Buysse, Cyriel

Cyriel Buysse kwam uit een liberale fabrikantenfamilie. Na zijn huwelijk (1896) met de Nederlandse weduwe Nelly (Tromp)-Dyserinck vestigde hij zich in Den Haag. Vanaf 1899 bracht de familie de lente- en zomermaanden door in Afsnee bij Gent. Vlaanderen bleef ook de belangrijkste inspiratiebron voor zijn werk. In 1903 werd Buysse samen met Louis Couperus  redacteur van het tijdschrift Groot Nederland Groot Nederland
Groot Nederland was een letterkundig maandblad voor Nederland en Vlaanderen dat in 1902 werd opgericht. Het zou uitgroeien tot een van de belangrijkste literaire tijdschriften van de eers... Lees meer .

Vlaamse kwestie

Ontmoedigd door de miskenning die hij in Vlaanderen had ondervonden, publiceerde Buysse in De Amsterdammer van 17 januari 1897 een artikel met de titel Flamingantisme en Flaminganten. Daarin verweet hij de flaminganten dat ze zonder overtuiging handelden en dat ze hun flamingantisme ‘als een politieken hefboom’ gebruikten.

Hij noemde het Vlaams ‘een arme, kleine taal’ en stelde dat ‘een schrijver van talent het maar diep kan betreuren dat hij over geen beter voertuig van gedachtenverspreiding beschikt’. Hij zou in die periode ook enkele verhalen in het Frans publiceren, onder meer in het Gentse tijdschrift Le Réveil, en hij probeerde via zijn vriend Maurice Maeterlinck door te dringen op de Franstalige scène, onder meer met een bewerking van Driekoningenavond (Le Bâtard).

De reactie in Vlaanderen was heftig en toen, naar aanleiding van de bespreking van de Gelijkheidswet Gelijkheidswet
De gelijkheidswet van 1898 stelde het Nederlands voor officiële publicaties gelijk aan het Frans. De wet werd vanuit de Vlaamse beweging breed ondersteund, en leidde, na de Waalse afwijzi... Lees meer , Franstalige senatoren aan de hand van zijn artikel van 1897 de waarde van onze taal in twijfel trokken, nam August Vermeylen Vermeylen, August
August Vermeylen (1872-1945) was een schrijver, literatuur- en kunsthistoricus, en socialistisch senator. In het tijdschrift Van Nu en Straks, waarvan hij de leiding had, publiceerde hij ... Lees meer hem op de korrel. Daarna sprak Buysse zich echter duidelijk uit voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit en stelde hij met genoegen vast dat het Nederlands in Vlaanderen zo actief werd verbreid. Onder meer in 1909 betreurde hij zijn afwijzende houding tegenover het flamingantisme en bekende hij dat hij zich te kras had uitgelaten: hij had ‘de toenmalige leidsmannen’ van de Vlaamse beweging naar eigen zeggen ‘met de zaak zelve’ verward.

Politieke standpunten

In zijn roman ’n Leeuw van Vlaanderen (1900) heeft Buysse aandacht en sympathie voor de opkomende christendemocratische en socialistische arbeidersbewegingen. De socialisten van hun kant erkenden, met name op aangeven van Edward Anseele Anseele, Edward
Edward Anseele (1856-1938) was een Gents socialist en lag in 1885 mee aan de basis van de Belgische Werkliedenpartij. Hij was decennialang een van de tenoren van het socialisme in België.... Lees meer , meteen de betekenis van Het gezin Van Paemel (1903). Het stuk schetst de tragische ondergang van een arme Vlaamse pachter en is een realistische weerspiegeling van bestaande historische toestanden: de economische crisis en de hiermee samengaande armoede, de emigratie van het plattelandsproletariaat, de opkomst van het socialisme. Uleken (1926) is de roman van de opstand tegen al wat Vlaanderens ontwikkeling in de weg bleef staan. Hij eindigt openbarend: ‘Boven op de stuurstang van de “piedesiekel” van Allewies stond het leeuwenvlaggetje licht te wapperen...’

Cyriel Buysse trad in 1915 toe tot de redactie van De Vlaamsche stem, maar stapte er in augustus van datzelfde jaar weer uit. De reden voor zijn vertrek was de beweging die het - aanvankelijk loyalistische - tijdschrift maakte in de richting van het activisme en het Vlaams-nationalisme. Buysse, die op 21 juli nog een manifest had ondertekend waarin bevestigd werd dat de Vlaamse beweging geen afbreuk wilde doen aan de staatkundige eenheid van België, kon zich niet met die radicalisering verzoenen en distantieerde zich van het tijdschrift.

In 1930 werd Buysse lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer , nadat hem al tijdens grootse plechtigheden in Antwerpen en Brussel hulde was gebracht. Zijn gehele werk wordt door velen beschouwd als een getuigenis van de opstand van de Vlamingen tegen elke onderdrukking.

Buysse evolueerde geleidelijk van een pessimistisch naturalisme naar een meer mild-realistische analyse van de oorzaken die zijn romanbevolking in een dergelijke primitieve toestand hadden gebracht en gelaten. De grauwe noodlotsgedachte maakte langzamerhand plaats voor levensaanvaarding en zelfs voor een gematigde hoop op een toekomst waarin meer begrip en wederzijds respect mogelijk zouden zijn. Hij heeft in zijn werk niet alleen de verpauperde Vlaamse boerenbevolking beschreven maar ook de burgerij en in mindere mate de adel op het platteland.