het ANZ in.

Literatuur

– 'Ignace de Sutter contra A.N.Z.', in Harop (maart-april 1957), p. 3-5.
– H. Croonenborghs, 'Het ANZ en de Dag van het Vlaamse Lied', in WT, jg. 41, nr. 1 (1982), p. 38-51.
– L. Schokkaert, 'De katholieke jeugdbewegingen en de Vlaams-nationale zangbeweging. 1945- 1960', in WT, jg. 45, nr. 2 (1986), p. 93-117.
– H. Willaert en J. Dewilde, "Het lied in ziel en mond". 150 jaar muziekleven en Vlaamse Beweging, 1987.

Suggestie doorgeven

1973: Gaston Durnez (pdf)

1998: Jan Dewilde (pdf)

2023: Jan Dewilde

Inhoudstafel