Spiessens, Rik

Persoon

Rik Spiessens (1914-1999) was dienstweigeraar, minder uit Vlaams-nationale dan uit katholiek-pacifistische overtuiging. Na de oorlog trad hij in bij de kapucijnen in Italiƫ.

Volledige voornaam
Hendrik
Pseudoniem
Pater Edoardo Maria
Religieuze naam
Eduardo Marcellianus
Geboorte
Bornem, 4 juli 1914
Overlijden
Fidenza, 4 maart 1999
Leestijd: 4 minuten

Rik Spiessens was de zesde van zeven kinderen van een koppel mandenvlechters. Toen hij amper zes jaar oud was, overleed zijn moeder. Samen met zijn jongere broer Stan (Constant) werd hij toevertrouwd aan zijn oom en tante. In dit gezin, en vooral onder invloed van neef Hubert Peeters, werden de broers Spiessens opgevoed in een sfeer van Vlaams-nationalisme, ultrakatholicisme, pacifisme en eco-fundamentalisme. Ze sloten zich aan bij de Katholieke Jongeren Vredes-Aktie Katholieke Jongeren Vredesactie
Lees meer
(KJVA). Op achttienjarige leeftijd meldde Spiessens zich aan bij de opleiding voor late roepingen van de salesianen in Sint-Denijs-Westrem.

In 1934 werd Spiessens opgeroepen voor dienstplicht, maar hij weigerde omdat het ā€˜tegenwoordig militarisme [ā€¦] niet zal en kan voldoen aan de vereischten, door de katholieke moraal bepaald, tot een rechtvaardigen oorlogā€™. De salesianen zouden hem hierom hebben weggestuurd, maar verder bleef zijn weigering zonder direct gevolg. Pas toen ook zijn broer Stan een jaar later dienst weigerde, trad de overheid op. De broers doken zo nu en dan onder bij Nestor Gerard Gerard, Nestor
Nestor Gerard (1897-1996) documenteerde als fotograaf vanaf het interbellum tot het eind van de jaren 1960 het reilen en zeilen van de Vlaamse beweging. Hij engageerde zich in het begin v... Lees meer
. In 1937 werd Rik veroordeeld tot Ć©Ć©n maand gevangenisstraf, in 1938 tot negen maanden, in 1939 tot tien maanden. Ook Stan werd een tijdlang geĆÆnterneerd. De KJVA, evenals het Katholiek SteuncomitĆ© voor Dienstweigeraars (KSD), spande zich in om hun vrijlating te bekomen (Zie: Dienstweigeraars-SteuncomitĆ©s) SteuncomitĆ©s voor dienstweigeraars
De Dienstweigeraars-SteuncomitƩs waren sinds het interbellum opeenvolgende steuncomitƩs die aanvankelijk Vlaams-nationalistische dienstweigeraars ondersteunden. Later werden alle dienstwe... Lees meer
. Op de IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer
van 1938 werd aan de toegang van de weide een spandoek opgehangen met de boodschap ā€˜Spiessens vrij!ā€™ en een telegram van beide broers voorgelezen, alsook een motie tot hun vrijlating en tot wettelijke regeling van gevallen van dienstweigering om gewetensbezwaren.

Na de Duitse invasie kwamen beide broers op vrije voeten. Rik Spiessens werkte een tijd als ā€˜heilmasseurā€™ op het natuurgeneeskundig HygiĆ«nisch Gesticht Van den Broeck in Antwerpen. EĆ©n van zijn patiĆ«nten was Martha Danneels, met wie hij huwde in 1947. Samen zetten ze een ecologisch-spirituele leefgemeenschap op, ā€˜Rustoord Vredeā€™, eerst bij Sint-Niklaas, later in Zelem. Verschillende voortvluchtige collaborateurs, onder wie Albert Folens, vonden er een tijdlang onderdak.

In 1950 trokken Spiessens en Danneels via Lourdes en Fatima naar Rome, een ervaring die ze te boek stelden in Op ā€™s pausen roep te voet naar Rome. Bij hun terugkeer lieten ze ā€˜Rustoord Vredeā€™ over aan Stan Spiessens, en zetten een nieuwe, gelijkaardige commune ā€˜Nazarethā€™ op in kasteel Landwijk te Donk (Herk-de-Stad). In 1958 overleed Danneels aan kanker, een ziekte die het koppel enkel wilde laten behandelen volgens natuurgeneeskundige inzichten.

In 1961 besloot Spiessens opnieuw gehoor te geven aan zijn priesterroeping, maar hij werd geweigerd in verschillende diocesane seminaries, evenals in de Abdij van Averbode. Uiteindelijk sloot hij zich aan bij de Vlaamse provincie der kapucijnen, waar hij de kloosternaam Marcellianus kreeg. Hij werd niet toegelaten tot de plechtige professie, niet om zijn ā€˜conservatismeā€™, noch omdat de kerkelijke hiĆ«rarchie hiertoe druk zou hebben uitgeoefend ā€“ zoals sommige auteurs hebben gesteld ā€“ maar wel om zijn aanhoudende betrekkingen met allerhande randkerkelijke figuren en organisaties. In 1968 trad hij opnieuw in bij de kapucijnen, ditmaal in de provincie van Parma. Als broeder Edoardo ā€“ naar Edward Poppe Poppe, Ward
Edward Poppe (1890-1924) was een Vlaamsgezinde priester die in 1999 zalig werd verklaard door Paus Johannes Paulus II. Lees meer
ā€“ werd hij in 1972 priester gewijd. Tot aan zijn overlijden woonde hij in het klooster van Fidenza, waar hij uitgroeide tot een volksfiguur.

Werken

ā€“ R. Spiessens, Op ā€™s pausen roep te voet naar Rome, 1950.

Literatuur

ā€“ Nieuwe gevallen van dienstweigering: Hendrik Spiessens van Bornem, in: De Vlaamsche Dienstweigeraar, september/oktober 1934, pp. 5-6.
ā€“ E. de V., Rik Spiessens & Jan Keustermans. I. Dienstweigering om godsdienstige motieven, in: ā€™t Pallieterke, 14 september 1972, p. 7.
ā€“ E. de V., Rik Spiessens & Jan Keustermans. II. Vlaming in Bologna, in: ā€™t Pallieterke, 21 september 1972, p. 7.
ā€“ R. Cardoen, Het probleem van de dienstweigering in Vlaanderen tussen de twee wereldoorlogen. Rijksuniversiteit Gent, Ongepubliceerde licentiaatsverhandeling, 1977.
ā€“ A. Orzi, Dalle Fiandre sulle strade di Dio. Padre Edoardo M. Spiessens, cappuccino, 1984.
ā€“ A. E. Eyckerman, De Vlaamse dienstweigeraars tussen de twee wereldoorlogen, in: Jaarboek Vlaamse Beweging, 1987, pp. 239-257.
ā€“ J. van Elzen, Spiessens: de namen van de waarheid, 1999.
ā€“ ā€˜t Pallieterke, Pater Eduardo verliet ons, in: ā€™t Pallieterke, 12 mei 1999, p. 4.
ā€“ S. Spiessens, In memoriam pater Edoardo Maria (Rik) Spiessens, in: Ons Zelems Erfgoed, 1999, pp.17- 23.
ā€“ Wij gedenken Hendrik Spiessens (P. Edoardo Maria), in: Vox minorum, jg. 53, 1999, nr. 3, pp. 117-118.
ā€“ W. Kuijpers, Van mandenvlechter tot vredesapostel, in: Wij, 4 november 1999, p. 16.
ā€“ A. Milh, Bruine en witte paters. Franciscanen, kapucijnen en dominicanen en de collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog in Vlaanderen. Katholieke Universiteit Leuven, Ongepubliceerde doctoraatsthesis, 2020.
ā€“ Leentje Folens, Albert & Juliette. Love, Loss, Liberty, 2023.

Suggestie doorgeven

1998: Etienne Van Neygen

2023: Anton Milh

Inhoudstafel