Vlaamsch Nationaal Vrouwenverbond

Organisatie
Bruno De Wever (2023, aanvulling), Bruno De Wever (1998)

Het Vlaamsch Nationaal Vrouwenverbond (1930-1944) was een Vlaams-nationalistische vrouwenorganisatie die in 1934 deel werd van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV).

Afkorting
VNVV
Alternatieve naam
Vlaams Nationaal Vrouwenverbond
Oprichting
9 maart 1930
Stopzetting
1944
Leestijd: 3 minuten

Het VNVV werd op 9 maart 1930 opgericht nadat in de Vlaamsche Landsbond voor Roomsch-Katholieke Vrouwen en Meisjes een conflict rees over de opname van partijpolitiek geëngageerde vrouwengroepen. De concrete aanleiding was de vraag tot toetreding van het Vrouwenverbond van Mol dat onder leiding stond van een vrouw die gemeenteraadslid was voor de Katholieke Vlaamsche Volkspartij Katholieke Vlaamsche Volkspartij
De Katholieke Vlaamsche Volkspartij was de Vlaamse vleugel van het Blok der Katholieken van België, opgericht op 11 oktober 1936 met als Franstalige tegenhanger de Parti catholique social... Lees meer
van Thomas Debacker Debacker, Thomas
Oorlogsvrijwilliger Thomas Debacker (1892-1971) was volksvertegenwoordiger voor de Katholieke Vlaamsche Volkspartij. Ook werkte hij mee aan De Nieuwe Kempen. Later trad hij toe tot het VN... Lees meer
. Toen de toetreding werd geweigerd, richtte een aantal vooraanstaande leden van de Landsbond onder leiding van Magda Haegens Haegens, Magda
Magda Haegens (1900-1992) had de leiding over de vrouwenorganisatie van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), tot ze in 1940 uit deze functie ontslagen werd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ... Lees meer
het VNVV op. In 1931 kreeg de organisatie een eigen orgaan, Nele. De twee organisaties probeerden een modus vivendi te bereiken op basis van een terreinafbakening: de Landsbond mocht geen vrouwenbonden meer stichten en het VNVV geen meisjesbonden. Het akkoord hield geen stand mede doordat het VNVV gevat werd door de ontwikkelingen in het partijpolitieke Vlaams-nationalisme.

Vrouwenorganisatie van het Vlaamsch Nationaal Verbond

In oktober 1934 sloot Haegens een akkoord met Staf de Clercq De Clercq, Staf
Staf de Clercq (1884-1942) was een Vlaams-nationalistische politicus, die zijn politieke carrière begon als kamerlid voor de Frontpartij. Hij staat vooral bekend als stichter en eerste l... Lees meer
, leider van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV), waarbij het VNVV werd erkend als de vrouwenorganisatie van het VNV. Eind 1934 gaf de VNV-leider Haegens de opdracht niet alleen vrouwen, maar ook meisjesafdelingen op te richten. De stichting van deze ’kerlinnekesbonden’ doorbrak het akkoord met de Landsbond.
Het VNVV werd op identieke manier als het VNV georganiseerd. Het VNV-weekblad Strijd Strijd
Strijd was het weekblad van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). Het werd van 14 december 1935 tot mei 1945 uitgegeven door de Aalsterse drukkerij-uitgeverij Samenwerkende Vennootschap D... Lees meer
nam een VNVV-rubriek op. Nele publiceerde vooral vormende artikels waaruit een uitgesproken conservatieve visie op de positie van de vrouw bleek. Zij had een dienende functie en haar roeping lag in het gezin. Het VNVV trad ook vooral naar buiten als een ondersteunende organisatie van het VNV, terwijl slechts een handvol VNVV'sters actief in de politiek stond. Het VNVV was geen vragende partij voor meer politieke rechten voor de vrouw. 'Partijpolitiek' werd uitgesproken negatief besproken. In de eerste jaren had Nele nog gepleit voor volledig vrouwenkiesrecht.

Machtswissel

Aan de vooravond van de bezetting rezen er spanningen; Haegens gaf te kennen het VNVV opnieuw onafhankelijk van het VNV te willen maken. Toen Haegens in september 1940 de toetreding van h het VNVV  tot een Dietsche Vrouwenbond aankondigde, werd ze afgezet. De Clercq stelde Odila Vandenberghe Vandenberge, Odila
Odila Maréchal-Vandenberge (1881-1956) was sinds de jaren dertig lid van het VNV en werd in 1936 gecoöpteerd tot senator. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ze leider van de vrouwenbeweg... Lees meer
aan tot nieuwe VNVV-leidster. Haegens, die gehandeld had zonder het akkoord van haar eigen VNVV-Hoofdraad, slaagde er niet een scheuring te veroorzaken. Ze nam wel de ledenadministratie en Nele mee. Zo moest het VNVV een moeizame tweede start nemen. Pas in juli 1941 beschikte de organisatie opnieuw over een eigen blad: Vrouw en Volk Vrouw en Volk
Vrouw en Volk (juli 1941-juli 1944) was een geïllustreerd maandblad van het Vlaamsch Nationaal Vrouwenverbond (VNVV) en de Dietsche Meisjesscharen-DMS. Lees meer
(1941-1944). Nieuwe statuten klonken het VNVV vast aan het VNV, een verbondenheid die ook werd gesymboliseerd door het feit dat vele hoge kaderleden gehuwd waren met VNV-leiders. Van den Berghe aanvaardde in 1941 tegen haar zin de verzelfstandiging van de meisjesorganisatie in de Dietsche Meisjesscharen Dietsche Meisjesscharen
Dietsche Meisjesscharen (DMS) was een Vlaams-nationalistische jeugdbeweging voor meisjes verbonden met het Vlaamsch Nationaal verbond (VNV). Lees meer
(DMS) onder leiding van Jetje Claessens Claessens, Jetje
Jetje Claessens (1912-1995) was tijdens de Tweede Wereldoorlog leidster van de Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen (NSJV) en werd daarvoor ter dood veroordeeld. Ze ontving gratie en... Lees meer
. Midden 1941 telden het VNVV en de DMS respectievelijk 2500 en 1500 leden. Volgens Vrouw en Volk telde het VNVV 5000 leden in oktober 1941 en 10.000 leden in januari 1943, cijfers die ongetwijfeld voor de propaganda bestemd waren. In werkelijkheid draaide het VNVV organisatorisch veeleer moeizaam, al werden er wel initiatieven genomen. Begin 1942 werd een Jonge Vrouwen-Afdeling gesticht. Einde 1942 verleende het VNVV medewerking aan Voor Moeder en Kind en einde 1943 werd Gezinshulp opgericht. Het waren organisaties die binnen het VNV hoofdzakelijk sociale taken uitvoerden.

Literatuur

– L. Kauwenberghs, Een stuk vrouwenbeweging: bijdrage tot de geschiedenis van het Vlaams- Nationaal Vrouwenverbond (1930-1944), VUB, ongepubliceerde licentiaatsverhandeling, 1980.
– B. de Wever, Greep naar de macht. Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde. Het VNV 1933- 1945, 1994.
– A. Kohlbacher, Vrouwenbeelden in de Nieuwe Orde: een vergelijkende analyse van vrouwentijdschriften (1930-1944), KU Leuven, ongepubliceerde licentiaatsverhandeling, 1996.

Suggestie doorgeven

1975: Janine Beyers-Bell (pdf)

1998: Bruno De Wever

2023: Bruno De Wever

Inhoudstafel