Het Juristenblad

Het Juristenblad verscheen van 29 maart 1941 tot 8 juli 1944, onder leiding van de Antwerpse advocaat Jan Timmermans, later van Edgar Boonen Boonen, Edgar
Edgar Boonen (1912-1993) speelde vooral een rol in de Vlaamse beweging van 1933 tot 1940 als ‘leider‘ van het AKVS, waarvan hij de autonomie wist te bewaren, om een Volksdietse koers te v... Lees meer en van Herman Jacob (broer van de activist Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer ). Het telde tot 1500 abonnees.

Ontstaanscontext en oprichting

Bij de Duitse inval op 10 mei 1940 beval het hoofd van de Belgische staatsveiligheid de arrestatie van alle vermeende vijanden van de Staat. Daaronder ook een aantal Antwerpse advocaten zoals Jan Timmermans, René Lagrou Lagrou, René
René Lagrou (1904-1969) was een Vlaams-nationalistisch politicus. Lagrou had contacten met het naziregime, stichtte in 1940 de Algemeene-SS Vlaanderen waar hij de eerste leider van werd e... Lees meer , Walter Bouchery Bouchery, Walter
Walter Bouchery (1908-1961) was een Antwerpse advocaat, die achtereenvolgens actief was in de studenten- en jeugdbeweging (AKVS en AVNJ). Na de oorlog zou hij in de Vlaamse beweging voora... Lees meer , René Lambrichts Lambrichts, René
De Antwerpse advocaat René Lambrichts (1900-1993) propageerde tijdens het interbellum de Belgisch-nationale en later de Bourgondische gedachte. Hij trad in 1935 toe tot het Verdinaso. In ... Lees meer en Edgar Boonen. Zij werden met de zogenaamde ‘ spooktreinen Spooktreinen
Het begrip Spooktreinen verwijst naar de wegvoering van 2000 tot 3000 verdachten door de Belgische staatsveiligheid in mei 1940. De verdachten, waaronder een aantal prominente Vlaams-nat... Lees meer ’ weggevoerd naar kampen in Frankrijk. Uit sympathie met hun lotgevallen verkozen hun confraters hen bij hun terugkeer tot het nieuwe bestuur van de Vlaamse Conferentie der balie van Antwerpen.

De publicatie van het Rechtskundig Weekblad was door de Duitse bezetter opgeschort. Een Antwerpse Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer -gezinde advocaat Maurits Lambreghts Lambreghts, Maurits
Maurits Lambreghts (1896-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die eerst deel uitmaakte van het bestuur van de Antwerpse Frontpartij en vervolgens mee aan de basis lag van de A... Lees meer pleitte voor de oprichting van een nieuw juridisch tijdschrift. Dat kwam er vooralsnog niet, omdat verwacht werd dat het Rechtskundig Weekblad Rechtskundig Weekblad
Het Rechtskundig Weekblad (1931-…) is een juridisch tijdschrift dat initieel voornamelijk gericht was op het stimuleren van de rechtswetenschap in de Nederlandse taal. In de naoorlogse pe... Lees meer opnieuw zou kunnen verschijnen. Maar hoofdredacteur René Victor Victor, René
René Victor (1897-1984) was een advocaat en leverde een belangrijke bijdrage aan de vernederlandsing van het rechtsleven in Vlaanderen, voornamelijk via het Rechtskundig Weekblad en de v... Lees meer legde zich niet bij de Duitse eisen neer, waardoor het tijdschrift ophield te verschijnen. Op initiatief van de VNVer Jan Timmermans die zijn connecties bij de Militärverwaltung aansprak, zag een nieuw tijdschrift het licht. In februari en maart 1941 vergaderde Timmermans enkele keren met Herman Jacob en Edgar Boonen om dat nieuwe juridische tijdschrift te concipiëren. De titel Het Juristenblad verraadde de hand van Boonen, die goede contacten onderhield met Gerard Langemeijer, redactiesecretaris van het Nederlands Juristenblad, en die de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer gedachte aanhing.

Timmermans verkreeg de nodige licenties en stelde zichzelf als hoofdredacteur aan. Gedurende de oorlog wekte hij bij de andere redactieleden ergernis op vanwege zijn als inconsequent ervaren beleid en onevenwichtige betrokkenheid bij de collaboratie.

Het blad werd gedrukt op de persen van de door de Duitsers onder sekwester geplaatse Antwerpse drukkerij De Vlijt, die tot mei 1940 de uitgave van het Rechtskundig Weekblad had verzorgd. Timmermans kreeg bovendien de papiervoorraden van het vooroorlogse blad tot zijn beschikking. Ook vormelijk was het tijdschrift de voortzetting van het Rechtskundig Weekblad.

Profiel en inhoud

Het Juristenblad publiceerde de oorlogswetgeving en ook de belangrijke rechtspraak daarover, naast relevante andere rechtspraak. Bovendien ijverde het voor een hervorming van het Belgisch recht in Nieuwe Orde-zin en voor een uitzuivering van de juristenwereld, die moest worden gegroepeerd in een Rechtsfront. De liberale individuele zelfbeschikking en de grondwettelijke vrijheden waren verleden tijd, zo luidde het steeds opnieuw; voortaan stond het 'volk' centraal en was de volksgenoot daaraan ondergeschikt. Het recht moest opnieuw aansluiten bij de volksaard, die bepaald werd door ras, bloed en bodem, wat onder meer een fundamentele weerslag zou hebben op het familierecht, het erfrecht en het verbintenissenrecht. Het bepalen van de inhoud van dat volkse recht kwam toe aan het volk zelf, meer concreet aan zijn 'vertrouwensmannen'.

De eigen middeleeuwse rechtsgeschiedenis, maar ook het voorbeeld van Duitsland en Italië konden daarbij bakens zijn. Het tijdschrift nam hierover veel bijdragen op, onder meer van de vooraanstaande Derde Rijk-juristen Carl Schmitt en Edmund Mezger.

Het Juristenblad sloot ook aan bij het antisemitische Antisemitisme
Lees meer gedachtegoed dat ook aan de Antwerpse balie leefde. Het verdedigde omstreden maatregelen, zoals de vervroegde opruststelling van ambtenaren in maart 1941, eiste de weglating van Joodse advocaten, voerde in 1942 campagne tegen oppositierechtspraak van het Hof van Cassatie en bracht hulde aan advocaten die als vrijwilligers in de Waffen-SS traden.

De Duitse censuur greep slechts eenmaal in, met name toen Boonen zich wilde uitspreken voor de vorming van een Groot-Nederland na de oorlog.

Na de bevrijding hield het blad op te bestaan en moesten de drie redactieleden zich strafrechtelijk en tuchtrechtelijk verantwoorden. Timmermans werd ter dood veroordeeld, maar die straf werd nooit uitgevoerd. Boonen werd uiteindelijk niet vervolgd, maar werd tuchtrechtelijk van het Tableau geschrapt.