Beweging voor de Verenigde Staten van Europa

In 1946 werd de Unie van Europese Federalisten (UEF) opgericht met Hendrik Brugmans Brugmans, Hendrik
Hendrik Brugmans (1906-1997) was Groot- en later Heel-Nederlander, socialist en na de Tweede Wereldoorlog vooral een onvermoeibare pleitbezorger van de Europese integratie. Lees meer als voorzitter en splitste tien jaar later in de Action Européene Federaliste (AEF) en de Mouvement Fédéraliste Européen (MFE). In België was de activiteit van de UEF lange tijd eerder kleinschalig. In Brussel en Antwerpen waren er kernen van de Mouvement Fédéraliste Européen / Europese Federalistische Beweging (MFE/EFB) en voor het AEF waren er op het eind van de jaren 1950 afdelingen in Luik en Brussel. De Brusselse afdeling, de Mouvement pour les Etats-Unis d’Europe (MEUE), werd eind 1958 opgericht door de liberale bouwpromotor Jean-Florian Collin en de rechts-conservatieve industrieel Florimond Damman. Na een conflict waarbij de wegen van Collin en Damman scheidden, kwam de bouwpromotor in contact met zijn Antwerpse collega Walter Kunnen Kunnen, Walter
Walter Kunnen (1921-2011) had een Vlaams-nationale achtergrond, maar evolueerde naar een Europees federalistische overtuiging. In 1961 richt hij de de Beweging voor de Verenigde Staten va... Lees meer en benoemde hem in augustus 1960 tot ondervoorzitter. Kunnen kreeg de opdracht een Vlaamse afdeling op te richten van de MEUE of voluit in het Nederlands: de Beweging voor de Verenigde Staten van Europa.

In januari 1961 verscheen het eerste nummer van Europa Eén Europa Eén
Europa Eén (1961-2011) was het orgaan van de Beweging voor de Verenigde Staten van Europa (BVSE). Lees meer dat in een oplage van 200.000 exemplaren gratis in de regio Antwerpen verspreid werd. Het resultaat van deze actie was ronduit teleurstellend, er bleken amper 189 personen belangstelling te hebben voor het federalistische initiatief. Het eerste succes volgde echter twee maanden later. In samenwerking met de Vlaamse Toeristenbond Vlaamse Toeristenbond
VTB-VAB (1922) was een cultureel-toeristische organisatie die bijdroeg aan de ontwikkeling van het toerisme en de mobiliteit in Vlaanderen. Ze was door haar financiële en culturele slagkr... Lees meer (VTB) werd op 30 april 1961 een Europees Lentetornooi georganiseerd op het domein Duin ter Schans in Opoeteren. De optredens van volkskunstgroepen uit heel Europa lokten duizenden toeschouwers en veel persaandacht.

Oprichting

Omdat de BVSE ondertussen de facto onafhankelijk van de MEUE functioneerde, werd op de eerste congres in oktober 1961 besloten de BVSE een eigen officieel statuut te geven. Walter Kunnen werd in december 1961 door meer dan 1900 leden verkozen als voorzitter en op 22 februari 1962 verschenen de eigen statuten in het Belgisch Staatsblad. De feitelijke erkenning als een volwaardige AEF-afdeling volgde op 6 mei 1963.

In de eerste jaren had de BVSE te kampen met een paar dissidenties, maar vooral met een virulente campagne vanuit de Franstalige koepel van de Europese Beweging in België. Die verweten Kunnen zijn activiteiten tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer en het feit dat veel medewerkers van de BVSE een neo-dinaso of aanverwante signatuur hadden: Staf Vermeire Vermeire, Staf
Staf Vermeire (1926-1987) was een Diets jeugdleider, uitgever en tijdschriftenredacteur. Hij is vooral bekend als de verbondsleider van het ADJV, maar onder andere ook als zaakvoerder van... Lees meer , Carlo Reiners, Frans de Hoon, Arthur de Bruyne De Bruyne, Arthur
Arthur de Bruyne (1912-1992) was een Vlaams-nationalistisch geëngageerde kroniekschrijver en historicus van de Vlaamse beweging, die met zijn vele publicaties in belangrijke mate bijdroeg... Lees meer en Arseen Rijckaert om er maar een paar te noemen. Daarenboven werd ook het solidaristische Verbond Recht en Orde Verbond Recht en Orde
Het Verbond Recht en Orde (1960-1969) was een Heel-Nederlandse en neo-Dinasogroep onder leiding van Armand Wijckmans. Lees meer (VRO) kortstondig opgenomen in de BVSE en waren er uitstekende contacten met de E Diversitate Unitas groep van André Belmans Belmans, André
André Belmans (1915-2008) was notaris, afdelingsleider van Verdinaso-Brussel en betrokken bij diverse neo-Dinaso initiatieven. Lees meer . Ondanks de nauwe banden met de solidaristische beweging behoedde Walter Kunnen er zijn beweging voor om in uitgesproken neo- dinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer of rechts-radicaal Rechts-radicalisme
De rechts-radicale traditie begon toen het Vlaams-nationalisme in het interbellum koos voor Nieuwe Orde en collaboratie. Na de oorlog evolueerde radicaal-rechts in Vlaanderen van nostalgi... Lees meer vaarwater terecht te komen. De BVSE moest dan ook een beweging blijven die open stond voor het brede politieke spectrum, met uitzondering van het communisme. Om dat te realiseren onderhield Kunnen niet alleen contacten met de brede Vlaamse beweging, maar poogde hij vooral de BVSE salonfähig te maken bij het Belgische en Europese establishment. Iets wat met het opmerkelijke integraal- federalistisch Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer programma van de BVSE niet altijd evident was.

Uitbouw van een actiecentrum voor Europees federalisme

In haar doelstellingen streefde de BVSE naar een democratische vereniging van de Europese volkeren. Opvallend was dat de BVSE het federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer als integrale oplossing hanteerde op alle politieke niveaus, maar ook op sociaal-economisch en cultureel gebied. Walter Kunnen zag het federalisme als een volwaardige filosofie waarbij in de dialectiek tussen individu en de gemeenschap een evenwicht moest worden gevonden tussen waarden, rechten en plichten. Zijn oplossing voor de Belgische communautaire problematiek was net zo bijzonder. Het Vlaams-Waals federalisme van de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer (VU) wees hij af en hij promootte als alternatief een federalisme met één unitair parlement en zes rijksgebieden, namelijk Vlaanderen, Brabant, Limburg, Luik, Henegouwen en de Ardennen. Hoewel het radicale voorstel op het eind van de jaren 1960 nog door Paul-Henri Spaak werd gepromoot zou het nooit enig politiek draagvlak kennen.

Ook de interne organisatie van de BVSE was aanvankelijk op een federalistische leest geschoeid, met een sterke regionale verankering waarbij lokale afdelingen gegroepeerd werden in drie grote gouwen: Vlaanderen, Brabant en Limburg. Na een aantal interne conflicten bouwde Kunnen de macht van de gouwen af en centraliseerde het bestuur en verstevigde zijn leiderschap. Onder de vleugels van de BVSE ontstonden ook speciale afdelingen zoals de Euroscouts, de Eurohostessen en de Jonge Europese Federalisten (JEF), die later hun eigen weg gingen. Een tijd lang werd ook gepoogd een eigen jeugdwerking met zomerkampen te organiseren, evenwel zonder succes. Onder impuls van Staf Vermeire werd in 1966 wel de oprichting van een Heel-Limburgse Jeugdraad ondersteund.

Om het Europees bewustzijn van de Vlamingen aan te scherpen werden talloze activiteiten op poten gezet. Naast de eerder vernoemde Lentetornooien en Europafeesten trokken Walter Kunnen, Carlo Reiners en andere BVSE-medewerkers naar talloze debatavonden en manifestaties. Het hoogtepunt van de BVSE-activiteiten was aanvankelijk het jaarlijks congres. In de loop van de jaren 1970 werd die rol echter overgenomen door de Europese Eresenaat. De Eresenaat werd in 1963 opgericht als een protocollaire bijeenkomst waar jaarlijks verdienstelijke Europeanen werden gehuldigd. Vanaf 1966 kwam daar ook nog de Europese Persprijs bij. Aanvankelijk vond de Eresenaat plaats binnen het kader van de Europafeesten in Tielt, maar vanaf 1968 werd het een zelfstandig evenement in het prestigieuze huis Osterrieth in Antwerpen. Onder impuls van Kunnens echtgenote Diane Debray groeide de Eresenaat uit tot een indrukwekkend Vlaams, Belgisch én internationaal netwerk. De meer dan 230 namen lange lijst van eresenatoren leest als een adresboek van het establishment van de Europese beweging.

Binnen die Europese beweging versmolten de AEF en de MFE in 1972 opnieuw tot de UEF. Kunnen zag hierin een uitgelezen kans om de werking van de BVSE uit te breiden naar het volledige Belgische grondgebied. Daar slaagde hij in tot de BVSE in 1975 door de UEF verzocht werd onderhandelingen aan te knopen met de pas opgerichte afdelingen in Wallonië en Brussel. Ondanks een eerste akkoord tot samenwerking in juni 1975 bleven beide Franstalige organisaties protesteren tegen de BVSE als unitaire UEF-afdeling voor België. Uiteindelijk besloot de BVSE een overkoepelende Belgische UEF-federatie op te richten en domineerde Kunnen, ondanks de aanhoudende Franstalige oppositie, met de BVSE en de UEF-België gedurende de jaren 1970 de Europese beweging in België.

De neerwaartse spiraal

Na de Europese verkiezingen van 1978 begon de slagkracht van de BVSE af te nemen. De institutionalisering van de Europese democratie temperde niet enkel het initiële enthousiasme rond het Europese project, maar ook het optimisme rond de federalistische doelstellingen van de BVSE. Binnen de BVSE resulteerde de dalende aanhang niet enkel in minder medewerkers, ook financieel trokken donkere wolken zich langzaam samen boven het secretariaat in Wilrijk. Sinds de oprichting van de BVSE had Walter Kunnen letterlijk kosten noch moeite gespaard om het Europees federalisme ingang te doen vinden. Lange tijd werd de werking van de organisatie grotendeels door Kunnen en zijn bedrijven gefinancierd. Hoewel de BVSE dankzij een succesvolle lobbycampagne er wel in slaagde om vanaf 1973 een structurele subsidie te ontvangen van het ministerie van Volksontwikkeling, bleef ze financieel afhankelijk van haar voorzitter.

De BVSE zou dan ook tot aan haar opheffing in alle opzichten de beweging van Walter Kunnen blijven. Verschillende vernieuwingspogingen faalden of botsten op het veto van de voorzitter. In 1992 besloot Kunnen zijn mandaat als voorzitter beschikbaar te stellen voor een jongere opvolger. Roger Peeters, medewerker van het Europees Parlement en voorzitter van Christenen voor Europa, nam gedurende zes jaar de voorzittershamer over, maar kon evenmin een nieuwe dynamiek tot stand brengen. Bij gebrek aan kandidaten trad Walter Kunnen in 1998 opnieuw aan als voorzitter, met de onmogelijke taak om de BVSE opnieuw op de rails te krijgen. In 2001 werden de structurele subsidies van het ministerie van Volksontwikkeling volledig geschrapt. Het overlijden van Walter Kunnen in 2011 luidde het definitieve einde van de BVSE in.