Davidts, Paul

Persoon
Karla Vanraepenbusch (2023)

De Vlaamsgezinde jurist Paul Davidts (1889-1963) behoorde tijdens de Eerste Wereldoorlog tot de Frontbeweging. Als tuchtmaatregel zond de legerleiding hem naar het houthakkerspeloton van de Orne. Na de oorlog was hij als actief als politicus bij de Frontpartij.

Alternatieve naam
Pol Davidts
Geboorte
Kessel-Lo, 13 januari 1889
Overlijden
Leuven, 20 augustus 1963
Leestijd: 5 minuten

Voor de oorlog was Davidts rechtenstudent in Leuven. In 1915 sloot hij zich op 26-jarige leeftijd aan bij het Belgische leger als oorlogsvrijwilliger. Hij deed dienst in het 23ste Linieregiment van de Eerste Legerafdeling, eerst als gewone frontsoldaat, daarna als korporaal.

Tijdens zijn legerdienst was Davidts actief bij het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten
Het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten (SKVH) was een initiatief aan het IJzerfront tot bestrijding van de immoraliteit bij de soldaten. Het SKVH kwam tot stand onder imp... Lees meer
(SKVH), een vereniging die in 1916 werd opgericht om de katholieke zeden te verspreiden onder de Vlaamse soldaten. Het SKVH was een ontmoetingsplaats voor Vlaamsgezinden. Davidts kwam er in contact met leiders van de Frontbeweging waaronder Adiel Debeuckelaere Debeuckelaere, Adiel
Adiel Debeuckelaere (1888-1979) was een Vlaams-nationalistisch politicus. Hij zou zijn imago vooral opbouwen dankzij zijn leidende rol in de Frontbeweging. Lees meer
, Karel van Sante Van Sante, Carlos
Carlos van Sante (1896-1947) was een Vlaamse dominicaan, die deel uitmaakte van het radicaal Vlaamsgezinde en pro-activistische milieu rond kapelaan Cyriel Verschaeve. Tijdens de Eerste ... Lees meer
, Karel de Schaepdrijver De Schaepdrijver, Karel
Karel De Schaepdrijver (1892-1970) was tijdens WOI betrokken bij de Frontbeweging. In 1918 liep hij over en werd ingeschakeld in de activistische propaganda. Na de oorlog vestigde hij zi... Lees meer
, Hendrik Borginon Borginon, Hendrik
Hendrik Borginon (1890-1985) was lid van de leiding van de Frontbeweging en Vlaams-nationalistisch politicus in de Frontpartij en het Vlaamsch Nationaal Verbond. Tijdens de bezetting fung... Lees meer
en Hendrik Demoen Demoen, Hendrik
Hendrik Jozef Demoen (1895-1969) was  betrokken bij de Frontbeweging. Als schoonbroer van Reimond Tollenaere werd hij in 1941 VNV-oorlogsburgemeester van Roeselare. Hij lag mee aan de op... Lees meer
.

In het vizier van de legertop

Davidts behoorde tot de militantenkern van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer
. Hij stelde openlijk de materiële, sociale en taalproblemen van de Vlaamse soldaten aan het IJzerfront aan de kaak. Ook nam hij deel aan clandestiene frontersbijeenkomsten, bijvoorbeeld een regimentsvergadering op 24 juli 1917 waarbij ook Adiel de Beuckelaere, de leider van de Frontbeweging, aanwezig was.

In de loop van 1917 radicaliseerde de Frontbeweging, waardoor de legerleiding strengere tuchtmaatregelen nam tegen uitgesproken Vlaamsgezinde soldaten. Davidts’ flamingantische militantisme maakte hem al langer verdacht. In september 1917 onderschepte de militaire censuur een bezwarende brief van Davidts. Tijdens zijn ondervraging toonde Davidts zich een voorstander van bestuurlijke autonomie van Vlaanderen. Hij werd gedegradeerd, overgeplaatst naar een ander regiment en kreeg acht dagen gevangenisstraf. Met zijn Vlaamsgezinde medegevangenen liet hij zich daarop fotograferen om te protesteren tegen ‘Wat een Vlaming lijden moet’.

Harde arbeid als tuchtmaatregel

In de lente van 1918 kwam Davidts opnieuw onder de aandacht van de legertop, ditmaal voor ‘defaitism’. Bij zijn aanhouding bleek hij in het bezit van enkele geschriften van de Frontbeweging. Op basis van artikel 8 en 11 van de besluitwet van 11 oktober 1916, die het verbood om geschriften te verspreiden die de vijand voordeel konden brengen of de stemming bij de Belgische troepen negatief konden beïnvloeden, veroordeelde de krijgsraad van de 1ste legerdivisie hem op 25 mei 1918 tot een boete van 100 frank en een voorwaardelijke gevangenisstraf van drie maanden.

Eerst werd Davidts vrijgelaten, maar uiteindelijk toch weggestuurd van het front. Vanaf 10 juni 1918 moest hij werken in het peloton spécial forrestier, een militair strafkamp gelegen in Orne (in Normandië, Frankrijk). Het houthakkers Houthakkers van de Orne
‘Houthakkers’ is een bijnaam die verwijst naar tien frontsoldaten die omwille van hun Vlaamsgezindheid van het front verwijderd werden. De legerleiding stuurde hen naar het houthakkerspel... Lees meer
-peloton was speciaal opgericht om verdachte soldaten te isoleren van het front, maar ze toch te laten bijdragen aan de Belgische oorlogsinspanning. Het leger had namelijk een voortdurend tekort aan hout en handenarbeid.

Van gevangenschap naar vrijheid

Als oudste houthakker kreeg Davidts de rol van groepshoofd toebedeeld, en trad hij op als hun woordvoerder. Vanuit het strafkamp schreef hij brieven naar politici om de arbeid waaraan de mannen in het strafkamp onderworpen waren aan te klagen. Zo bezorgde hij een rapport over de slechte werk- en levensomstandigheden aan de katholieke volksvertegenwoordiger Alfons van de Perre Van de Perre, Alfons
Lees meer
. Dit rapport diende als basis voor Van de Perre’s parlementaire interventie in het voordeel van de houthakkers tijdens de interpellatie van de drie Van’s Interpellatie van de drie Van's
De Vlaamsgezinde katholieke parlementsleden Frans van Cauwelaert, Alfons van de Perre en Aloïs van de Vyvere interpelleerden in mei 1919 de regering van nationale unie over de taaltoestan... Lees meer
in mei 1919. Kort daarna, op 10 juli 1919, werden de houthakkers vrijgelaten.

In die periode kwam ook Davidts’ strafproces voor het militaire gerechtshof. Meteen na zijn veroordeling door de krijgsraad in mei 1918 had hij al beroep aangetekend, maar de openbare zitting vond pas een jaar later plaats, in Brussel op 27 juni 1919. Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
en Hendrik Borginon namen met succes zijn verdediging op zich. Het hof oordeelde dat de feiten waarvoor hij veroordeeld was niet onder de strafwet vielen. Davidts was opnieuw een vrij man.

Na de oorlog installeerde Davidts zich als advocaat in Leuven. Hij bleef zich als verkozene van Het Vlaamsche Front ( Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer
) inzetten voor de Vlaamse strijd. Samen met de andere houthakkers verkreeg Davidts een speciale status binnen de Vlaamse beweging. Hij getuigde over de ellende en onderdrukking die de Vlaamse soldaten aan het IJzerfront tijdens de oorlog moesten ondergaan, onder andere in het Zwartboek uitgegeven door de Vlaamsche Ijzersoldaten (1919). Ook gaf hij redevoeringen over zijn ervaringen in het houthakkerspeloton, bijvoorbeeld tijdens de zesde IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
. Zo groeiden de houthakkers uit tot levende symbolen van de IJzerfrontmythe.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Davidts gevangengezet, als lid van de balie geschrapt, maar niet door het krijgsgerecht veroordeeld.

Werken

Dit is het Zwartboek uitgegeven door de Vlaamsche IJzersoldaten, 1919.

Literatuur

K. Didden, De Houthakkers van de orne, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 56, 1997, nr. 4, pp. 195–219.
L. Vandeweyer, De houthakkers van de Orne. "Douteux au point de vue patriotique?”, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 57, 1998, nr. 4, pp. 237–254.
D. Vanacker, De Frontbeweging. De Vlaamse strijd aan de IJzer, 2000.
J. Monballyu, De jacht op de flaminganten. De strafrechterlijke repressei van de Vlaamsgezinde militairen aan het IJzerfront, 2010.
T. Simoens, Het gezag onder vuur. Over de conflicten tussen soldaten en hun oversten aan het Ijzerfront, 2011.
T. Simoens, Van arrangeren tot renseigneren. Smaad en geweld van militairen tegen hun oversten tijdens de eerste wereldoorlog Wie trok aan welke touwtjes bij de regulering van hiërarchische conflicten ?, in: Cahiers d’Histoire Du Temps Présent - Bijdragen Tot de Eigentijdse Geschiedenis, jg. 79, 2011, nr. 2-3, pp. 15–52.
J. Monballyu, Frans Van Cauwelaert als advocaat in strafprocessen tegen Vlaamse activisten. Deel 1, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 75, 2016, nr. 3, pp. 197–225.
J. Huijbrechts, De Hel van Fresnes. Vlaamse soldaten in de Belgische militaire strafinstellingen in Frankrijk tijdens ’14-’18, 2019.
T. Simoens & A. Vrints, Recensie van: De hel van Fresnes. Verdoemd, verguisd en achter tralies. Vlaamse soldaten in de Belgische militaire strafinstellingen in Frankrijk tijdens ’14-’18 / Jan Huijbrechts, in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, 79, 2020, 2, 181–183.

Suggestie doorgeven

1973: Gaston Durnez (pdf)

1998: Gaston Durnez (pdf)

2023: Karla Vanraepenbusch

Inhoudstafel