Von Falkenhausen, Ludwig

Ludwig Freiherr von Falkenhausen was bijna veertig jaar lang officier en was tot 1902 generaal in het Pruisische leger. Nadien maakte hij naam als auteur van krijgskundige werken. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd hij opnieuw actief in het leger. Van september 1914 tot april 1916 had hij het opperbevel over de legerafdeling Falkenhausen, die voor Elzas-Lotharingen verantwoordelijk was.

Benoeming tot gouverneur-generaal

Falkenhausen was voorstander van een zeer repressief optreden tegenover de plaatselijke bevolking, die hij van sympathieën met de Fransen verdacht. Hij was tot augustus 1916 voor de kustverdediging verantwoordelijk en kreeg daarna het opperbevel over het zesde leger toevertrouwd. Na de Britse successen in de slag om Arras moest hij in april 1917 ontslag nemen en op 22 april 1917 benoemde de keizer hem als opvolger van de pas overleden gouverneur-generaal Moritz von Bissing Von Bissing, Moritz
Moritz von Bissing (1844-1917) was van november 1914 tot aan zijn dood in april 1917 gouverneur-generaal van het bezette België. Lees meer . Falkenhausen beschouwde de verplaatsing als een onrechtvaardige vernedering en zag in de benoeming tot gouverneur-generaal van België een degradatie.

Toen Falkenhausen op 3 mei 1917 in Brussel arriveerde waren belangrijke beslissingen in de Flamenpolitik Flamenpolitik
Met het begrip ‘Flamenpolitik’ wordt verwezen naar de politiek die de Duitse bezetter voerde ten aanzien van de Vlaamse beweging tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Sommige aute... Lees meer al gemaakt, zodat hij aanvankelijk vooral de politiek van zijn voorganger voortzette, die de bezettingspolitiek steeds in nauwe samenwerking met de regering in Berlijn had gecoördineerd. De doorvoering van de administratieve scheiding van België en de daarmee verbonden staking van de Belgische ambtenaren markeerden het begin van zijn regentschap. De opsplitsing van de Belgische ministeries ging gepaard met een verregaande herstructurering van de bezettingsadministratie. In plaats van de Duitse Duitsland & Vlaanderen
Van de eerste helft van de 19de eeuw tot 1945 stond het Duitse beeld van Vlaanderen in het teken van etnisch-culturele verbondenheid. Die romantische perceptie leefde vooral bij een beper... Lees meer Verwaltungschef voor België (hoofd van het burgerlijke bestuur) traden twee hoofden van burgerlijk bestuur aan voor Vlaanderen en Wallonië. Daarnaast werden centrale afdelingen geschapen, die – met uitzondering van de politieke afdeling – vooral voor economische aangelegenheden verantwoordelijk waren.

Beleid en verhouding tot de Flamenpolitik

De ambtsaanname van de katholieke en uit Beieren afkomstige rijkskanselier Hertling in november 1917 werd door Falkenhausen voor een nederlaag van de Pruisische kroon aangezien. Dit leidde tot een toenadering met de legerleiding onder Hindenburg en Ludendorff, die met behulp van de Flamenpolitik de vrijgave van België wilde voorkomen. Tegelijkertijd beroofde hij de onder zijn voorganger ingerichte Politische Abteilung van haar competenties in de Vlaamse kwestie en hevelde die naar de Verwaltungschef für Flandern over.

Falkenhausen steunde de zelfstandigheidsverklaring van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer tegen de wil van de regering in Berlijn in. Toen op instigatie van het Brusselse hof van cassatie de activisten August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer en Pieter Tack Tack, Pieter
De vrijzinnige flamingant Pieter Tack (1870-1943) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een van de leidende figuren van het activisme, onder andere als voorzitter van de Raad van Vlaanderen ... Lees meer werden gearresteerd, beval hij als represaillemaatregel de aanhouding en deportatie van de verantwoordelijke rechters. Deze repressieve aanpak veroorzaakte een staking van de Belgische magistratuur, die tot het einde van de oorlog duurde.

De gouverneur-generaal was tegen de annexatie van Belgisch grondgebied, omdat hij de Belgen net als de Elzassers voor politiek onbetrouwbaar hield. Hij was echter voorstander van de oprichting van een onafhankelijk Vlaanderen. Reeds voor de zelfstandigheidsverklaring van de Raad van Vlaanderen had hij in november 1917 een commissie van Duitse experts ingericht, om zich over de mogelijkheid van de oprichting van twee staten te buigen. Met de Duitse legerleiding steunde hij de na de zogeheten volksraadplegingen gevormde tweede Raad van Vlaanderen in zijn pogingen door de Duitse regering officieel erkend te worden. In september 1918 was Falkenhausen heel even kandidaat voor de kanselierschap. Met de Duitse nederlaag moest Falkenhausen Brussel overhaast verlaten. In zijn memoires schreef de voormalige gouverneur-generaal, dat er toen een dergelijke drukte was, dat er voor hem en zijn entourage slechts één compartiment II. klasse beschikbaar was.

Reputatie

Het oordeel van zijn tijdgenoten over Falkenhausen was uitgesproken negatief. De Nederlandse buitengewone gezant in Brussel van 1914 tot 1919, Maurits van Vollenhoven, noemde hem ‘de minst intelligente’ van de drie gouverneurs-generaal, die zich alleen ‘door zijn angst tijdens de revolutie van 1918’ had onderscheiden. Henri Pirenne zag hem als een aan de rijkskanselier ondergeschikte rijksfunctionaris. De voormalige Duitse gouverneur van Limburg, Keim, schreef, dat hij voor de functie van gouverneur-generaal zowel het politieke als ook organisatorische talent had gelaakt. De 1917 van zijn macht beroofde voormalige leider van de Politische Abteilung noemde in zijn memoires niet eens de naam van Falkenhausen. Diens weduwe probeerde na zijn overlijden in 1936 tevergeefs zijn omvangrijke herinneringen te publiceren. Het ministerie van Buitenlandse Zaken stoorde zich vooral aan Falkenhausens beschrijving van de Flamenpolitik, die men -- gezien de politieke situatie in die tijd -- niet het licht van de dag wilde laten zien.

Falkenhausen was gouverneur-generaal in de hoogdagen van de Flamenpolitik, toen de Duitsers p koste wat kost probeerden om een Vlaamse staat op te bouwen. De eerste stappen waren nog onder zijn voorganger ondernomen, maar Falkenhausen radicaliseerde diens politiek nog. Tegen de wil van de Berlijnse regering in steunde hij de meest radicale elementen onder de activisten. Zijn autoritaire persoonlijkheid lag ook mee ten gronde aan de escalatie van het conflict met de Belgische magistratuur.