Von Pfister-Schwaighusen, Hermann

Persoon
Winfried Dolderer (2023, aanvulling), Winfried Dolderer (1998)

Hermann Von Pfister-Schwaighusen (1836-1916) was een Alduitse ideoloog die Vlamingen en Nederlanders voor het ‘Deutschtum’ opeiste. Binnen het Alldeutscher Verband was hij een van de eersten die de aandacht vestigden op de Vlaamse beweging. In het begin van de Eerste Wereldoorlog was hij opnieuw als propagandist actief.

Geboorte
Kassel, 2 augustus 1836
Overlijden
Darmstadt, 6 juli 1916
Leestijd: 3 minuten

Hermann Von Pfister-Schwaighusen studeerde van 1859 tot 1861 Germaanse filologie in Jena. Hij zou in die tijd de oude Jacob Grimm, grondlegger van de Duitse taal- en letterkunde, hebben ontmoet. Tot in 1877 was hij majoor in het Duitse leger, daarna werd hij docent Russisch, Duits en wapentechniek aan de technische hogeschool in Darmstadt. Von Pfister-Schwaighusen was een radicale taalzuiveraar. Hij zou degene geweest zijn die omstreeks 1875 het adjectief völkisch als Duits equivalent van national had voorgesteld.

In het Alldeutscher Verband Alldeutscher Verband
Het Alldeutscher Verband (1891 - 1939) was een imperialistische drukkingsgroep in het Duitse keizerrijk die de Vlaamse beweging hoopte in te schakelen in een Duits expansiebeleid.Na 1918 ... Lees meer
behoorde hij tot de eersten die de Vlaamse kwestie onder de aandacht brachten. Uiterlijk vanaf juli 1893 had hij contact met de Brusselse letterkundige Jan Matthijs Brans Brans, Jan Matthijs
Jan-Matthijs Brans (1853-1940) was onderwijzer en vertaler. Tijdens de Eerste Wereldoorlog schaarde hij zich achter het activisme. Lees meer
. Vanaf februari 1893 publiceerde hij in de Alldeutsche Blätter een reeks stukken over Vlaamse actualiteit. In augustus 1896 behoorde hij tot de Alduitse afvaardiging op het 23ste Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres Nederlandse Congressen
De Nederlandse Congressen waren gemeenschappelijke (culturele) ontmoetingen van Vlamingen en Nederlanders in Vlaanderen en Nederland die met onderbrekingen werden georganiseerd sinds 1849... Lees meer
in Antwerpen. Von Pfister-Schwaighusen bepleitte met klem het in het Alldeutscher Verband gangbare standpunt dat Vlamingen en Nederlanders geen aparte volkeren waren, maar Duitsers die thuishoorden in een unie met het Duitse Rijk. Om die reden bestreed hij ook de Groot-Nederlandsgezinden Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
. Hij kwam met zijn expansionistische denkbeelden, net zoals zijn geestverwanten Fritz Bley Bley, Fritz
Fritz Bley (1853-1931) was een Alduitse ideoloog die de Nederlanden en Noord-Duitsland wou samensmelten in een gezamenlijke cultuurruimte op basis van een ‘Aldietse’ eenheidstaal en de ve... Lees meer
en Harald Graevell Graevell, Harald
Lees meer
, in aanvaring met de Brusselse en Vlaamsgezinde advocaat Alfons Prayon-van Zuylen Prayon-Van Zuylen, Alfons
Jurist en publicist Alfons Prayon-van Zuylen (1848-1916) was een vrijzinnige en progressieve flamingant, die zich zowel engageerde in het (Brusselse) liberale flamingantisme als in de sam... Lees meer
.

Onmiddellijk na het begin van de Eerste Wereldoorlog was Von Pfister-Schwaighusen betrokken bij een poging van de Alduitser Harald Graevell om de Vlaamse kwestie onder de aandacht te brengen van de eerste gouverneur-generaal in bezet België, Colmar von der Goltz. In een schrijven aan het Platduitse tijdschrift Quickborn wees hij in de lente van 1916, amper vier maanden voor zijn overlijden, andermaal op het zogezegd Nederduitse volkskarakter van de Vlamingen. Ook herhaalde Von Pfister de in Alduitse kringen populaire bewering dat de Vlaamse bevolking in Noord-Frankrijk in 1870-1871 met de Duitsers zou hebben gesympathiseerd, bepleitte hij eens te meer de eenmaking van het Nederlands en het Platduits op basis van een ‘Aldietse’ spelling en zette hij zijn eigen rol in de Alduits-Vlaamse betrekkingen van de jaren 1890 in de verf.

Werken

Gestaltung deutscher Reichsgrenzen im Westen und Süden nach nächstem deutsch-französischen Kriege, 1887.
Germanenspiegel. Über alldeutsche Künnen und Sprachen, 1896.
– Niederland und Reich, in: Alldeutschland, 1, maart 1897, pp. 91-95.
Alldeutsche Stammeskunde nach Mundarten und Geschichten, 1905.  

Literatuur

– B. de Corte, Het tijdschrift Germania in het kader van de Vlaams-Duitse betrekkingen, KULeuven, Onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1982.
– W. Dolderer, Deutscher Imperialismus und belgischer Nationalitätenkonflikt (Kasseler Forschungen zur Zeitgeschichte, nr.7), 1989.
– B. Yammine, Drang nach Westen. De fundamenten van de Duitse Flamenpolitik, 2011.
– S. Bischoff, Kriegsziel Belgien. Annexionsdebatten und nationale Feindbilder in der deutschen Öffentlichkeit,  2018.
– B. Yammine, Fake news in oorlogstijd. Duitse mediamanipulatie en de Flamenpolitik, 2021.

Suggestie doorgeven

1975: Jan Behets (pdf)

1998: Winfried Dolderer

2023: Winfried Dolderer

Databanken

Inhoudstafel