Groen van Prinsterer, Guillaume

Persoon
Nico Van Campenhout (2023)

Guillaume Groen van Prinsterer (1801-1876) was een antiliberale en antirevolutionaire publicist en politicus. Hij wordt beschouwd als de grondlegger van de protestants-christelijke politiek in Nederland.

Geboorte
Voorburg, 21 augustus 1801
Overlijden
Den Haag, 19 mei 1876
Leestijd: 3 minuten

Guillaume Groen van Prinsterer studeerde rechten en Nederlandse letteren aan de Rijksuniversiteit Leiden. Na kortstondig werkzaam te zijn geweest als advocaat, was hij van 1827 tot 1836 beheerder van het koninklijk huisarchief. In die functie verbleef hij tot de Belgische Revolutie Belgische Revolutie
De Belgische Revolutie is de naam van de opstand van 1830-1831 in de zuidelijke provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van koning Willem I. De opstand leidde tot de splits... Lees meer
van 1830 regelmatig in Brussel en was zijn tijdschrift Nederlandsche Gedachten (1829-1823) een spreekbuis van de politiek van koning Willem I der Nederlanden, Willem I
Willem I (1772-1843) was koning der Nederlanden van 1815 tot 1840, en dus ook tussen 1815 en 1830 (de jure tot 1839) van het zuidelijke deel daarvan. Zijn beleid inzake de nationale taal ... Lees meer
, van wie hij een vertrouweling was.

Van 1836 tot zijn overlijden vier decennia later leefde de zeer bemiddelde Groen van Prinsterer als ambteloos burger. In 1840 was hij lid van een commissie voor de grondwetsherziening in Nederland, de zogeheten ‘dubbele kamer’, en nadien lid van de Tweede Kamer (1849-1857 en 1862-1866).

Antirevolutionair politicus en publicist

De antiliberale Groen van Prinsterer wordt beschouwd als de grondlegger van de protestants-christelijke politiek in Nederland en als de intellectuele vader van de in 1879 opgerichte Anti-Revolutionaire Partij (ARP), die inmiddels opging in het Christen-Democratisch Appel (CDA). Hij bepleitte als publicist, redenaar en politicus een sterk nationaal besef, gedragen door de protestants-christelijke traditie (‘God, Nederland en Oranje’).

In de jaren 1920 gaf Frederik Carel Gerretson Gerretson, Frederik C.
Frederik Carel Gerretson (1884–1958) was een Nederlandse historicus, zakenman en politicus, die vanuit zijn Groot-Nederlandse overtuiging het Vlaams-nationalisme trachtte te beïnvloeden.... Lees meer
de aanzet tot de uitgave van Groen van Prinsterers briefwisseling en bijbehorende documenten in de toenmalige Rijks Geschiedkundige Publicatiën. Pieter Geyl Geyl, Pieter
Pieter Geyl (1887–1966) was een Nederlandse historicus met uitgesproken Groot-Nederlandse opvattingen, die een belangrijke rol speelde in het Vlaams-nationalisme tijdens het interbellum.... Lees meer
publiceerde in zijn verzamelbundel Kernproblemen uit 1937 een bijdrage over ‘Groen van Prinsterer en de scheuring van 1830’, waarin hij – wat hij vanuit zijn eigen Groot-Nederlands Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
perspectief omschreef als – Groens ‘Hollands patriottisme’ bekritiseerde.

De sterk tegen de Franse Revolutie en haar gevolgen gekante Groen van Prinsterer was een grote voorstander van de vereniging van de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden in het kader van het in 1815 gerealiseerde Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (zie Nederland-Vlaanderen Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer
). Hun gemeenschappelijke Nederlandse taal en cultuur én verleden had hen daar in zijn optiek als het ware toe voorbestemd. Die benadering leidde er overigens toe dat hij moeite had om de Waalse gewesten, die hij bovendien te pro-Frans en te liberaal achtte, daarin een plaats te geven.

Na de door hem betreurde Belgische Revolutie, waarvan hij ook het democratiserende karakter afwees, erkende hij overigens post factum wel dat in het kortstondige Verenigd Koninkrijk der Nederlanden onvoldoende rekening was gehouden met de eigenheden en gevoeligheden in het zuiden. Hij toonde zich na 1830 een voorstander van contacten met de Nederlandssprekende gebieden in België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer
, al vormde dat allerminst een prioriteit in zijn denken en handelen. Culturele relaties waren voor Groen van Prinsterer mogelijk, maar politieke samenwerking – laat staan een staatkundige hereniging – sloot hij uit.

Werken

– Volksgeest en Burgerzin, 1828.

Literatuur

– P. Geyl, Groen van Prinsterer en de scheuring van 1830, in: Kernproblemen van onze geschiedenis. Opstellen en voordrachten 1925-1936, 1937.
– A. T. Van Deursen, Groen van Prinsterer, Guillaume (1801-1876), in: Biografisch Woordenboek van Nederland, dl. 2, 1985.
– D. Klopper, Groen van Prinsterer. Van een Grootnederlandse naar een Kleinnederlandse natieconceptie, in: De Negentiende Eeuw, jg. 11, 1987, nr. 3-4, pp. 141-156.
– R. Kuiper, Tot een voorbeeld zult gij blijven. Mr. G. Groen van Prinsterer (1801-1876), 2001.
– J. de Bruin en G. Harinck, Groen van Prinsterer in Europese context, 2004.
– J. Bijl, Vaders en zonen in antirevolutionair perspectief. Groen en Dostojevski over de Europese revolutie, 2021.

Suggestie doorgeven

1973: Pieter Van Hees (pdf)

1998: Pieter Van Hees

2023: Nico Van Campenhout

Databanken

Inhoudstafel