Folies-Bergère

Ontstaan en vervlaamsing tijdens de Eerste Wereldoorlog

Het Théâtre des Folies-Bergère werd in 1910 geopend aan de Kruisvaartenstraat in Sint-Joost-ten-Node (Brussel). De naam verwees naar de beroemde gelijknamige schouwburg in Parijs en was oorspronkelijk een music hall voor dansspektakels ter gelegenheid van de wereldtentoonstelling van Brussel.

Vóór de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer bestond de programmatie vooral uit Franstalige operettes, revues en variétéspektakels, maar er vonden ook filmvertoningen plaats. De oorlog zorgde ervoor dat de zaal in augustus 1914 de deuren moest sluiten, maar activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer Adolf Clauwaert Clauwaert, Adolf
Adolf Clauwaert (1879-1958) was een Vlaamsgezinde acteur, industrieel en tijdens beide wereldoorlogen directeur van de Brusselse Alhambraschouwburg. Lees meer en Charles van Daele vormden de Folies-Bergère in het najaar om tot een Vlaamse volksschouwburg. Die was echter geen lang leven beschoren.

In de zomer van 1915 heropende de Folies-Bergère alweer als Franstalig operettetheater. Lodewijk Peerenboom Peerenboom, Lodewijk
Lodewijk Peerenboom (1872-1937) richtte in 1909 in Brussel mee het Vlaams Huis aan de Grote Markt op. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij betrokken bij het activisme. Daarna was hij li... Lees meer , lid van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer en verantwoordelijk voor de ‘vervlaamsing van het openbare leven’ onder August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer ’ ministerie van Nationaal Verweer, bekwam in 1917 de verplichte ‘vervlaamsing’ van een viertal Brusselse schouwburgen met steun van de Duitse bezetter. In de Folies-Bergère moesten voortaan in het Nederlands worden gespeeld. De Franstalige directeur Polet nam ontslag uit protest tegen de ‘vervlaamsing’ van zijn schouwburg. Peerenboom stelde Ernest Kindermans vervolgens aan als nieuwe directeur waarna de Folies-Bergère op 17 oktober 1917 heropende als Vlaamse volksschouwburg.

Uitbouw in de jaren twintig

Na de oorlog bleef Kindermans aan het roer staan van Volksschouwburg Folies-Bergère waar hij Nederlandstalige operettes, komedies en revues programmeerde. Die ‘lichtere’ genres lieten Kindermans toe het hoofd boven water te houden naast de grotere Koninklijke Vlaamse Schouwburg Koninklijke Vlaamse Schouwburg
De Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) werd op 23 augustus 1875 opgericht op initiatief van een aantal prominente liberale flaminganten, die ijverden voor een Nederlandstalig beroepstone... Lees meer (KVS). Anders dan de KVS, kon de Folies-Bergère immers niet op overheidssubsidies rekenen. Daardoor leefde in de theatersector het idee dat een tweede Vlaamse schouwburg in Brussel niet rendabel was. Kindermans bewees het tegendeel. Hij bood een podium aan heel wat amateurgezelschappen uit Brussel en de Vlaamse Rand.

Van juni 1919 tot 1921 was ook een toneelschool verbonden aan de schouwburg onder leiding van de Nederlander Arie van den Heuvel. Het is dankzij hem dat Kindermans naast het eigen en andere Vlaamse toneelgezelschappen ook professionele Nederlandse gezelschappen naar de Folies-Bergère haalde. Na onenigheid met de eigenaar van het gebouw sloot Kindermans de schouwburg in april 1929 om zich te concentreren op zijn Antwerpse theaterzalen en de bouw van het Brusselse Lunatheater.

Bloei en sluiting

In oktober 1929 heropende Ernest Verryck Verryck, Ernest
Ernest Verryck (1900-1974) was een Brusselse theaterondernemer. Van 1929 tot 1959 was hij directeur van de volksschouwburg Folies-Bergère en stichter van het ‘Hoofdstedelijk Lyrisch Tonee... Lees meer (1900-1974), neef en petekind van Kindermans en al sinds 1918 diens assistent, de gerenoveerde Folies-Bergère. Verryck programmeerde in de jaren dertig en veertig operettes, revues en cabaret in het Nederlands en Brussels dialect. Grootse feestrevues ter ere van toneelschrijvers, acteurs en Brusselse persoonlijkheden waren destijds het handelsmerk van de Folies-Bergère. Zij trokken ook het grotendeels verfranste Brusselse publiek naar de schouwburg. Begin jaren vijftig lokten revues met gastvedetten als Bobbejaan Schoepen, Rocco Granata en La Esterella grote massa’s van ver buiten de stad naar de Brusselse theaterzaal.

Eind jaren vijftig kwam de Folies-Bergère – onder meer door de opkomst van de televisie – in moeilijk financieel vaarwater terecht en in 1959 hield directeur Verryck het voor bekeken. Zijn opvolgers plaatsten opnieuw Franstalige operettes op de affiches, weliswaar zonder het verhoopte succes. Vanaf 1964 kwam de zaal vaak leeg te staan. In december 1970 verhinderde een zware brand de doorstart van de schouwburg als musicaltheater in Amerikaanse stijl. Het uitgebrande gebouw verdween kort daarna onder de sloophamer in het kader van het Manhattanplan voor de Brusselse Noordwijk.