Janssen, Arthur

Persoon

Arthur Janssen was kannunik en hoogleraar moraaltheologie aan de Leuvense universiteit. Hij zette zich in die hoedanigheid in voor de promotie van het Nederlands in het hoger onderwijs.

Geboorte
Antwerpen, 11 februari 1886
Overlijden
Leuven, 4 maart 1979
Leestijd: 3 minuten

Arthur Janssen volgde tussen 1899 en 1905 middelbaar onderwijs aan het Klein Seminarie van Hoogstraten Klein Seminarie van Hoogstraten
Het Klein Seminarie van Hoogstraten (1835) kende tot na de Tweede Wereldoorlog een prominente Vlaamsgezinde scholierenbeweging. Lees meer
. Na zijn priesterwijding (24 september 1910) studeerde hij theologie aan de Katholieke Universiteit Leuven. In 1913, onmiddellijk na het behalen van het doctoraat, werd hij aangesteld tot president van het Justus Lipsiuscollege en benoemd tot lector. Vanaf 1919 bekleedde hij de leerstoel moraaltheologie aan de theologische faculteit. In andere faculteiten doceerde hij moraalfilosofie, natuurrecht en deontologie. In 1923 was hij een van de stichters van Ephemerides Theologicae Lovanienses, het Leuvense tijdschrift voor theologie en kerkelijk recht waarvan hij meer dan dertig jaar secretaris was.

Engagement in de Vlaamse beweging

Van in zijn studietijd was Janssen actief in de Vlaamse beweging, onder meer als lid en later secretaris van de Verlofkring, een Antwerpse bond van Vlaamsgezinde scholieren en studenten. Als hoogleraar streefde hij ernaar zijn wetenschap in het Nederlands te beoefenen en ze niet enkel binnen het academische milieu maar ook aan het bredere publiek van katholiek Vlaanderen mee te delen. In talrijke boeken en brochures besteedde hij aandacht aan actuele kwesties van politieke, sociale en medische ethiek. Hij gaf tijdens het interbellum in heel Vlaanderen honderden lezingen over morele onderwerpen, onder meer in de jaarlijkse ‘geestelijke voordrachten’ in de Sint-Carolus-Borromeuskerk te Antwerpen en tijdens de Vlaamse Sociale Weken. Zodoende oefende hij op de Vlaamse katholieke bevolking een niet te onderschatten invloed uit, die nog groeide nadat hij in 1938 voorzitter van de raad van beheer van de Katholieke Vlaamsche Radio-Omroep en van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer
was geworden.

Toen het Davidsfonds bij het begin van de Duitse bezetting tegenover het nieuwe cultuurbestel een strategie diende te zoeken, was Janssen – onder meer uit bekommernis voor de katholieke identiteit van het Davidsfonds – terughoudend om aan de door het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV) opgestarte eenheidsbeweging deel te nemen. Begin 1941 besliste het hoofdbestuur om niet toe te treden tot Volk en Kunst Volk en Kunst
Volk en Kunst (1940-1944) was een organisatie die tijdens de Tweede Wereldoorlog probeerde om de cultuurverspreidende organismen in Vlaanderen te coördineren. Lees meer
, de op de leest van de Nieuwe Orde geschoeide cultuurorganisatie van het VNV. Later verklaarde Janssen dat in dit beslissende punt, het beletten van de culturele collaboratie, wellicht zijn grootste verdienste voor het Davidsfonds was gelegen. Hij zou tot 1966 voorzitter blijven.

Promotie van het Nederlands

Aan de Leuvense universiteit zette Janssen zich ook na zijn emeritaat (1956) in voor de promotie van het Nederlands. Hij was van 1943 tot 1972 voorzitter van de bijscholingscursussen voor leerkrachten uit het middelbar onderwijs, de Vliebergh-Sencie-Leergangen Vliebergh-Sencie-leergangen
De Vliebergh-Sencie-Leergang waren cursussen aan de Leuvense universiteit voor leraars uit het vrij middelbaar onderwijs (sinds 1907). Lees meer
, en hij was een actief lid van de Vereniging Vlaamse Leergangen (in 2003 omgevormd tot Academische Stichting Leuven). Sinds 1995 verleent de stichting de driejaarlijkse (later vijfjaarlijkse) Arthur Janssenprijs aan de beste aan de KU Leuven voorgelegde dissertatie over een onderwerp uit de christelijke ethiek. In 1959 werd Janssen lid van de Kultuurraad voor Vlaanderen Kultuurraad voor Vlaanderen
De Kultuurraad voor Vlaanderen was een vereniging zonder winstoogmerk opgericht op 21 april 1959, omgevormd tot Interprovinciale Cultuurraad voor Vlaanderen vzw (ICV) op 31 januari 1976 e... Lees meer
. Begin 1962 was hij de initiatiefnemer voor de oprichting van de Vereniging van Leuvense Professoren (vanaf 1964 voortgezet als Vereniging van Vlaamse Professoren Vereniging van Vlaamse Professoren
De Vereniging van Vlaamse Professoren (1964-1970) was een drukkingsgroep aan de Nederlandstalige universiteiten. Doel was om de Vlaamse belangen in het universitaire onderwijs en het wete... Lees meer
). Hij was tot 1965 voorzitter van deze vereniging, die een belangrijke rol speelde in de strijd om de splitsing van de Leuvense universiteit.

Literatuur

Geraadpleegde werken

– M. Caudron. In: Ephemerides Theologicae Lovanienses, 55, 2-3, 1979, 3-4.
– A. Houssiau. In: Revue théologique de Louvain, 10, 1979, 125-127.
– L. Wils, Honderd jaar Vlaamse Beweging, III, 1989.
– R. Aubert, ‘Janssen (Arthur)’. In : Dictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastiques, XXVI, 1996.

Suggestie doorgeven

1973: Jan Aerts (pdf)

1998: Leo Kenis

2023: Leo Kenis

Databanken

Inhoudstafel